Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2024, Qupperneq 91

89
Ritrýnd grein | Peer review
Tímarit hjúkrunarfræðinga | 1. tbl. 100. árg. 2024
Greining gagna
Við gagnagreiningu var unnið eftir þremur meginflokkum; a)
bakgrunnsbreytum; b) ástæða innlagnar og tímamælingar; c)
framkvæmdar meðferðir á Landspítala, sjá töflu 1. Við greiningu
á bakgrunnsbreytum vantaði oft upplýsingar um hæð, þyngd
og þá um líkamsþyngdarstuðul. Til að hægt væri að skoða áhrif
breyta á aldurshópa var úrtakinu skipt í tvo nærri jafnstóra hópa:
67 ára til 79 ára og ≥80 ára, miðað var við afmælisdag einstak-
lings. Asa-flokkun úr svæfingaskrá skiptist í 5 flokka en einungis
tveir einstaklingar voru í ASA 1 og voru þeir sameinaðir ASA 2.
Rýnt var í nótur allra fagstétta um hvort tekið væri fram ástand
vitrænnar getu og næringarástand og búnar til breytur um það.
Breytur voru gerðar um hvort föstu var framfylgt, tímalengd föstu,
notkun næringardrykkja, fasta á drykki og fasta á fasta fæðu.
Gerðar voru breytur varðandi föstu fyrir báða dagana. Dagur
eitt var fyrri dagurinn sem sjúklingur fastaði og dagur tvö var
aðgerðardagurinn. Mælt var í klukkustundum, sjá töflu 1.
Skráð var niður hvenær sólarhrings sjúklingar fóru í aðgerð og
hvenær þeir komu af vöknunardeild. Rýnt var í skráningu hvers
þátttakenda um hvenær þeir fengu að drekka eða borða við komu
á legudeild eftir aðgerð og var það mælt í klukkustundum. Til stóð
að flokka næringartíma innan tveggja tíma, fjögurra tíma, átta
tíma eða næsta dag en lítið var skráð og því flokkarnir átta tímar
og næsti dagur teknir út.
Breytan veittar meðferðir á biðtíma var samheiti yfir breytu fyrir
meðferðir sem voru framkvæmdar á biðtíma eftir aðgerð. Breytan
innihélt aðhlynningu, sjúkraþjálfun og gerð allra áhættumata
eins og byltumats, þrýstingssáramat og óráðsmat. Breytur fyrir
næringarástand og óráð voru settar fram og lesið úr frjálsum texta
allra meðferðaraðila um hvort farið væri yfir þessa þætti.
Við úrvinnslu gagnasafnsins var SPSS (IBM Statistical Package
for Social Science 2027) tölfræðiforritið notað ásamt Excel.
Lýsandi tölfræði var notuð við greiningu á bakgrunnsbreytum.
Ályktunartölfræði var notuð við úrvinnslu þegar aldurshóparnir
voru bornir saman. Skilyrt dreifing var notuð til að reikna
prósentuhlutföll af heildarfjölda í hvorum aldurshópi. Niðurstöður
töldust marktækar ef p-gildi var ≤ 0,05. T-próf óháðra hópa var
notað fyrir samfelldar breytur til að skoða mun milli aldurshópa
og kí-kvaðrat-próf var notað til að kanna hvort marktækur munur
væri milli aldurshópa og tvíkosta breyta. Ekki var hægt að nota
kí-kvaðrat-próf við nokkrar breytur þar sem færri en fimm voru
í hóp. Línuleg aðhvarfsgreining var framkvæmd til að kanna
sjálfstæð tengsl lengdar föstu á tæra drykki fyrir aðgerð við
ASA-flokkun, aldur, hvort sjúklingur hefði haft óráðseinkenni (já/
nei), lengd föstu á aðgerðardegi, notkun næringardrykkja (já/nei),
og tíma dags sem aðgerð var framkvæmd á.
Siðfræði
Fengið var leyfi frá framkvæmdastjóra lækninga Landspítala
og gaf siðanefnd heilbrigðisrannsókna á Landspítala leyfi fyrir
rannsókninni (tilvísun 44/2021).
