Helgarpósturinn - 24.06.1987, Blaðsíða 21

LISTAPOSTURINN
Veisla í
Skálholti
Skálholtshátíd og Sumartónleikar
íSkálholtskirkju eru ekki eitt og hið
sama eins og fólk gæti haldið. Sum-
artónleikarnir eru um hverja helgi í
u.þ.b. mánaðartíma á sumrin en
Skálholtshátíð er bundin við einn
sérstakan dag, 20. júlí, réttar sagt
þann sunnudag sem honum er
næstur. Hátíðin er tileinkuð Þorláki
biskupi Þórhallssyni hinum helga,
en einmitt 20. júlí árið 1198 voru
bein hans tekin úr jörðu og skrín-
lögð. Síðan kallast þessi dagur Þor-
láksmessa á sumri.
Á Skálholtshátíðinni eru alltaf
flutt stef úr Þorlákstídum, messutíð-
um Þorláks biskups. Þennan dag er
messad í Skálholtskirkju kl. tvö og
kl. hálffimm ersvo samkoma í kirkj-
unni þar sem er flutt minni Þorláks
biskups. Ekki er afráðid hverjir taka
þátt í hátídinni að þessu sinni. Það
var Róbert heitinn Ottósson sem
kom þessum sið á við vígslu Skál-
holtskirkju árið 1963.
Sumartónleikar í Skálholti eru
eins og fyrr segir hátíð sem stendur
í um mánaðartíma og haldnir tón-
leikar um hverja helgi; tvennir á
laugardögum og einir á sunnudög-
um, og er þá önnur efnisskráin frá
deginum áður endurflutt. Það er
Helga Ingólfsdóttir sem stendur fyr-
ir tónleikunum.
„Þetta er tólfta árið sem Sumar-
tónleikarnir eru. Ég hef mest staðið
í þessu, rætt við fólk um að fá
það hingað og svo alltaf spilað tölu-
vert sjálf. Þetta er tónlistarhátíð
með dálítið sérstöku yfirbragði því
listamennirnir koma alltaf og dvelja
hérna í Skálholti í viku áður en þeir
spila, — sérstök að því leyti að það
er næði. Það eru alltaf svo mikil Íæti
í borginni en hérna færist ró yfir
alla. Við erum saman í viku og það
er æft dag eftir dag. Það er maka-
laust. Það eru aðallega flutt verk frá
17. og 18. öld og svo alltaf ný verk,
t.d. höfum við tónskáld hátíðarinnar
á hverju sumri. í þetta skipti Hjálm-
ar H. Ragnarsson. Það er ómetan-
legt að tónskáldið hverju sinni dvel-
ur með okkur þessa viku og fylgist
með hvernig verk hans þróast, bæði
fyrir hann og tónlistarfólkið."
— Hver er dagskráin í stórum
dráttum?
„Við byrjum 4. júlí með orgeltón-
leikum. Það er HedwigBilgram sem
spilar verk eftir þýsk barokktón-
skáld á fyrri tónleikunum, kl. þrjú. Á
þeim seinni, kl. fimm, spilum við
saman verk fyrir tvo sembala eftir
17. og 18. aldar tónskáld. Þann 11.
og 12. júlí heldur sönghópurinn
Hljómeyki tónleika. Á þeim fyrri eru
kór- og orgelverk eftir Bach. Björn
Steinar Sólbergsson flytur ásamt
kórnum. Seinni tónleikarnir eru svo
tileinkaðir Hjálmari H. Ragnarssyni
og eingöngu flutt verk eftir hann,
þar á meðal frumflutningur — 18.
