Helgarpósturinn - 24.06.1987, Blaðsíða 9

Hrafnista í Reykjavík.
Hrafnista í Hafnarfiroi
Eftir Gunnar Smóra Egilsson myndir Jim Smart
forsjá heimilanna og koma á mið-
stýringu er legðist eins og mara yfir
starfsemina.
A sama tíma er mikil brotalöm á
öldrunarþjónustunni. í samanburði
við önnur lönd eru síst færri vistun-
arheimili á íslandi en annars staðar.
Hins vegar benda biðlistarnir til allt
annars en hér sé viðunandi ástand.
Hvort þeir gefatil kynna annarlegt
ástand í húsnæðismálum, að hér
vanti þjónustu við aldraða svo þeir
geti verið lengur heima eða að hér
hafi skapast hefð skal ósagt látið.
En eins og ástandið er í dag leitar
gamla fólkið eftir vistun á dvalar-
heimilum langt umfram það sem
hægt er að anna. Því hafa margir
aldraðir tekið á sig skuldbindingar
eða gefið eigur sínar til að flýta fyrir
innlögn.
PUKUR UMMIÐ-
ALDAAÐFERÐIR í
REKSTRI
Mikill fjöldi þeirra sem nú búa á
Hrafnistu í Hafnarfirði samþykkti
skuldabréf upp á nokkur hundruð
þúsund króna til að fá þar inni. Sam-
kvæmt heimildum Helgarpóstsins
bera þessi skuldabréf neikvæða
vexti og eru því einkar hagkvæm
lán fyrir stofnunina.
Sú skoðun hefur nokkurt fylgi að
þeir sem geta greitt fyrir vistun sína
eigi að gera það. Hjá Hrafnistu er
hins vegar ekki gengið frá þessum
málum fyrir opnum tjöldum. Þar er
ekki til ákveðin gjaldskrá er tilgrein-
ir hvað hvert pláss kostar, hvorki
fyrir þá sem samþykkja skuldbind-
ingar né þá sem gefa fé eða eigur
sínar til stofnunarinnar. Slíkt hlýtur
að teljast óþolandi þegar jafn við-
kvæmt ástand ríkir í þessum málum
og raun er á.
Hér er enn ein brotalömin á því
velferðarkerfi er fslendingar trúa á
góðum stundum að þeir lifi við.
Enn hefur ekki tekist að koma vel-
ferðarmálum hér í nútímaiegt horf.
Síðastliðinn vetur greindi Helgar-
pósturinn frá því hvernig megnið af
félagslegri aðstoð ríkis og sveitarfé-
laga er bundið í viðjar laga sem mót-
uð voru með það samfélag í huga er
var við lýði hér á hinni öldinni.
Samkvæmt upplýsingum stjórn-
armanns Hrafnistu tíðkast þar arf-
sal eins og á öldum áður. Það fólst í
því að þeir sem eitthvað máttu sín
gátu keypt sér aðhlynningu í ellinni
með því að ánafna þeim er veitti
þjónustuna eigur sínar. Meðan hér
voru klaustur í kaþólskum sið gáfu
ekkjur oft eigur sínar til þeirra gegn
vist til æviloka.
SJÓMANNADAGSRÁ
STÓRVELDIÁN EFTIRLITS
Eins og fram kemur ígreininni hér til hliöar er þaö
sjómannadagsráð sem rekur Hrafnistu, Dvalar-
heimili aldraðra sjómanna. Auk Hrafnistuheimil-
anna í Reykjavík og Hafnarfirði rekur sjómanna-
dagsráð Happdrætti DAS, Laugarásbíó og á hlut í Skjóli
hf., sem er að reisa vistunarrými fyrir aldraða við Hrafn-
istu í Reykjavík. Þá á sjómannadagsráð Hraunkot, 700
hektara jörð í Grímsnesi, þar sem lengi var rekið sumar-
dvalarheimili fyrir börn. Litlum hluta þeirrar jarðar hef-
ur verið skipt upp í 124 sumarbústaðalóðir. Stœrsti hlut-
inn bíður enn ráðstöfunar.
BÍÓ, HAPP-
DRÆTTI, GJAFIR,
STYRKIR OG
DAGGJÖLD
En hvað er sjómannadagsráð?
Það eru undir- og yfirmannafé-
lög sjómanna í Reykjavík og Hafn-
arfirði sem skipa þrjátíu og tvo
fulltrúa í sjómannadagsráð. Það
hefur verið gert allt frá því sjó-
mannadagurinn var fyrst haldinn
hátíðlegur árið 1938. Sjómanna-
dagsráð kýs sér fimm manna
stjórn er fer með alla stjórn stofn-
ana þess milli aðalfunda. Hið þrjá-
tíu og tveggja manna ráð kemur
ekki nema einu sinni til fundar á
ári, utan aðalfundar.
Sjómannadagsráð hefur fjár-
magnað uppbyggingu dvalar-
heimilanna á ýmsan hátt. Ráðið
hefur fengið 60% af nettóhagnaði
Happdrættis DAS og frá og með
yfirstandandi happdrættisári fær
ráðið allan nettóhagnaðinn.