NIÐURSTÖÐUR
Á tímabilinu 1. janúar 2021 til 30. júní 2021 voru 144 einstak-
lingar 67 ára og eldri sem mjaðmabrotnuðu og fóru í aðgerð á
Landspítala.
Meðalaldur þátttakenda var 82,1 ár (sf ± 8,18), yngsti þátttakand-
inn var 67 ára og sá elsti 98 ára. Konur voru 2/3 þátttakenda. Konur
voru marktækt eldri en karlar en meðalaldur kvenna var 83,2 ár
(sf ± 8,44) og karla 79,9 ár (sf ±7,19), p=0,007. Alls voru 42,2% milli
67 ára og 79 ára og 57,6% ≥80 ára. Af þessum 144 einstaklingum
voru 10,4% inniliggjandi á deildum Landspítala þegar brotið varð,
þar af mjaðmabrotnuðu 7,6% einstaklingar í eldri hópnum og
2,7% í þeim yngri.
Meðallíkamsþyngdarstuðull hjá konum var 24,6 kg/m2 (sf ± 4,34)
en 26,1 kg/m2 (sf ±6,49) hjá körlum p=0,147. Ekki var munur
Tafla 1. Þrír meginþættir breyta hjá sjúklingum ≥67 ára
með mjaðmabrot á Landspítala: A) Bakgrunnsbreytur
þátttakenda: B) Ástæða innlagnar og tímamælingar:
C) Framkvæmdar meðferðir á Landspítala
A) Bakgrunnsbreytur
þátttakenda
B) Ástæða innlagnar
og tímamælingar
í klukkustundum
C) Framkvæmdar
meðferðir á Land-
spítala
Kyn, karl/kona Fasta dagur 1 ef aðgerð
var síðan frestað
Notkun næringar-
drykkja
já/nei
Hæð í cm
Skráning á hvenær
sjúklingur borðar
eftir aðgerð
Blóðgjöf fyrir aðgerð
já/nei
Þyngd í kg Fasta á aðgerðardegi
Vökvagjöf í æð fyrir
aðgerð
já/nei
Líkamsþyngdarstuðull
kg/m2
Tími frá innlögn til
innlagnar á deild
Næringarmat
já/nei
ASA-flokkun 1-5 Tími frá innlögn til
aðgerðar
Skráning á næring-
arástandi
já/nei
Aðsetur við komu:
a) heima;
b) þjónustuíbúð;
c) hjúkrunarheimili;
d) lá inni á Landspítala
Ástæða seinkunar
aðgerðar:
a) læknisfræðileg;
b) eðlilegur biðtími;
c) álag á skurðstofu
Veittar meðferðir á
biðtíma*
já/nei
Blóðþynning
já/nei Lengd föstu fyrir aðgerð Óráðseinkenni fyrir
aðgerð já/nei
Kreatín-gildi í sermi µmól/l Lengd föstu á drykki
Skráning á vit-
rænni getu
já/nei
Blóðhagur g/L Lengd föstu á fasta fæðu Notkun ópíða
já/nei
Aldur miðað við fæðingardag Tími dags í aðgerð
Notkun/block, deyf-
ingar fyrir aðgerð
já/ nei
Ástæða innlagnar:
a) fall/bylta úr eigin hæð;
b) fall úr hæð
Skráning á hvenær
sjúklingur borðar eftir
aðgerð
Svæfing/mænu-
deyfing
Tegund brots:
a) lærleggsháls;
b) lærleggshnúta;
c) brot neðan lærleggshnútu
Klukkan hvað útskrift
er af vöknun
Álit svæfingar
já/nei
Tegund aðgerðar:
a) bipolar- gerviliður;
b) gamma negling;
c) hanson negling;
d) DHS negling;
e) heilgerviliður
Álit öldrunarlæknis
já/nei
Legudeild:
a) bæklunardeild;
b) aðrar skurðdeildir;
c) lyflæknisdeild
Skráning á
meðferðartak-
mörkunum
já/nei
*Veittar meðferðir á biðtíma: Sjúkraþjálfun, byltumat, þrýstingssáramat aðhlynning
og óráðsmat.