Skólavarðan - 2023, Qupperneq 41

HAUST 2023 SKÓLAVARÐAN 41
Skólamálaþing KÍ / KENNARASAMBANDIÐ
er ekki undirbúningur fyrir
fastmótaða framtíð heldur opið
ferli sem felur í sér möguleika á
betri framtíð á grunni umbreytandi
hugmynda „hinna ungu og nýju“.
Vonin um betri heim liggi fyrst
og fremst í þeim umbreytandi
hugmyndum sem verði til inni í
skólanum. Skólinn geti verið sá
öruggi og inngildandi staður þar
sem „hin ungu og nýju“, í þessu
tilfelli nemendur af erlendum
uppruna, finni sig aftur heima eftir
að hafa þurft að yfirgefa heimili sitt
og land og allan kunnugleika.
Rannsókn Evu leiddi í ljós
að kennarar sýna almennt mikinn
skilning og samhygð gagnvart
nemendum af erlendum uppruna
og leggja sig fram við að aðstoða
nemendur, ekki bara námslega
heldur einnig félagslega. Þó greinir
Eva ofuráherslu á íslenskt tungu-
mál og á jafnrétti umfram jöfnuð.
Einsleitar áherslur á íslensku, sem
viðmið og forsendu fyrir þátttöku,
dragi úr tækifærum til samskipta
á grunni fjölbreyttrar þekkingar,
reynslu og hugmynda. Þá verði
hlutverk menntunar fyrst og fremst
tæknilegt eða aðferðafræðilegt,
frekar en þekkingarmiðað. Þá
lúti lýðræðislegar hugsjónir um
þátttöku og inngildingu á grunni
fjölbreytileika í lægra haldi
fyrir áherslum á samlögun og
samkeppni.
Í ljós kom að þrátt fyrir
virka þátttöku foreldra barna af
erlendum uppruna í skólastarfi
og námi barna þeirra upplifa þau
sig öll útilokuð innan skólasam-
félagsins, óháð breytum á borð
við uppruna, menntun, stöðu og
tungumálafærni. Ytri og kerfislæg
útilokun grafi undan lýðræði og
inngildingu á grunni menningar-
legs margbreytileika og skapi
ójafnt álag á skóla og kennara sem
sinna fjölbreyttum nemendahópi.
Aukin samkennd með sögum
og söng
Sigurbjört Kristjánsdóttir,
deildarstjóri í leikskólanum
Holti í Reykjanesbæ, fjallaði í
kjölfarið um verkefni allra ellefu
leikskóla Reykjanesbæjar og
bókasafnsins: Leikgleði í gegnum
sögur og söng. María Petrína Berg,
skólastjóri Holts, ætlaði upphaf-
lega að kynna verkefnið ásamt
Sigurbjörtu, en forfallaðist vegna
veikinda.
Sigurbjört útskýrði að
markmið verkefnisins væri
að „styrkja hugtakaskilning,
orðaforða, hlustunarskilning og
frásagnarhæfni leikskólabarna
í Reykjanesbæ með málörvandi
aðferðum sem byggja á leik, söng
og virkni.“ Þá væru aðferðirnar
jafnframt til þess fallnar að auka
samkennd og styrkja félagstengsl
milli barna. „Þannig er stuðlað
að jafnvægi, öryggi, sjálfstrausti,
tjáningarfærni og almennt andlegri
farsæld þeirra, enda gefur augaleið
að barn sem á auðvelt með að
skilja aðra, getur og þorir að tjá
sig og líður betur en barni sem á í
erfiðleikum með það.“
Um þrjátíu prósent barna í
leikskólum Reykjanesbæjar eru
af erlendum uppruna og því er
sérstök ástæða til að leggja áherslu
á málörvun til að fyrirbyggja skerta
framtíðarmöguleika eða jafnvel
félagslega jaðarsetningu síðar á
lífsleiðinni, útskýrði Sigurbjört.
Niðurstöður nýlegra íslenskra
rannsókna benda til að leikskóla-
börn með annað móðurmál en
íslensku nái almennt ekki góðum
tökum á málinu og hafi oft lítinn
og einhæfan orðaforða. „Þetta er
vandamál sem best er að bregðast
við sem fyrst á skólagöngunni“,
segir Sigurbjört, „þar sem það
verður erfiðara við að eiga eftir
því sem á líður. Aðferðirnar sem
beitt er í verkefninu gagnast vel í
þessu samhengi. Þær eru þó ekki
sérsniðnar fyrir þennan hóp heldur
er þeim ætlað að stuðla að aukinni
málfærni og tilfinningalegri farsæld
allra barna, óháð því hvort þau séu
fjöltyngd eða ekki.“
Leikskólarnir og bókasafnið
fengu í vor styrk úr Sprotasjóði til
að vinna að verkefninu sem Ólöf
Kristín Guðmundsdóttir, kennslu-
ráðgjafi á Menntasviði Reykjanes-
bæjar, stjórnar. Birte Harksen leik-
skólakennari, sem hefur unnið með
málörvandi aðferðir til margra ára,
er sérfræðingur verkefnisins.
Ný nálgun á ÍSAT-kennslu á
Akureyri
Sigrún Helga Snæbjörnsdótt-
ir, verkefnastjóri ÍSAT og
starfsmaður Síðuskóla, fór
því næst yfir ÍSAT nemendur
í grunnskólum Akureyr-
ar. ÍSAT stendur fyrir íslensku
sem annað tungumál. Ákveðið
var að nálgast ÍSAT-kennslu með
nýjum hætti í Síðuskóla skólaárið
2021-2022. Til dæmis var afráðið
KENNURUM FAGNAÐ
Alþjóðadegi kennara er fagnað um allan heim 5. október ár hvert. Í ár var
dagurinn haldinn hátíðlegur undir yfirskriftinni: Heimsbyggðin þarf að
snúa kennaraskortinum við. Kennaraskortur er vandamál víða um heim og
Ísland er þar ekki undantekning.
Að baki Alþjóðadegi kennara standa UNESCO, Alþjóðasamtök kennara
(Education International) og Alþjóðavinnumálastofnunin (ILO). Kennara-
samband Íslands á aðild að Alþjóðasamtökum kennara og hefur um langt
árabil fagnað kennaradeginum.
Kennaradagurinn er tilvalinn fyrir kennara til að vekja athygli á öllu því
faglega og góða starfi sem þeir inna af hendi á degi hverjum.
Það var fullt út úr dyrum í Stórholti, sal Kennarasambandsins í Borgartúni á Skólamálaþinginu.
Börn og ungmenni
af erlendum upp­
runa þurfa að
finna að þau séu
velkomin í okkar
samfélag.
Jónína Hauksdóttir