Bændablaðið - 20.07.2023, Síða 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 20. júlí 2023
FRÉTTIR
Búrekstrarvörur, hestavörur,
gæludýravörur og útivistar-
fatnaður í miklu úrvali
Erum á 6 stöðum á landinu.
Akureyri - Blönduós - Borgarnes
Hvolsvöllur - Reykjavík - Selfoss
fyrir lífið í landinu
Veiðar:
Veruleg stytting
veiðitíma á grágæs
– Stjórnvöld vilja aðgerðir vegna fækkunar í stofninum. Veiðimenn ósáttir.
Til stendur að stytta veiðitímabil
á grágæs verulega og banna
sölu afurða af henni, gangi
fyrstu tillögur stjórnvalda eftir.
Grágæsastofninn stendur völtum
fótum vegna fækkunar.
Umhverfis-, orku- og
loftslagsráðuneytið boðaði
hagsmunaaðila til kynningarfundar
7. júlí og var efnið að kynna
mögulegar aðgerðir vegna stöðu
grágæsastofnsins. Til fundarins
komu m.a. fulltrúar Bændasamtaka
Íslands, Náttúrufræðistofnunar
Íslands, Umhverfisstofnunar,
SKOTVÍS og Fuglaverndar.
Veiðitímabilið stytt í báða enda
Samkvæmt upplýsingum Bænda-
blaðsins var á kynningarfundinum
til umræðu að stytta veiðitímabilið
í 10. september til októberloka og
setja algert bann við sölu afurða
af grágæsum. Veiðitímabilið hefur
fram til þessa verið 20. ágúst til 15.
mars, á bæði grágæs og heiðagæs.
Sigurður Ármann Þráinsson,
deildarstjóri stefnumótunar og
innleiðingar hjá ráðuneytinu, segir
til skoðunar mögulegt sölubann á
grágæs og breytingu á veiðitíma.
Nokkrar dagsetningar hafi verið
til athugunar en ekki sé ljóst hver
niðurstaðan verði. Tillaga þar um
fari í samráðsgátt stjórnvalda, til
kynningar í allt að hálfan mánuð.
„Þegar þetta er komið úr
samráðsgáttinni þurfum við að fara
yfir athugasemdir og taka ákvörðun
um hvort og hvað verður gert,“
segir hann. Má því líklega búast
við lokaniðurstöðu um aðgerðir
ráðuneytisins fljótlega í ágúst, eða
aðeins nokkrum dögum áður en
veiðitímabilið átti að hefjast.
Sölubann sem fyrsta aðgerð
Viðbrögð SKOTVÍS við
hugmyndum ráðuneytisins um
aðgerðir eru að sölubann ætti að
vera nægjanlegt sem fyrsta skref. „Í
ljósi þess að fjölgun var í talningum
2021 í Bretlandi og að veiðin hafi
dregist saman úr 45.000 fuglum
í 26.000 árið 2022, ætti sölubann
eitt og sér að duga sem fyrsta
skref,“ segir Áki Ármann Jónsson,
formaður SKOTVÍS. „Veiðarnar í
dag valda ekki stórfelldri fækkun
en sjálfsagt að setja á sölubann til að
hjálpa stofninum að ná sér á strik.“
Félagið telur að það að fara í margar
aðgerðir í einu geri ómögulegt að
meta árangurinn af hverri aðgerð
fyrir sig. „Við höfum reynslu af
því vegna veiðistjórnunar á rjúpu,“
segir Áki.
Einnig þurfi sterk rök að liggja
fyrir um styttingu veiðitíma og af
hverju sölubann eitt og sér ætti
ekki að duga. Margir veiðimenn
hafi þegar skipulagt veiðitíma í
haust og breyting á honum kæmi
illa við marga veiðimenn. „Það
væri ákjósanlegt að slík aðgerð
ætti sér lengri aðdraganda og betri
kynningu,“ segir Áki. Hann bendir
jafnframt á að uppstoppun fugla ætti
að vera undanskilin sem afurð, þar
sé um að ræða fullnýtingu bráðar og
auki ekki veiðiálag. Eigi þetta líka
við um rjúpu.
