Bændablaðið - 20.07.2023, Blaðsíða 42

42 Bændablaðið | Fimmtudagur 20. júlí 2023
Kletthálsi 3 | 110 Reykjavík
S: 540 4900 | www.yamaha.is
10
Á
BYRGÐ Á DRIFREIM
ULTRAMATIC
ÁBYRGÐ
LÁNSHLUTFALL
ALLT AÐ
75%
Í ALLT AÐ 60 MÁNUÐI
Kaupauki
Nolan hjálmur fylgir með
hverju seldu hjóli út júlí.
Verð: 2.560.000 kr.
Þrautreynd við íslenskar aðstæður
Til afgreiðslu strax!
Ultramatic sjálfskipting
10 ára ábyrgð á reim
5 ára ábyrgð á hjóli
Einungis 307 kg
með bensíni og olíum
Hátt og lágt drif
og driflæsingar
Krókur
Dráttargeta
680 kg
Götuskráð
Hvít númer
Warn spil
að framan
Rafmagnsstýri
Enn eru margir sem vilja vambir
í sláturgerð en finnst þær orðnar
klénar og erfitt að vinna með.
Guðrún Helga Jónsdóttir, 74
ára gamall íbúi í Kópavogi, hafði
samband við blaðið og hvatti til
eftirgrennslana um hverju sætti að í
sláturtíðinni undanfarin 6–8 ár hafi
ekki fengist almennilegar vambir til
að sauma úr sæmilega stóra keppi.
Slitrurnar sem hafi verið í boði nægi
í mesta lagi utan um 200 g keppi og
enga vélindiskeppi (skammkeppi) að
hafa lengur.
„Ég tek slátur og hef gert alla tíð
síðan ég var 22 ára og finnst þetta
dásamlega góður matur. Undanfarin
ár hefur versnað æ meira með
vambirnar. Þær eru ekki orðnar neitt
nema bara einhverjar slitrur. Verst
af öllu var þegar stóri keppurinn,
vélindiskeppurinn, var tekinn úr.
Þeir eru svo stórir og góðir og gott að
setja í þá. Ég skil ekki þessa stefnu
að hætta með vélindiskeppina og
fara þannig með vambirnar að þær
eru ónýtar,“ segir Guðrún. Hún
versli slátur hjá Hagkaup og segir
fólk gjarnan ræða þetta í sláturtíðinni
og alla sammála um að vambamálin
séu hreinasta hörmung. „Eigum við
að henda þessum mat? Ekki nýta
allt af skepnunni?“ spyr hún og
hefur áhyggjur af að fólk gefist
upp við að nota vambir með þessu
áframhaldi og hætti jafnvel að taka
slátur. „Með því að hafa þetta svona
þá verður markaðurinn eyðilagður,“
segir hún. „Áttu ekki allir að fara í
gervivambirnar? Það er bara ekki
sami matur.“
SS hefur séð Hagkaup fyrir
slátri. Benedikt Benediktsson,
framleiðslustjóri hjá SS, segist
reikna með að engin breyting
verði á því hjá fyrirtækinu að hirða
vambir, líkt og undanfarin ár en
vélindiskeppirnir séu ekki seldir með
slátrinu. „Við erum ekki að kalóna
þá því það svarar ekki kostnaði. Þá,
ásamt 90% af vömbum, seljum við í
dýrafóðursframleiðslu,“ segir hann.
Þegar keypt er eitt slátur í verslun
í sláturtíð inniheldur það vömb,
mör, blóð, lifur, hjarta, nýru og
sviðinn haus. Árið 2014 var reynt
að hætta með vambir hjá SS og
þá eingöngu seldar gervivambir,
svokallaðir prótínkeppir. Bar SS
fyrir sig minnkandi sölu, kostnað,
rýrnun við vinnsluna og úreltan
tækjabúnað. Um 15 þúsund vambir
höfðu selst haustið áður, allar frá SS.
Kalónaðar vambir (hreinsaðar með
leskjuðu kalki og sjóðheitu vatni)
fóru þó aftur í sölu, væntanlega
vegna ramakveina viðskiptavina.
Guðrún segist hafa breytt háttum
sínum hvað það varðar að sjóða slátur
einhver ósköp, 3 og 4 klukkutíma, sem
geri það þurrt. Hún láti heldur suðuna
koma hægt upp og sjóði svo keppina í
hálftíma til þrjú korter, þá verði slátrið
mýkra og ljúffengara. /sá
Sláturgerð:
Neytandinn saknar vélindiskeppsins
Sláturgerð hefur tíðkast frá alda öðli en fólk hefur sterkar skoðanir á hvort
ásættanlegt sé að nota gervivambir eður ei. Mynd / Skjáskot
LÍF & STARF
Jökla rjómalíkjör kom á markað
fyrir tveimur árum og hafa við-
brögð neytenda verið framar
vonum að sögn Péturs Péturssonar,
stofnanda Jöklavin.
Jökla rjómalíkjör er að megninu
til framleitt úr ferskri íslenskri mjólk.
Pétur segist stefna á að hún verði
blönduð saman við mysualkóhól en
slík vinnsla er í þróun á Sauðárkróki.
