Helgarpósturinn - 24.06.1987, Blaðsíða 2

UNDIR SÓLINNI
Flóra á flótta!
Eldsnemma að morgni keypti ég bensín á
bílinn, mældi olíu og leit í vatnskassann. Svo
setti ég upp sólgleraugun og ók á lögleyfðum
hámarkshraða til fundar við Móður náttúru.
Viðlegubúnaðurinn var tryggilega festur á
toppgrindina og farþegarnir í sætin. Auðvit-
að voru nauðsynlegustu varahlutir, eins og
kerti, platínur, viftureim og hjöruliðskrossar,
líka á vísum stað. Það er trú mín, eða hjátrú,
að séu þessir varahlutir hafðir meðferðis geti
ekkert bilað. Ef til þess kemur einhvern tím-
ann að eitthvað bilar lendi ég hinsvegar í
vandræðum, því þó ég viti hvað hjöruliðs-
kross er og þekki hann frá öðrum krossum
veit ég ekki hvar hann á að vera í bílnum.
Ég segi ekki að ég hafi sungið við raust
undir stýri við upphaf ferðarinnar, þvi börn-
in mín hafa vanið mig af slíku tónleikahaldi
með óvæginni gagnrýni. En mér er óhætt að
segja að ég hafi verið glaður og reifur þegar
ég lagði á Hellisheiðina á leiðinni austur á
bóginn. Sól skein í heiði, bíllinn sveif eftir
veginum, án þess að ég þyrfti að hafa af því
mjög mikil afskipti, umferðin var lítil og allt
í himnalagi með tilveruna.
Um hádegi voru sólgleraugun komin í
hanskahólfið og ég í fýlu þar sem ég hallaði
mér fram yfir stýrið og rýndi út í sortann,
bölvandi bændum. Sólin skein að vísu enn
einhvers staðar uppi í háloftunum, en geislar
hennar náðu ekki gegnum mökkinn. Við
höfðum verið svo óheppin að verða á vegi
Flóru íslands, sem var á flótta undan sauð-
kindinni.
Við nánari umhugsun sá ég að það var Ijótt
af mér að bölva bændum og þeir ekki slíkra
trakteringa maklegir, því nú bendir allt til
þess að moldrok sé þjóðinni hagkvæmt. Það
hefur nefnilega komið fram alveg ný kenn-
ing um eðli þess fyrirbæris, sem áður var
kallað ,,gróðureyðing“ eða „uppblástur".
Samkvæmt þessari kenningu mun fyrirbæri
þetta (sem af ábyrgðarlausum aðilum, fjand-
samlegum bændastétt og sauðkindinni var
kallað ,,gróðureyðing“ eða „uppblástur")
sem sagt ekki vera til.
Þessi nýja kenning var kynnt opinberlega
í fyrsta sinn í sjónvarpinu fyrir skömmu. Þar
birtist á skjánum háleitur bóndi sem stóð á
grænni torfu í miðri auðninni og tók því víðs-
fjarri að landið umhverfis hann hefði blásið
upp eða að gróður þar hefði eyðst. Hitt væri
sönnu nær að gróðurinn hefði flutt sig til
undan ágangi. Komi þessi kenning illa heim
og saman við þaö sem menn lærðu í grasa-
fræði í barnaskóla verður bara að hafa það.
Gróður getur samkvæmt kenningunni skot-
ið rótum, en það er ekki þar með sagt að
hann verði rótfastur.
Kenningin er sem sagt sú, að þegar gróðr-
inum þykir nóg komið af ágangi grasbíta
færi hann sig um set. En þegar gróðurinn
rennur svona af hólmi fyrir rollunum verður
jarðvegurinn eftir og ef ekkert er til þess að
halda honum niðri þegar hreyfir vind verður
úr því moldrok. Það var einmitt þess konar
moldrok, sem við lentum í, þar sem ég hall-
aði mér fram yfir stýrið og rýndi út í sortann,
eins og gömul sæugla, bölvandi bændum að
ósekju. Og moldin sem byrgði okkur sýn var
á leiðinni út á Atlantshaf.
Greindir lesendur sjá eflaust nú þegar galla
á kenningu bónda. Hann er sá að ef gróður-
inn heldur undan og varnarlaus moldin sem
undir honum var fýkur á haf út getur gróður-
inn ekki átt þangað afturkvæmt, og þannig
hlýtur smám saman að fjúka úr flestum skjól-
um gróðursins. Þegar þar kemur sögu hlýtur
Flóra íslands að flýja land líka.
Hversu ólíklegt, sem mönnum kann að
finnast það, opnar kenning bóndans góða
engu að síður leið til þess að bæta ástandið.
