Mímir - 01.06.2007, Síða 92

dikt og Páli, en báðir kunna þeir að láta létt-
leika geisla af ástarljóðum sínum.
Gísli Brynjúlfsson yrkir mjög um ást og að-
skilnað og „er þá ástfanginn af ástinni eins og
Kormákur skáld eða eins og Werther hinn ungi
í sögu Goethes“.18 Þó að Páll missi aldrei sjón-
ar á viðfanginu gætir þessa ef til vill líka hjá
honum á köflum að því leyti að aðskilnaðurinn
upphefur ástina og orðfærið litast af því. Og við
og við verður söknuðurinn dálítið uggvænlegur,
sbr. Eg get dáið af að þrá hana Astu mína. Gísli
vísar gjarnan til ástarkveðskapar dróttkvæða-
skálda og Lofn (Freyja) verður honum mjög að
yrkisefni, einnig birtist gyðjan Venus sem
kvöldstjarnan í augum Svövu.19 Ástarstjarna
Páls er oft sjáanleg í augum Ragnhildar, svo sem
áður hefiir verið getið um (sbr. t.d. Ásta, Stjarn-
an o.fl. o.fl.). Alþekkt er reyndar Ástarstjarna
Jónasar og e.t.v. sækja þeir hér báðir til hans.
I ljóðum Páls bregður reyndar fyrir svipaðri
eftirsjá eftir sumri lífs síns, vonum, æsku og þrótti
og í III. hluta ljóðabálksins um Svövu.20 Má þar
nefna ljóðin Nótt, ég er næsta þreyttur og Englar
þeir í hendur haldast. Loks má nefna að ljóð
Gísla, Mirjam, minnir stundum á það hvernig
Páll kveður til Ragnhildar, t.d. vísur 5, 7, 8 og
9.21 Páll tekur þó Gísla jafnan fram í hagmælsku.
Þegar þess er gætt að Gísli og Páll eru jafn-
aldrar og að ljóð Gísla munu ekki hafa orðið al-
menningi mjög kunn fyrr en ljóðabók hans
kom út 1891 að honum löngu látnum er erfitt
að álykta að Páll hafi mjög dregið dám af Gísla.
Var því kannski öfugt farið? Minnt skal á að
ljóðasafnið Snót kom út þriðja sinni 1877 með
23 ljóðum Páls af ýmsum toga. 11. og 2. útgáfu
hafði birst eitt ljóð eftir Gísla (Grátur Jakobs
yfir Rakel).22
18 Sveinn Yngvi Egilsson 2003:17.
19 Gísli Brynjúlfsson 2003:68.
20 Gísli Biynjúlfsson 2003:67-68.
21 Gísli Brynjúlfsson 2003:63-64.
22 Sbr. Snót 1945, fyrra og síðara bindi.
Heflin
Ekki fer þó hjá því að greina megi hjá Páli ýms-
ar hefðir ástamáls, bæði frá víkjandi og ríkjandi
tímum. Kvenlýsing hans er klassísk og upphaf
hennar má rekja allt til Eddukvæðanna, sem
síðan átti sér aukna endurlífgun í rómantíkinni.
Konan í ljóðum Páls Ölafssonar er ætíð máluð
ljósum litum. Hún er björt, heið, hvít, hár hennar
er gullið eða bleikt og svo er einnig um þá lík-
amshluta sem leyfilegt er að tala um, enni, augu,
kinnar, munn og nef, hálsinn, axlir, handleggi (eða
arma), faðm, hendur, fmgur, barminn, brjóstin,
tær og fót. Varirnar eru þó stundum rjóðar og
hún sjálf líka. Af þessu öllu stafar mikilli birtu
sem skín honum á nótt sem degi, á vegi hans,
bæði frá henni en líka á leiðinni til hennar.
I Eddu eru konur sem kynverur oftast auð-
kenndar með hinum hvíta lit, tákni fegurðar,
hreinleika, sakleysis og mýktar. Heimdallur og
Baldur, hinir vammlausu meðal ása, eru líka
kenndir við hann, en af þeim fer jafnframt litl-
um karlmennskusögum. Konur eru sagðar
spinna lín eða vera línhvítar á hörund. Páll sér
líka Ragnhildi við línþvott, en lín er það efni
sem menn hafa í klæðnaði næst sér og sofa við.
Þegar Freyr hefur séð í Jötunheima og hrifist af
Gerði lýsir hann henni svo fyrir Skírni:
I Gymis görðum
eg sá ganga mér tíða mey.
Armar lýstu
en afþaðan
allt loft og lögur.2-’
Birta, skin sólar og dagsbrúnin eru öfl vonar,
sköpunar lífs í náttúrunni og kraftaverka, sbr.
orðin vonarglæta og töfrabirta. Og Skírnir, skó-
sveinn Freys, er ekki valinn af handahófi til vin-
skapar og þjónustu við son Njarðar og Skaða.
Nafn hans er talið dregið af skini sólar, ‘sá er
skín’. Honum er falið hið mikla verkefni að fara
í Jötunheima og biðja Gerðar til handa Frey.
23 Eddukvæbi 2001:86, Skírnismál, 6. vísa.
90