Grágæs fækkað
um 40% á 11 árum
Bændasamtök Íslands hyggjast
bíða átekta og sjá hver niðurstaða
ráðuneytisins verður áður en
brugðist verður við af þeirra hálfu.
Stytting veiðitíma, einkum fram á
haust, gæti þó augljóslega reynst
bændum óþægur ljár í þúfu vegna
ásóknar grágæsar í akra.
Gæsaveiðitímabilið átti sem fyrr
segir að hefjast eftir skamman tíma
og ljóst að ákvörðun um styttingu
veiðitímabilsins og afurðabann
gerist nokkuð bratt ef af verður.
„Grágæs hefur fækkað um 40%
frá því árið 2012, úr 100 þúsund
í 60 þúsund,“ segir Sigurður.
Grágæsastofninn sé þó ekki
kominn inn á íslenskan válista
enda hafi sá listi ekki verið endur-
skoðaður nýlega.
Sett var alþjóðlegt bann á
grágæsaveiði um síðustu áramót en
Bretland og Ísland undanþegin því
banni með skilyrðum. „Á vegum
AEWA-samningsins (Agreement
on the Conservation of African-
Eurasian Migratory Waterbirds) er
búið að samþykkja að sett verði
veiðibann á grágæsina,“ segir hann
og heldur áfram: „Ísland og Skotland
gerðu fyrirvara við þá ákvörðun
þannig að hún gildir í sjálfu sér ekki
hér á landi og ekki í Bretlandi. En
það bætir ekki ástand stofnsins. Við
hugsum þetta sem aðgerðir fram að
því að búið verði að gera alþjóðlega
stjórnunar- og verndaráætlun fyrir
grágæsastofninn á Íslandi og í
Bretlandi.“
Horft sé til þess að slík áætlun
verði tilbúin og samþykkt haustið
2025. Þetta sé því tveggja ára ferli.
„Halda þarf vel á spöðunum því
þetta er vinna sem ætti að taka þrjú
til fjögur ár. Áætlun okkar hljóðar
upp á að hafa þetta tilbúið fyrir næsta
aðildarfund AEWA-samningsins,“
segir Sigurður. /sá
Fækkað hefur verulega í grágæsastofninum undanfarinn áratug. Verndaraðgerðir eru hafnar. Mynd / Óskar Andri
Áki Ármann Jónsson. Sigurður Ármann Þráinsson.
Smábátasjómenn höfðu ekki erindi
sem erfiði þrátt fyrir mótmæli
þeirra við stöðvun strandveiða
12. júlí.
Trillukarlar söfnuðust saman
á Austurvelli 15. júlí í tilraun
til að fá ákvörðun um stöðvun
strandveiða hnekkt. Krafðist
fundurinn þess að ríkisstjórnin
brygðist við „tilhæfulausu banni við
strandveiðum“ og mótmælti harðlega
„fullyrðingum matvælaráðherra að
öllum veiðiheimildum hafi verið
ráðstafað á sama tíma og miðin
allt í kringum landið eru yfirfull af
þorski“. Sagði í ályktun að gríðarlegir
hagsmunir væru í húfi „þar sem bann
við strandveiðum sviptir eitt þúsund
manns atvinnu sinni og snertir því
um þrjú þúsund fjölskyldur um land
allt. Ákvörðun um bann hefur því
að engu eitt af meginmarkmiðum
laga um stjórn fiskveiða að tryggja
trausta atvinnu og byggð í landinu.“
Krafist var 4.000 tonna aukningar á
strandveiðikvótanum.
Matvælaráðuneytið birti
fyrr í mánuðinum reglugerð í
Stjórnartíðindum um breytingu á
reglugerð um strandveiðar. Þar er
kveðið á um að Fiskistofa skuli fella
úr gildi leyfi til strandveiða, frá sama
tíma og strandveiðar eru stöðvaðar
með auglýsingu í Stjórnartíðindum.