og 19. júlí verða flutt verk fyrir
flautu og fiðlu. Það eru hjónin
Manuela Wiesler og Einar Svein-
björnsson sem flytja. Á þrjú-tónleik-
unum verða eingöngu spiluð verk
eftir Telemann en kl. fimm er blönd-
uð dagskrá, gömul verk og ný, þár á
meðal Kransakökubitar eftir Þorkel
Sigurbjörnsson sem hann samdi í
fyrra handa Manuelu og Einari. —
20.-25. júlí verður haldið námskeið
í fiðluleik og kennari Ann Wall-
ström. — Síðasta helgin okkar er svo
verslunarmannahelgin. Þá leikur
Barokksveit Sumartónleikanna
undir minni stjórn og konsertmeist-
ari er fyrrnefnd Ann Wallström. Um
fimmtan manns verða í hljómsveit-
inni og einsönvarar Margrét Bóas-
dóttir og Michael Clarke. Það verða
fluttar kantötur eftir Bach á fyrri
tónleikunum og hljómsveitarverk
eftir Hándel á hinum seinni. Og
þarna er nú dagskráin komin."
— Hvaða fólk scekir tónleikana.
Eru það þeir sömu og koma á tón-
leika í Reykjavík?
„Það er alltaf dálítið af sama fólk-
inu, en ekki mikið, við reynum að fá
nýja gesti. Við sjáum alltaf ný og ný
andlit og mikið af ferðafólki. Annars
held ég það sé tvennt sem vegur
þyngst i þessu sambandi; bæði það
að þessi staður, Skálholt, og svo
kirkjan sjálf hafa mikið aðdráttarafl
og svo er ókeypis inn á tónleikana.
Það er kannski líka vegna þess að
dvalið er heilan dag, rútan fer hing-
að kl. eitt og til baka kl. 18.15. Svo
eru kaffiveitingar í mötuneytinu í
hléinu á milli tónleika. Þá geta gest-
ir spjallað við listamennina og það
myndast miklu meiri nálægð milli
þeirra en ella.“
Á hátíðinni eru flutt bæði gömul
verk og ný. — „Kirkjan hæfir gömlu
tónlistinni svo vel; hún lifnar og
verður ný, — tíminn gleymist. Mér
finnst þessi kirkja hafa fegurstan
hljómburð á íslandi."
-shg
MYNDLIST
Riss og fliss
Steingrímur E. Kristmundsson
vinnur ekki að teiknimyndum,
hann er ekki að skreyta bækur,
þótt hann vinni myndir sínar að
vissu leyti upp úr bókum. Eða öllu
heldur flöktir efni til að mynda
Völsungasögu um hugann, andar-
tak, áður en það verður að mynd-
verki. Frá þessu segir á sýningu
hans í Gallerí Svörtu á hvítu við
Óðinstorg.
Myndirnar eru ekki samfelldar,
og þá í ætt við sögu þar sem hvað
leiðir af öðru uns kemur að ein-
hverjum sögulokum. Nei, mynd-
irnar eru fremur riss en fullgerðar
myndir, séð frá sjónarhóli hinnar
hefðbundnu dráttlistar. Og þó
voru þeir listamenn tii innan
hennar sem voru ansi sundurlaus-
ir eða luku aldrei almennilega við
neina mynd.
Þetta gerði dráttlistina ljóð-
ræna. Hún fékk flughraða. Það var
ekki auðvelt að henda reiður á
henni. Og eins eru myndir Stein-
gríms, þótt nöfnin á þeim bendi til
þess að gengið sé út frá ákveðnum
viðfangsefnum, og þá viðfangs-
efnum sem tengjast og eru forn-
sögur eða goðsögur.
Goðsagan er ekki aðeins í því
sem línurnar segja frá, heldur er
hún líka í línunum. I línunum er
loft allt lævi blandið. Þær leyna
sér, snúast gegn sjálfum sér, eru
opnar og ófrágengnar.
Slík vinnuaðferð gerir skoðand-
anum erfitt um vik. I fyrsta lagi
veit hann ekki hvar hann á að
byrja. Hinum flöktandi myndum
er dreift um allt sviðið. Og línurnar
fara að djöflast þegar minnst varir.
Þótt línurnar kunni að segja frá
Loka bundnum, þá eru þær sjálfar
lausar, óbundnar og ólmar.
Með þessu móti kemur fram
andstæða „frásagnarinnar" og
efnisviðarins, líkt og í goðsögunni.
