Skólavarðan - 2023, Side 20

HAUST 2023 SKÓLAVARÐAN 20
Hildur Heimisdóttir / AÐSENT
Í grunnskólum á Íslandi eru rétt um 140 börn
með heyrnarskerðingu. Þau börn eru jafn
ólík og þau eru mörg, sum með væga
heyrnarskerðingu sem má leiðrétta
að miklu leyti með heyrnartækjum,
önnur þurfa kuðungsígræðslu og
enn önnur nota táknmál til samskipta. Heyrnar-
skerðing er ósýnileg fötlun sem getur valdið
börnum miklum erfiðleikum bæði í námi og
samskiptum við jafnaldra. Úr þeim erfiðleikum má
draga verulega ef komið er til móts við þau verkefni
sem börn með heyrnarskerðingu mæta daglega.
Ráðgjafaþjónustan endurvakin
Í haust tóku Heyrnar- og talmeinastöð Íslands (HTÍ) og
Hlíðaskóli í Reykjavík höndum saman með það fyrir augum
að endurvekja ráðgjafaþjónustu til skóla þar sem heyrnar-
skert börn sækja nám. Notendahópurinn er fundinn og
skilgreindur á HTÍ en sérþekkingin og reynslan úr Hlíðaskóla
nýtt til sérhæfðrar kennsluráðgjafar. Auk þess fól Reykja-
víkurborg Hlíðaskóla að hafa yfirsýn yfir þann tækjabúnað í
kennslustofum í borginni sem færir börnum með heyrnar-
skerðingu aukið aðgengi að hljóði í stofunni. HTÍ þjónustar
öll börn á Íslandi sem eru með heyrnarskerðingu og nota
einhverja gerð heyrnartækja og því geta kennarar hvar sem er
á landinu sótt sér ráðgjöf þangað.
Hildur Heimisdóttir var ráðin til starfsins á báðum
bæjum. Í hálfu starfi er hún sem verkefnastjóri hjá Hlíðaskóla
þar sem hún heldur meðal annars utan um tækjabúnað fyrir
heyrnarskert börn, bæði þar í húsi og þann sem lánaður er til
annarra skóla. Hún hefur verið kennari við Hlíðaskóla síðan
2004 og alltaf komið að kennslu heyrnarskertra barna, hvort
sem er á táknmáli eða íslensku en auk þess að vera menntað-
ur grunnskólakennari hefur hún lokið námi í táknmálsfræði
við Háskóla Íslands.
Þjónustan ekki ný af nálinni
Ráðgjöf af þessu tagi, sem hér er fundinn staður í Heyrnar-
og talmeinastöðinni, er ekki ný af nálinni. Í Vesturhlíðaskóla
var starfrækt ráðgjafaþjónusta allt frá árinu 1980 og þar var
unnið í nánu samstarfi við HTÍ. Lengst af sinnti Bryndís
Guðmundsdóttir þessu starfi og sá um mótun þess. Ráð-
gjafarnir höfðu að fyrra bragði samband við skólana og
buðu sérhæfða ráðgjöf fyrir þau börn sem greinst höfðu með
heyrnarskerðingu. Þessi ráðgjöf var vel nýtt og gagnleg bæði
börnum og kennurum þeirra.
Þegar grunnskólarnir færðust til sveitarfélaganna 1995
varð þetta samstarf flóknara og þjónustan skorin niður. Þegar
Vesturhlíðaskóli sameinaðist svo Hlíðaskóla 1997, varð enn
breyting og ráðgjöf til skólanna dreifðist á margar hendur
Aðsend grein
Kennsluráðgjöf nemenda með
heyrnarskerðingu skilar árangri
Hildur Heimisdóttir skrifar
og fjármagn til hennar skertist mikið. Bjarney Njálsdóttir
sem áður var aðstoðarskólastjóri Vesturhlíðaskóla flutti
með skólanum í Hlíðaskóla og gegndi þar hlutverki
ráðgjafa en Bryndís hóf störf hjá Heyrnar- og
talmeinastöð. Þær unnu alla sína starfsævi náið
saman og veittu ráðgjöf til skóla en frumkvæðið
fluttist til skólanna, þó HTÍ leitaðist við að halda
reglulega fræðslufundi fyrir kennara og Hlíða-
skóli tók vel á móti öllum óskum um fræðslu og
stuðning.
Um árabil hefur því starfsfólk Hlíðaskóla komið
að ráðgjöf til annarra skóla sem hefur þá bæst við önnur
störf þeirra innan skólans. Sama gildir um HTÍ, starfsfólkið
þar hefur veitt ráðgjöf út í skólana og bætt þeirri ráðgjöf við
sín störf. Samskiptamiðstöð heyrnarlausra og heyrnarskertra
hefur einnig sinnt ráðgjöf til skóla og þá einkum ef um er að
ræða táknmálstalandi nemendur.
Með ráðningu Hildar fer ráðgjöf til skólanna í hennar
hendur í samstarfi við allt það fólk sem að henni hefur komið
hingað til. Þannig styttist leiðin milli Hlíðaskóla og HTÍ og
kennarar, hvar sem þeir eru staddir á landinu, fá aðgang að
ráðgjafa sem hefur innsýn í starf þess skóla sem hefur sér-
hæft sig í kennslu barna með heyrnarskerðingu og er í nánu
samstarfi við starfsfólk HTÍ sem þjónustar öll börn á Íslandi
sem nota heyrnartæki eða hafa fengið kuðungsígræðslu.
Litlar breytingar skipta oft miklu máli
Heyrnarskerðing er ósýnileg fötlun og nemendur með
heyrnarskerðingu hverfa auðveldlega inn í nemendahópinn.
Ef ekki er hugað sérstaklega að námsaðstæðum þeirra er
hætta á að þau dragist aftur úr í námi þegar hugtök og samtöl
í skólastofunni verða flóknari. Oft má með litlum breytingum
á uppröðun eða umbótum á hljóðumhverfi skólastofunnar
breyta aðstæðum barnanna til mikils batnaðar.
Ráðgjöfin sem Bryndís og Bjarney stóðu fyrir á sínum
tíma skipti máli og skilaði árangri og það er von þeirra sem
að þessu nýja verkefni standa að endurvekja megi að nokkru
leyti ráðgjafaþjónustu um skólamál barna með heyrnar-
skerðingu. Hildur er í nánu samstarfi við heyrnarfræðinga og
talmeinafræðinga innan HTÍ en í sameiningu leitast þau við
að finna börn sem eru í áhættuhópi um að týnast í skólakerf-
inu og missa af hluta þess sem fram fer í skólastofunni vegna
skorts á tæknibúnaði eða þekkingu. Starfsfólk skólanna getur
að sjálfsögðu haft samband að fyrra bragði og leitað eftir
ráðgjöf.
Okkar framtíðarsýn er að hægt verði að halda vel utan
um þennan barnahóp og þeirra skólagöngu svo þau fái alltaf
kennslu við eins góðar aðstæður og hægt er og starfsfólk
skólanna verði vel upplýst um þær hindranir sem á veginum
geta orðið og leiðir til þess að yfirvinna þær.