„Fyrsta árið var algjör sprengja og
var hann uppseldur á smátíma. Einnig
hafa bændur sagt vöruna skemmtilega
viðbót í mjólkurframleiðsluna og hafa
gaman af að bjóða upp á Jöklu með
kaffinu.“ Hann segir að hótel- og
veitingageirinn sé að taka við sér,
Jökla er því á boðstólum víða um
land. Bæði framleiðsla og sala hefur
því aukist jafnt og þétt. Framleiðslan
hefur fengið styrk frá Matvælasjóði
og var sá stuðningur nýttur í gerð
heimasíðu og uppskriftarbæklings
auk markaðstengdra athafna á borð við
landbúnaðarsýninguna í Laugardal árið
2022. Pétur segir að slíkt kynningarstarf
skili sér beint í aukinni sölu. Á
döfinni er ný bragðtegund Jöklu.
„Nokkrar fyrirspurnir hafa komið
beint til okkar erlendis frá og einnig
í gegnum sendiráð Íslands um sölu á
vörunni erlendis og ég vonast til að
Jöklu verði að finna í hillum verslana
á erlendri grundu innan skamms.
Pétur hefur verið hluti af Samtökum
smáframleiðenda frá stofnun. „Litlir
framleiðendur verða stórir í slíkum
félagsskap því saman myndum við
stóra einingu sem er nauðsynlegt fyrir
okkur. Við fáum góða afslætti innan
framleiðslunnar og við dreifingu, einnig
fræðslu og svo eru haldnir viðburðir
þar sem við fáum tækifæri til að koma
vörunum okkar á framfæri.“ /ghp
Smáframleiðendur:
Seldist upp á fyrsta ári
Guðrún Bjarnadóttir náttúrufræðingur er mikil
áhugamanneskja um nytjar landsins jafnt sem
þjóðtrú, en árið 2021 hóf hún framleiðslu á
Flóruspilunum vinsælu.
Guðrún hefur safnað upplýsingum um grasnytjar og
þjóðtrú tegunda í fjöldamörg ár sem nú er grunnurinn í
Flóruspilunum. Á þeim má finna latínuheiti, gróðurlendi
og ætt jurtanna, hugsað til fróðleiks og skemmtunar en
jafnvel er hægt að leika með spilin sem samstæðuspil.
Jafnfram Flóruspilinu gaf hún út Blómaspilið, minni
og einfaldari útgáfu sem sýnir einungis
mynd af tegundinni ásamt nafni á
íslensku, ensku, pólsku og latínu,
en á þeim er ekki að finna neinn
texta líkt og á Flóruspilunum.
Nýverið gaf Guðrún út annan
spilaflokk, Fuglaspilin, svo
og Litlu fuglaspilin, sem
byggja einnig á íslenskri
þjóðtrú. Á þeim má finna
upplýsingar um nytjar
og þjóðtrú tengda
fuglum og geta því
þátttakendur lesið
sér til fróðleiks
og skemmtunar
meðan spilað er.
Litla fuglaspilið
er minni útgáfa
þar sem spilað
er samstæðuspil
með fuglunum og má
finna nöfn tegundanna
á íslensku, ensku, pólsku og
latínu. Í Litla fuglaspilinu er enginn texti,
bara nöfnin, en spilið er hugsað fyrir byrjendur eða
yngri þátttakendur.
Ljósmyndirnar af fuglunum tók Jóhann Óli
Hilmarsson fuglaljósmyndari og fræðilegar upplýsingar
um fuglana eru fengnar úr bók Jóhanns Óla,
Fuglavísi, enda telur Guðrún sig ekki á heimavelli í
þeim efnum, grösin séu meira hennar.
Guðrún, sem búsett er á Suðurlandi auk þess að reka
þar verslun og vinnustofu undir heitinu Hespuhúsið,
hefur einnig starfað sem stundakennari í grasafræði og
plöntugreiningu við Landbúnaðarháskóla Íslands. Til
viðbótar var hún landvörður til margra sumra bæði í
Mývatnssveit og Skaftafelli þar sem gestir nutu góðs
af þekkingu hennar um gróðurinn.
Segir hún fræðsluspil Hespuhússins hugsuð til að
auka áhuga almennings á náttúru Íslands í gegnum leik
og skemmtun. Hafa jurtir lengi átt hug hennar allan og
í Hespuhúsinu vinnur hún jurtalitað band eftir gömlum
hefðum en þó með nútíma tækni. Gefst gestum kostur á
að kíkja í litunarpottana og fræðast um gamalt handverk
auk þess sem á vinnustofunni er setustofa þar sem hægt
er að glugga í bækur eða grípa í prjóna. Þar er einnig
þjóðháttadeildin og lítið safn með gömlum munum sem
margir tengjast gömlu handverki. Í Hespuhúsinu er svo
hægt að versla jurtalitað band, léttlopa og einband ásamt
pökkum með uppskriftum að ákveðnum verkefnum,
auk þess sem í uppskriftirnar þarf.
Guðrún stefnir á frekari spilaútgáfu á næstu árum,
bæði með jurtirnar, fuglana og fleiri flokka enda
möguleikarnir óþrjótandi – tenging landsins við þjóðtrú
sé afar víðtæk. /SP
Hespuhúsið:
Spilastokkar, þjóðtrú og nytjar
Guðrún við jurtalitun.