Bændablaðið - 05.10.2023, Blaðsíða 51

51Bændablaðið | Fimmtudagur 5. október 2023
Viðnám getur farið eftir veðri og
raka í jörð. Í maí 2020 voru jarðskautin
mæld aftur með ásættanlegt
viðnám. Þéttabanki var settur upp á
rafmagnsstofninn inn í fjósið en sá
hafði engin jákvæð áhrif á kýrnar.
Bændur fóru að mæla
Bændur fengu ampertöng og fóru
að mæla ýmislegt og allsskonar og
komust að því að það var að koma
straumur inn í fjós frá inntakstöflu
um spennujöfnunarvír og hann
mældist 0,24 amper.
Í júní 2020 var núllunarband
í rafmagnstöflu tekið burtu (með
leyfi) og treyst á jarðskautið sem
fjósið hafði. Við þessa aðgerð
lækkaði straumurinn sem fór um
spennujöfnunarvírinn og urðu
kýr mun sáttari við að koma í
mjaltaþjóninn og ástandið varð miklu
betra en bændur ekki alsáttir með
þetta en svona var þetta haft þar til
haust 2021.
Eftir það þá fóru bændur að gera
ýmsar prófanir með spennujöfnun og
var öll spennujöfnun í nýja fjósinu
tekin úr sambandi og höfð þannig
nokkrar vikur og þá varð frumutala
lág og kýr þægar í mjöltum. Er
frá leið var eins og spenna færi að
hlaðast upp og sérstaklega í roki, þá
var spennujöfnun sett í samband aftur
með straumbeini á milli til að hindra
að straumur bærist um fjósið en það
var samt eitthvað sem bændur voru
ekki sáttir við en svona var þetta til
haustsins 2022. Merkilegt þótti að frá
því að fjósið var tekið í notkun þá voru
kýr settar út á sumrin en þær komu
sjaldan sjálfviljugar inn í fjós til að
fara í mjaltir. Þær hímdu jafnvel úti í
roki og rigningu frekar en að koma inn
í fjósið. Sumarið 2022 voru kýrnar
mun viljugri að kom inn í fjós sjálfar.
Haustið 2022 kemur gestur í
fjósið og segir að fjósið sé vitlaust
spennujafnað, það sé spennujafnað
í hring en það megi alls ekki. Þá
fara bændur í þá vegferð að aftengja
straumbeininn og að tryggja að
allur búnaður og grindur séu bara
jarðtengdar á einum stað. Hugsunin
á bak við það er að hindra eftir fremsta
megni hringrásastrauma.
Til dæmis var mjaltaþjónninn
jarðtengdur á þremur stöðum en
eftir breytingar bara á einum stað.
Sama átti við um burðarvirki, í stað
jarðbindinga á þremur stöðum var
aðeins ein jarðbinding tengd.
Bændur eru næmir á líðan sinna
dýra og fullyrti Valdimar bóndi á
Sólheimum að meiri friður hefði færst
yfir fjósið eftir þessar aðgerðir. Kýr
sem áður flýttu sér út úr mjaltaþjóni
þegar hann opnaði eru orðnar miklu
slakari og mjaltaþjónn þarf jafnvel
að ýta þeim út. Kýr drekka vatnið
núna en áður var algengt að þær
löptu upp úr vatnstrogi. Því hefur
reyndar lengi verið haldið fram að
það geti skipt sköpum að búnaður,
járngrindur og burðarvirki sé bara
spennujafnaður á einn tengipunkt,
svokölluð stjörnutenging.
Óeðlileg tæring á vatnslögnum
hefur átt sér stað í fjósinu og lagnir
fóru að leka þegar fjósið hafði
verið í notkun í tvö og hálft ár,
útilokað var að þetta hafi verið galli
í pípulagnaefni.
Það er ekki hægt annað en að
samþykkja þá ályktun að rafmagn
hafi eitthvað með þessi vandkvæði
að gera.
Einkennileg hegðun dýranna,
óeðlileg veikindi og jafnvel
óútskýrður dauði virtist fylgifiskur
þessa vandkvæða. Í heild er líklegt að
bændurnir hafi misst úr framleiðslu
um 20 kýr og orðið fyrir búsifjum
vegna lélegra gæða mjólkur fyrir utan
óhemju vinnu við að sinna þessu máli
og leita lausna. Í dag eru nyt með
allra besta móti og friður í fjósinu.
Það verður að teljast þjóðþrifa
mál að komast að sannleikanum um
hvernig koma má í veg fyrir tjón eins
og hjá bændunum á Sólheimum.
Finna lausnir byggðar á áreiðanlegum
mælingum og skapa regluverk í
kringum það sem gæti komið með
öllu í veg fyrir að svona geti gerst.
Valdemar Gísli Valdemarsson,
Höfundur er rafiðnfræðingur
með ódrepandi áhuga á rafmagni,
náttúrulegu sem manngerðu, og
mögulegum áhrifum þess á líðan
manna og dýra.
Lífræn hreinsistöð
• Fyrirferðalítil fullkomin
sambyggð skolphreinsistöð

• Uppfyllir ýtrustu kröfur um
gæði hreinsunar
• Engin rotþró eða siturlögn
25 ára ábyrgð
• Tæming seyru á þriggja til
fimm ára fresti
• Engir hreyfanlegir hlutir
• Stærðir frá 6 – 55 persónueiningar
Tunguhálsi 10 - 110 Reykjavík
Sími 517 2220 - petur@idnver.is

G
ra
fik
a
19
匀欀漀爀爀椀 攀栀昀 ∠ 䈀氀搀猀栀昀椀 ㄀㈀ ∠ ㄀㄀　 刀瘀欀 ∠ 㔀㜀㜀ⴀ㄀㔀㄀㔀 ∠ 眀眀眀⸀猀欀漀爀爀椀⸀椀猀
䔀爀 樀攀瀀瀀椀渀渀 爀愀昀洀愀最渀猀氀愀甀猀 㼀
猀琀愀爀琀 昀礀爀椀爀 樀攀瀀瀀愀渀渀  瘀攀琀甀爀嘀攀氀搀甀 爀甀最最琀
䴀氀甀洀 ∠ 匀欀椀瀀琀甀洀 ∠ 吀爀愀甀猀琀 漀最 昀愀最氀攀最 ︀樀渀甀猀琀愀