Hagnaður af Happdrættinu var í
fyrra 6,7 milljónir króna. Sjó-
mannadagsráð fær endurgreidd
90% af skemmtanaskatti er ríkis-
sjóður innheimtir af miðaverði í
Laugarásbíói. Þá hefur ráðið feng-
ið sérstök framlög af fjárlögum til
uppbyggingarinnar og á síðustu
árum einnig úr Framkvœmdasjódi
aldradra. Sumarbústaðajarðirnar
í Grímsnesi skila um 5,5 miiljónum
króna í leigugjald á ári. Aðrir
tekjuliðir eru gjafir og styrkir ein-
staklinga og féíaga, þar með tald-
ar gjafir þeirra sem eru á biðlistum
eftir vistun.
Rekstur dvalarheimilanna er
síðan fjármagnaður með dag-
gjöldum, ákvörðuðum af dag-
Pétur Sigurðsson, formaður sjó-
mannadagsráðs og forstjóri Hrafn-
istu í Hafnarfirði.
gjaldanefnd, og sjúkradaggjöld-
um, sem Tryggingastofnunin
greiðir.
EIN STJÓRN YFIR
ÖLLUM
ÞÁTTUNUM
í stjórn sjómannadagsráðs sitja
Pétur Sigurdsson, fyrrverandi al-
þingismaður, formaður, Þórhallur
Hálfdánarson, gjaldkeri, Gardar
Þorsteinsson, ritari, Guömundur
Halluarðsson og Anton Nikulás-
son, meðstjórnendur. Stjórn sjó-
mannadagsráðs er jafnframt
stjórn Hrafnistu í Hafnarfirði og
Reykjavík, Happdrættis DAS og
Laugarásbíós. Jafnframt því sér
ráðið um jörðina í Grímsnesi og
úthlutar sumarbústaðalóðum af
henni. Þá hefur ráðið umsjón með
hátíðardagskrá á sjómannadaginn
í Reykjavík og Hafnarfirði.
Þó fimm manns sitji í stjórn sjó-
mannadagsráðs hefðu margir við-
mælenda Helgarpóstsins viljað
svarað spurningunni um hvað sjó-
mannadagsráð væri með því að
segja: Pétur Sigurðsson. Pétur hef-
ur verið formaður sjómannadags-
ráðs undanfarin tuttugu og fimm
ár. Hann og Guðmundur H. Odds-
son, sem nú er látinn, höfðu hvaö
mest frumkvæði að þeim miklu
umsvifum er sjómannadagsráð
hafði. Pétur hafði frumkvæði að
Hrafnistu í Hafnarfirði, stjórnaði
fjármögnun hennar og er nú for-
stjóri þar.
Auk starfa sinna hjá sjómanna-
dagsráði og fyrirtækjum þess hef-
ur Pétur haft áhrif á málefni aldr-
aðra í gegnum þingmennsku sína.
Hann var áhrifamaður við setn-
ingu laga um málefni aldraðra,
stóð að stofnun Öldrunarráðs ís-
lands og Félags stjórnenda í öldr-
unarþjónustu, þar sem hann
gegndi formennsku allt frá stofn-
un til ársins 1985. Þá tók Rafn Sig-
urðsson, forstjóri Hrafnistu í
Reykjavík, við.
SITJA ALLAN
HRINGINN VIÐ
BORÐIÐ
Eins og fram kemur í greininni
hér til hliðar er Hrafnista í Hafnar-
firði og Reykjavík sjálfseignar-
stofnanir. Slíkar stofnanir eru ekki
framtalsskyldar og hið opinbera
hefur ekki eftirlit með þeim á ann-
an hátt. Þessum stofnunum er í
sjálfsvald sett hvernig þær hegða
sínu innra eftirliti. Þegar uppbygg-
ing sjómannadagsráðs og fyrir-
tækja þess eru skoðuð kemur í
ljós, að sömu einstaklingarnir sitja
þar allan hringinn við borðið.
Þannig er Pétur Sigurðsson for-
maður sjómannadagsráðs sem er
eigandi Hrafnistu í Hafnarfirði.
Sem formaður sjómannadagsráðs
er hann jafnframt formaður
stjórnar þess. Stjórnin er fram-
kvæmdaaðili ráðsins og sem slík-
ur jafnframt stjórn Hrafnistu í
Hafnarfirði. Eins og áður sagði er
Pétur einnig forstjóri Hrafnistu í
Hafnarfirði og ber því ábyrgð
gagnvart stjórn stofnunarinnar.
Gagnrýni fólks í öldrunarþjón-
ustu á sjómannadagsráð og Hrafn-
istu hefur fyrst og fremst beinst að
því hvernig staðið er að vali á
þeim er fá þar vistun. Sú gagnrýni
hefur ekki beinst að uppbyggingu
ráðsins að öðru leyti en því, að sér-
menntuðu fólki finnst skorta á fag-
menntun þeirra sem stjórna þessu
stærsta fyrirtæki í öldrunarþjón-
ustu á landinu.
HELGARPÓSTURINN 9