Læknaneminn - 01.04.2002, Side 50

Smitleiðir, algengi og dreifing áhættuþátta
lifrarbólgu C veiru meðal sjúklinga á sjúkra-
húsi SAÁ Vogi. 4. árs rannsóknarverkefni
Höfundur: Björn Logi Þórarinsson læknanemi við HÍ, Reykjavík.
Leiöbeinendur: Arthur Löve, dósent og yfirlæknir Rannsóknastofu
Háskólans í veirufræði, Lsp. Ármúli 1a.
Þórarinn Tyrfingsson, yfirlæknir Sjúkrahúsi SÁÁ, Vogi, Stórhöfði 45.
Valgerður Rúnarsdóttir, sérfræðingur lyflækninga Sjúkrahúsi SÁÁ,
Vogi, Stórhöfði 45.
Inngangur:
Lifrarbólgu C veiru (HCV) sýking er mikill og vax-
andi lieilbrigðisvandi í heiminum. Vel þekkt eru smit
vegna sprautufíknar, stunguslysa, læknisverka og húð-
flúra en einnig vegna gjafar blóðs og blóðafurða, blóð-
skilunar og líffæragjafar sem skimunarrannsóknir
hafa dregið úr. Umdeild eru srnit við kynlíf, notkun
HCV mengaðra rakvéla og tannbursta. Rannsakaðir
voru áhættuþættir og hverjar smitleiðir HCV væru
rneðal vímuefnasjúklinga.
Efniviður og aðferðir:
Gerð var þversniðsrannsókn meðal 200 sjúklinga í á-
fengis- og vímuefnameðferð á Vogi. Könnuð var á-
hættuhegðun og áhættuþættir með stöðluðum spurn-
ingalista og mæld HCV mótefni í blóði.
Niöurstööur:
Algengi HCV sýkingar var 37% (19/52) meðal
sprautufíkla en 0% (0/145) meðal annarra. Meðal
sprautufíklanna var jákvæð fylgni milli sýkingar og
fjölda skipta sem sprautað hafði verið og lengd reglu-
legrar neyslu. Algengið var 60% (15/25) meðal þeirra
sem höfðu sprautað >50 skipti og 100% (8/8) meðal
reglulegra neytenda >2 ár. Stunguslys, áhættuhegðun í
kynlífi, húðflúr og notkun rakvéla og tannbursta frá
HCV smituðum var algengari meðal sprautufíkla og
fylgdi einnig jákvætt aukinni tíðni sprautunar. HCV
sýktir einstaklingar deila rnikið áhöldum innbyrðis.
Sprautufíklar gangast ekki alltaf við slíkri neyslu í
heilbrigðiskerfinu.
Ályktun:
HCV virðist einungis smitast meðal sprautufíkla og er
algeng meðal þeirra. Við ályktum að umdeildar smit-
leiðir séu ofmetnar. Líkleg skýring eru röng svör um
sprautunotkun og að umdeildir áhættuþættir eru ntun
algengari meðal sprautufíkla. Mikil hætta er á HIV
faraldri meðal HCV smitaðra bæði vegna áhættu í
kynlífi og deilingu áhalda. Einungis mjög sértækar og
markvissar forvarnir munu lækka nýgengi HCV og
hemja útbreiðslu HIV meðal sprautufíkla í framtíð-
inni.
Heilsutengd lífsgæöi og svefn
Davíð Björn Þórisson
Markmið:
Að meta þátt svefns í heilsutengdum lífsgæðum. Að-
ferðir: 200 nemendur í Háskóla íslands voru valdir af
handahófi úr nemendaskrá skólans og lagðir fyrir þá
þrír spurningalistar gegnum Internetið, Pittsburgh
Sleep Quality Index til að meta huglæg svefngæði,
spurningalisti um heilsutengd lífsgæði (IQL) og
skimunarlisti fyrir svefnvenjur og svefnvandanrál.
Gerð var Polysomnografía hjá 12 einstaklingum, 6
þeirra sem höfðu fæst svefneinkenni og 6 þeirra sem
höfðu flest.
Niöurstööur:
Svörun var 82% (164/200) en ekki voru öll svör not-
hæf og því reyndust endanleg svör vera 150. Heilsu-
tengd lífsgæði, svefngæði og svefnkvillar reyndust
hafa talsverða dreifingu, en meðaltal voru innan eðli-
legra marlca. Tengslin á milli heilsutengdra lífsgæða
og svefnvandamála reyndust sterk, r=0,65 (p<0,05).
Línuleg aðhvarfsgreining sýndi að mat á fjölda og teg-
undum svefnkvilla ásamt huglægu mati svefngæða,
skýrir allt að helming þeirrar dreifingar sem reyndist
vera í heilsutengdunr lífsgæðum almennt (R2=0,47
p<0.01). Polysomnografía sýndi að um raunverulegan
mun á svefni var að ræða hjá þeim sem reyndust hafa
hæst og lægst huglæg svefngæði.
Ályktun:
Heilbrigðisstarfsfólk þarf að auka áherslu á greiningu
og meðferð svefnvandamála sjúklinga sinna, þar sem
almennt heilsufar endurspeglast mjög verulega í hug-
lægri upplifun á svefni og svefngæðum. Taka ber
hverja umkvörtun um truflaðan eða skertan svefn al-
varlega þar sem oftast er um að ræða einhvern undir-
liggjandi vanda. Einnig þarf að efla fræðslu til al-
mennings um svefn og svefnvandamál.
48