Bændablaðið - 20.07.2023, Blaðsíða 30

30 Bændablaðið | Fimmtudagur 20. júlí 2023
Kyrrð og náttúrufegurð einkennir
umhverfi Klufta í austanverðum
Hrunamannahreppi. Þessi fyrrum
eyðijörð er nú lögbýli skógar-
bændanna Björns Bjarndal Jóns-
sonar og Jóhönnu Róbertsdóttur
sem eru að umbreyta hluta
jarðarinnar í nytjaskóg og
útivistaparadís.
Umfangsmesta ríkis- og
atvinnutengda skógræktarverkefni
landsins er „Skógrækt á lögbýlum“.
Í því felst að skógarbóndi á lögbýli
skuldbindur sig til að taka ákveðinn
hluta jarðar sinnar, að lágmarki
10 hektara, til nytjaskógræktar.
Þátttaka í verkefninu er háð
þinglýstu samkomulagi milli bónda
og Skógræktarinnar og eru í dag
gildandi 700 skógræktarsamningar
en undir þeim eru um 54.000 hektarar
lands.
Hjónin Björn og Jóhanna hafa
verið hluti af verkefninu síðan
árið 2016. Þau eru á sjöunda ári
framkvæmda við að koma á fót
112 hektara skógi á jörð sinni,
Kluftum í Hrunamannahreppi.
Björn er skógfræðingur og formaður
Félags skógarbænda á Suðurlandi.
Hann var lengi verkefnastjóri hjá
Skógræktinni. Jóhanna starfaði sem
verkefnastjóri Rauða krossins en þau
hafa nú bæði lokið störfum.
„Við erum búin að planta í rétt um
80 hektara lands. Við gáfum okkur
tíu ár í að gróðursetja og það gengur
vel, þurfum jafnvel ekki nema níu ár
til þess,“ segir Björn og þykir það
nokkuð rösklega gengið til verks
því samhliða gróðursetningum hafa
hjónin staðið í mikilli uppgræðslu
rofabarða og mela, mótað sjö
kílómetra af slóðum sem munu
koma til með að vera skógarstígar
framtíðarinnar. Skógræktarsvæðið
þeirra liggur um hvamma, brekkur
og gil hvar lækjarsprænur renna víða
svo hjónin hafa lagt ræsi svo aðgengi
verði eins og best verður á kosið.
„Áður en við vitum af verður
kominn tími á fyrstu umhirðu
skógarins. Þá þarf bæði að koma
með íbætur ef ræktin hefur ekki
heppnast, uppkvista trén og taka
tvítoppa svo þau verði góð tré til
nytja,“ segir Björn. Áður en hafist
var handa við umbreytingu svæðisins
höfðu þau Jóhanna hannað svæðið á
heildstæðan hátt og sjá þau glytta í
framtíðarsýnina þó fæst tré nái einum
metra í dag.
„Þú getur ekki verið í skógrækt
og hugsað í dögum eða vikum. Þú
verður að hugsa í árum og áratugum.
Þú verður að geta séð fyrir þér
hvernig skógurinn verður þegar
hann er kominn upp. Þér ber skylda
til að hugsa um hvað þú ert að gera
því þú ert að breyta ásýnd landsins.
Þess vegna má ekki hlaupa til og
gróðursetja hvar sem er. Það þarf að
gera áætlanir og með þeim verður
framtíðarsýnin ljós.“
Kostnaður nær allur greiddur
Fimm skref þarf til að hefja skógrækt
á lögbýlum samkvæmt vefsíðu
Skógræktarinnar. Sækja þarf um
þátttöku, því næst er væntanlegt
skógræktarsvæði tekið út, að því búnu
er hægt að gera skógræktarsamning
og í kjölfarið hefst vinna við
kortlagningu ræktarsvæðisins og
gerð skógræktaráætlunar. Loks
er skógarbónda skylt að sækja
grunnnámskeið í skógrækt áður en
hafist er handa við undirbúning lands
og gróðursetningu.
Skógræktarsamningurinn er
þinglýstur á jarðir og því fylgja kvaðir
sem skógarbóndinn þarf að standa við
til að fá ríkisgreiðslurnar sem þeim
fylgja, en Skógræktin greiðir allt
að 97% af kostnaði við fyrir fram
samþykktar framkvæmdir. Bændur
fá þannig greitt fyrir jarðvinnslu,
gróðursetningu, slóðagerð og
áburðargjöf, Skógræktin útvegar
plöntur og bændur fá greitt fyrir
umhirðu ungskóga og vörslu landsins.
Björn segir að skógræktarlög á
VARAHLUTIR Í
KERRUR
Vagnhöfða 7, 110 Reykjavík | Sími 517 5000 | stalogstansar.is
st’ al og
Bílabúðin
Stál og stansar
Skógrækt:
Hægur hjartsláttur
í fjölnytjaskógi
Guðrún Hulda Pálsdóttir
gudrunhulda@bondi.is
Skógarbændurnir Björn Bjarndal Jónsson og Jóhanna Róbertsdóttir. Vegurinn endar í Kluftum í Hrunamannahreppi.
Hjónin hafa komið sér upp íbúðarhúsi á fallegum stað með stórbrotnu útsýni til suðurs. Myndir /ghp
Öll fjölskyldan tekur þátt í skógræktinni á Kluftum, bæði börn og barnabörn
njóta þess að græða landið. Matthías, Anný og Edvard eru hér reiðubúin til
verka með afa sínum. Mynd / Aðsend
Hugað að brunavörnum. Þar sem lengra er í ár og læki á skógræktarsvæðinu
hafa hjónin komið upp tjörnum svo hægt verði að nálgast vatn í skógi
framtíðarinnar. Einnig má finna klöppur á áberandi stöðum sem hægt verður
að grípa í ef eldur kemur upp í gróðri.
Fyrir fáeinum árum var þessi breiða svartur melur og brún rofabörð. Nú má
sjá gróna brekku og móagróður er farinn að taka yfir rýrgresið. Einnig hafa
birkiplöntur skotið upp kollinum.
VIÐTAL