Samkvæmt lögum um stjórn
fiskveiða leysa smábátasjómenn
út strandveiðileyfi sem gilda á til
ágústloka, 48 róðrardaga, 12 daga
í hverjum mánuði, á tímabilinu maí
til ágúst. Fiskistofa ákvað að stöðva
strandveiðar 12. júlí á grundvelli þess
að sýnt þætti að leyfilegum heildarafla
yrði náð að loknum veiðum þann dag.
Þrátt fyrir mótmæli Landssambands
smábátaeigenda, LS, mátu Fiskistofa
og matvælaráðuneytið það svo að afli
yrði það nálægt hámarkinu að ekki
væri forsvaranlegt að bæta við degi.
LS fór fram á að aflaviðmið yrði
hækkað um 4.000 tonn en við því
var ekki orðið. Í áskorun stjórnar
LS til matvælaráðherra var vísað til
mikilvægis strandveiða og áhuga á
þeim. Eigi það jafnt við um sjómenn,
fiskkaupendur, vinnsluaðila og
eftirspurn frá mörkuðum. „Stjórn
LS vekur athygli ráðherra á að
veiðiheimildir til VS-afla [afli sem
landaður er utan aflamarks þess skips
sem veiðir aflann og rennur andvirði
aflans í Verkefnasjóð sjávarútvegs./
Innsk.blm.] í þorski hafa ekki verið
fullnýttar á undanförnum árum
og verða það ekki á yfirstandandi
fiskveiðiári. Strandveiðar til
ágústloka leiða því ekki til þess að
afli verði umfram það sem ráðgjöf
Hafrannsóknastofnunar kveður
á um.“ ... „Stjórn LS minnir á að
samkvæmt ákvæði laga um stjórn
fiskveiða er hverju skipi heimilt að
stunda strandveiðar í 12 veiðidaga
innan hvers mánaðar mánuðina maí,
júní, júlí og ágúst. Jafnframt að „Á
hverju fiskveiðiári er ráðherra heimilt
að ráðstafa aflamagni í óslægðum
botnfiski skv. 5. mgr. 8. gr. sem
nýtt skal til veiða með handfærum
á tímabilinu frá 1. maí til 31. ágúst
samkvæmt sérstökum leyfum
Fiskistofu. Aflamagn sem tiltekið er
í reglugerð sem ráðherra getur breytt.
Með skírskotun til þessa er það
óásættanlegt að strandveiðar standi
einungis yfir í hluta tímabilsins.“
segir í áskorun LS til stjórnvalda.
Gjörningur var framinn við
Alþingishúsið aðfaranótt 12. júlí til
að mótmæla stöðvun strandveiðanna.
Sturtaði Guðlaugur Jónasson
handfærasjómaður þá fiskhausum
framan við aðaldyr þinghússins
og stillti upp skilti, undirritað af
„Handfærasjómönnum Íslands“,
þar sem kostir strandveiða voru
tíundaðir. Svo sem að veiðarnar
séu umhverfisvænstu fiskveiðar
sem Íslendingar stundi, 700 manns
missi atvinnuna, um sé að ræða brot
á úrskurði mannréttindanefndar
Sameinuðu þjóðanna og kolefnisspor
strandveiða sé 500 sinnum minna en
kolefnisspor veiða sem stundaðar
eru með botntrollum. Minnt er á
að smábátaveiðar og sauðkindin
hafi gert Ísland byggilegt og spurt
hvort stjórnvöldum standi á sama um
umhverfismál og komandi kynslóðir.
/sá
– Sjá nánar á síðu 16.
Strandveiðar:
Ráðherra ekki haggað
Sturtað var fiskhausum við dyr
Alþingishússins til að mótmæla
stöðvun strandveiða.
Mynd / Skjáskot
Sumarlokun Bændablaðsins
Bændablaðið mun nú fara í stutt sumarfrí. Því kemur ekki út blað eftir tvær
vikur. Næsta tölublað kemur út þann 24. ágúst næstkomandi. Á meðan
minnum við á vef okkar, bbl.is, og samfélagsmiðla okkar þar sem allt efni
Bændablaðsins er að finna. Gleðilegt sumar!