Og aðgerðir í þá átt eru þegar hafnar! Því
samkvæmt kenningunni liggur vandinn ekki
í eyðingu gróðurs, sem enn er til staðar, en
skrapp bara frá. Vandinn liggur í moldar-
skorti! Gott og vel, segja bændur einbeittir á
svip, ef gróðurinn skilur moldina eftir vind-
inum að bráð er ekki um annað að ræða en
að búa til nýja mold, því ekki viljum við
missa allan gróður landsins til útlanda.
Það er nú meira en bara að segja það að
búa til mold, segja efasemdarmenn og hrista
hausinn áhyggjufullir yfir þessari bannsettu
vitleysu. Og það er alveg rétt að það er ekki
auðvelt að búa til mold, nema úr réttum efn-
um. En hold er mold eins og einhver benti
réttilega á fyrir löngu og þó hann hafi átt við
mannshold í guðfræðilegum skilningi vitum
við að það sama á við um kindahold í líf-
fræðilegum skilningi. Og nú vill einmitt svo
skemmtilega til að það er nóg til af kinda-
kjöti í frystigeymslum víða um land. Nú er
unnið að því að koma þessu frosna holdi fyrir
neðanjarðar í höfuðborgarlandinu og moka
yfir það. Víst er það dýrt, en við megum
hvergi spara í viðhaldi á okkar ástkæru fóst-
urjörð og úr þessu frosna kindaholdi verður
frjósamur jarðvegur þegar fram líða stundir.
eftir Ólaf Bjarna Guðnason
Sumum lesendum kann að sýnast þetta
óhagkvæm aðferð við moldarflutninga og
þeir segja eflaust: „Hvers vegna að leggja í
svo dýra og seinlega aðferð við jarðvegs-
flutninga? Hvers vegna ekki að senda gröfur
og vörubíla upp í sveit eftir mold og aka
henni beinleiðis í bæinn?"
Hagspakir menn skildu það fyrir löngu, að
í raun var seinlegri aðferðin á allan hátt hag-
kvæmari en sú að nota gröfur og vörubíla.
Staðreyndin er sem sagt sú, að það skapar
fleiri mönnum atvinnu og tekjur að flytja
mold til borgarinnar í formi frosinna kinda-
skrokka. Það verður ljóst við einfaldan sam-
anburð. Sumir bændur nýta tún sín i eitt
skipti fyrir öll með því að sneiða ofan af þeim
grasrótina og selja hana borgarbúum sem
túnþökur á garða. Þegar þeir hafa þannig
flegið land sitt geta þeir lítið annað gert en
snúa sér að minkarækt eða ferðamanna-
þjónustu.
Bændur sem stunda jarðvegssölu í formi
kindaskrokka eru þjóðarbúinu mun drýgri
auðsuppspretta. Þeir kaupa dýran vélakost
og áburð og fóðurbæti, byggja stöðugt ný-
tískulegri fjárhús og hlöður og margt fleira.
Þeir þurfa samgöngur, þjónustu, afþreyingu
og annað sem til menningar heyrir, auk þess
sem þarf heljarmikið apparat til þess að
slátra kindunum þeirra, frysta þær og geyma
skrokkana í nokkur ár áður en þeir eru
grafnir. Það borgar sig nefnilega ekki grafa
skrokkana strax, því fyrst má hafa dágóðar
tekjur af því að geyma þá.
Það verður þannig augljóst við nánari um-
hugsun að það er miklu meira svigrúm til
verðmætasköpunar við búskap, sem miðar
að jarðvegsframleiðslu úr frosnum kinda-
skrokkum, en með beinu aðferðinni.
Samt eru menn að kvarta yfir því, að
bændur spilli lífríki landsins og að gróður á
hálend inu sé að hverfa undan ofbeit. Vegna
þessa þyrla menn upp hinu mesta moldviðri
og vilja bæta úr þessum svokallaða vanda
með því að draga úr sauðfjárbúskap. Það
væri glapræði! Ef jarðvegur er að fjúka upp
er besta ráðið til úrbóta að auka sauðfjár-
rækt! Þá yrðu til umframbirgðir af frosnu
kindakjöti, sem mætti nýta til frekari mold-
arframleiðslu. Þannig yrði til jarðvegur, sem
komið gæti í staðinn fyrir moldina sem fýkur
út á haf þegar gróðurinn flýr undan ágangi
sauðfjár. Það kann að virðast þversagna-
kennt, en besta ráðið gegn uppblæstri vegna
ofbeitar er það að auka sauðfjárrækt.
Annað mál er það og til athugunar fyrir
stjórnmálamenn í framtíðinni, að það gæti
valdið alvarlegri byggðarröskun ef allir
kindaskrokkar landsbyggðarinnar yrðu nýtt-
ir til þess að stækka kjördæmið Reykjavík
enn frekar en orðið er. Það er auðvitað rétt-
lætismál fyrir landsbyggðina að kinda-
skrokkarnir séu grafnir á sínum heimaslóð-
um. En þessu verður eflaust kippt í lag innan
tíðar.
AUGALEIÐ
2 HELGARPÓSTURINN