Bændablaðið - 20.07.2023, Blaðsíða 61

61Bændablaðið | Fimmtudagur 20. júlí 2023
| S t r ú k t ú r e h f | w w w . s t r u k t u r . i s | s t r u k t u r @ s t r u k t u r . i s |
| B æ j a r f l ö t 9 | 1 1 2 R e y k j a v í k | S í m i : 5 8 8 6 6 4 0 |
Límtré-Timbureiningar
Stálgrind
Yleiningar
PIR
Steinull
OG VINNUM ÚR ÞEIM
LAUSNIR
TÖKUM AÐ OKKUR VERKEFNI
VHE • Melabraut 27 Hafnarfjörður • Hraun 5 Reyðarfirði
Sími 843 8804 • Fax 575 9701 • www.vhe.is • sala@vhe.is
-
-
-

B
Æ
TI
EF
N
I
Aldrei hefur verið þýðingarmeira að nota
bætiefni í eldsneytið, hvort sem er í
bensín eða dísel. Motul framleiðir
framúrskarandi efni sem hafa jákvæð áhrif
á eldsneytiseyðslu og mögulegar bilanir.
Á TÆKIÐ ÞITT
MOTUL Á ÍSLANDI SÍM 462-4600 MOTUL@MOTULISLAND.IS
Við erum einnig á Reyðarfirði
Sendum vörur um land allt
löggarða um tún sín og ekki viljað
láta skylda sig til að byggja þá.
Þessu ákvæði Jónsbókar var breytt
með ,,réttarbót Eiríks Magnússonar
1294.“ Þar er lögboðið að full
skaðabót skuli greiðast fyrir beit
töðu, akra og engja ,,þó að eigi sé
löggaður um“. Hér er hins vegar átt
við að menn geti ekki komið með
fénað sinn, t. d. hesta og beitt í tún
eða engi, þó enginn túngarður sé.
Hér nefnir Þorvaldur sem dæmi:
,,Í Reykdæla sögu kap. 15, bls.
48-49 segir svo: ,,Bóndi þóttist
þurfa að láta gera garð um tún sitt
fyrir þingmönnum til þess, at eigi
beitti þeir upp völlinn.“ Hér er því
bent á að hafi bændur ekki girðingu,
garð, um tún sín séu þeir réttlausir,
ekki öfugt! Það virðist því skýrt
að bændur áttu, undir venjulegum
kringumstæðum, að verja sín tún,
og akra, sjálfir“.
Nýbúar í sveitum landsins eru
velkomnir. En það gerist æ algengara
að jarðir séu setnar án búfjárhalds,
sauðfjár. Þessir jarðeigendur
líta sumir svo á að búfénaður
nágrannanna megi ekki ganga
til beitar á þeirra heimalöndum.
Þeir vitna gjarnan til 33. gr. laga
um afréttarmálefni, fjallskil og fl.
nr.6/1986. Þar segir í IV. kafl. Um
ágang afréttarpenings o. fl., 33. gr.:
,, Nú verður ágangur búfjár úr
einu heimalandi í annað, og getur þá
sá, er fyrir verður, kært til hreppstjóra.
Stafi ágangurinn af búfé, sem vanrækt
hefur verið að reka á fjall eftir
fyrirmælum fjallskilasamþykktar,
ber hreppsnefnd að sjá um, að
eigendur reki fénaðinn til afréttar.
Vanræki þeir það, lætur hún reka á
þeirra kostnað. Stafi ágangur hins
vegar af búfé, sem heimilt er að hafa
í heimahögum, ber sveitarstjórn að
láta smala ágangsfénaði og reka
þangað, sem hann á að vera, á
kostnað eiganda, nema annað sé
ákveðið í fjallskilasamþykkt.
[Sinni sveitarstjórn ekki
skyldum sínum skv. 1. mgr. að mati
lögreglustjóra skal hann láta smala
ágangsfénaði á kostnað eiganda.]“.
Er hér átt við fé úr afrétti? Kaflinn
heitir um ágang afréttarpenings o.fl.
Hvað er átt við með ágangsfé? Hóp
fjár, sem gengur í annars manns
landi, og veldur landeiganda tjóni.
Ekki eina og eina kind sem þekkir
ekki landamerki og fer inn á land
nágrannans.
Um friðun lands segir svo í
lögum nr 38/2013: ,,Umráðamanni
lands er heimilt að ákveða að
tiltekið og afmarkað landsvæði sé
friðað svæði og er þá umgangur
og beit búfjár þar bönnuð. Slík
ákvörðun skal tilkynnt viðkomandi
sveitarfélagi og skal liggja fyrir
umsögn búnaðarsambands um að
vörslulínur séu fullnægjandi og
uppfylli ákvæði laga þessara, sbr.
3. gr. Sveitarstjórn skal auglýsa
slíka ákvörðun í Stjórnartíðindum.
Umráðamaður lands skal fyrir
15. júní á hverju vori framvísa til
sveitarstjórnar umsögn búnaðar-
sambands um að vörslulína sé
fullnægjandi.“
Er tún, töðuvöllur, friðað land?
Nei, en hver og einn eigandi túns,
garðlands eða akurs má, getur, girt
af sinn töðuvöll. Það gefur engum
rétt til að reka fénað inn á tún eða
engi í eigu annars manns, hvort sem
túnið er girt eða ekki. Sé fénaður,
sem rekinn er inn á annars manns
land, þá er það ágangsfénaður.
Hvar á fénaður í heimahögum að
vera? Hann má vera í heimahögum
eiganda síns, en hann má líka vera í
landi nágrannans sé ekki um friðað
land að ræða, samaber ákvæði laga,
ef um er að ræða einstaka kindur!
Það er ekki skilgreint nokkurs staðar
að fénaður megi ekki fara yfir
lækinn, ef ekki er fénaður þar fyrir,
sem heldur aftur af fé nágrannans!
Má hann fara inn á tún nágrannans?
Eiginlega ekki, en ef ekki er girt
með fjárheldri girðingu um túnið
eða akurinn, eins og eigandi þarf
að gera, ef hann vill verja sín tún, er
það eiganda að verja túnið! Honum
ber að að hafa löggarð um töðuvöll
sinn og akra, annars getur hann ekki
krafist beitartolls!
Hugsunarháttur nýlendutímans
Þegar,,hvíti“ maðurinn, Evrópubúar,
hófu landnám í Ameríku hröktu þeir
frumbyggja af löndum sínum og
afnámu réttindi þeirra til að lifa af
landinu eftir sínum siðum og reglum.
Það sama gerðu nýlenduveldin í
Afríku, Asíu og Eyjaálfu.
Ég verð að játa að mér finnst
,,nýbúar“ í sveitum landsins
vilja hafa sama háttinn á og
nýlenduveldin. Breyta þeim siðum,
venjum og reglum, sem gilt hafa
um aldir um réttindi og skyldur
íbúa sveitanna. Bændur hafa alltaf
þurft að verja sinn töðuvöll og garða
sjálfir. Samkvæmt nýlegum úrskurði
dómsmálaráðuneytisins (-ráðherra?)
er þessi regla numin úr gildi með einu
pennastriki! Púnktum! Sveitarstjórn
og lögreglu sigað á fjárbændur.
Í minni sveit er ástandið þannig
að fjáeigendur þora ekki að sleppa fé
í úthaga; Parraka fénaðinn á túnum
þar til reka má á afrétt! Þetta gengur
ekki, nema tilgangurinn sé að ganga
endanlega að íslenskri sauðfjárrækt
dauðri?
Sveinn Hallgrímsson,
fjárhirðir, búandi á
Vatnshömrum í Andakíl.