Frásagan getur verið hröð þótt lýst
sé einhverju hægu, lygnu eða jafn-
vel einhverju óhlutbundnu, eins
og ást eða hatri.
Hlátur Brynhildar er til að
mynda búinn til úr krossviði. Eða
hláturinn er úr viði eða í viðinum.
Og það eru að minnsta kosti þrjú
lög í krossviðnum. Þar af leiðandi
eru að minnsta kosti þrjú lög í
hlátri Brynhildar. Svo margræður
er hann.
Listamaðurinn ætlar sér ekki
beinlínis að gera myndirnar svona
margbrotnar. En hið ósjálfráða
lætur hann grípa til hins rétta efn-
is. Efnið sem myndin er gerð á
kann að vera annað en krossviður,
en hin ósjálfráða „táknmerking"
myndarinnar yrði þá bara túlkuð
með öðrum hætti, ef listamaður-
inn er verulega flæktur í verk sitt
og vinnur ekki eftir fyrir fram
ákveðnum formúlum.
Steingrímur lætur ekki hlátur
Brynhildar vera á dökku blaði.
Það lægi kannski beinast fyrir. En
hann vill ekki hið beina.
Eflaust er hægt að ráða í verkin
með ýmsu móti.
Það er, held ég, engin leið að
ráða í þau með einhverri ákveð-
inni leiðsögn.
Goðaheimurinn og línur Stein-
gríms eru skógar með fáum rjóðr-
um. Að vera í skóginum er bara
það að vera í skóginum og sjá
stöku sinnum upp í heiðan himin-
inn milli trjánna. Af þessum sök-
um er það mikið verk að skoða
þessa sýningu. Hún verður manni
fljótlega „ofviðá'. Um leið sækir
eftir Guðberg Bergsson
hún á hugann og veldur þungri
innilokunarkennd.
Ég veit ekki hvort það er beinlínis
ætlun listamannsins að láta augun
lenda í ormagarði. Línurnar eru
samt til þess fallnar. Allar nema
ein. Sú sem leiðir mann út, án þess
að hún sé nein ákveðin lausn frá
sýningunni.
Yfir sýningunni hvílir andblær
skopsins. Það er kímt í kampinn
yfir því sem maðurinn gerir og
honum er heilagt og kært. Þannig
er það líka gjarna í goðsögunni.
Maður áttar sig ekki almennilega
á manninum og hegðun hans, og
eina „alvarlega" viðbragðið er
bara það að kíma og líta á líf hans
sem létt skop hér á jörðu, þar sem
hann skrifar og skilur eftir sig eins-
lags teiknimynd, sem er ekki heil-
leg í frásögunni, heldur brota-
kennd. Vegna þess að það hefur
týnst svo margt niður úr henni. Og
það er eins og rauði þráðurinn
sem gengur í gegnum alla sögu
mannsins sé gley mskan. Hún öðru
fremur en hið heillega minni.
Hvar er það? Er nokkuð heillegt
til nema listsköpunin?
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ er með
margt í smíðum núna. Við höfum
áður greint frá tveimur verkanna
sem sýnd verða næsta vetur, fírúð-
armyndinni eftir Guðmund Steins-
son í leikstjórn Stefáns Benedikts-
sonar og stórsöngleiknum Vesaling-
unum eftir Hugo sem Benedikt
Árnason stýrir. En fyrsta verkið sem
tekið verður til sýningar á leikárinu
er Rómúlus mikli eftir Friedrich
Diirrenmatt í leikstjórn Gísla Hall-
dórssonar. Það átti að sýna Rómúlus
á síðasta leikári en vegna mikillar
velgengni hinna verkanna sem þá
voru sýnd var ákveðið að geyma
hann fram á það næsta. Rúrik Har-
aldsson fer með stærsta hlutverkið,
Rómúlus sjálfan, og með önnur stór
hlutverk fara Jóhann Sigurðarson,
Arnar Jónsson, Gunnar Eyjólfsson
o.fl. Leikritið, sem er skilgreint sem
tragíkómedía, er eitt af þekktustu
verkum Dúrrenmatts. Þar segir frá
því þegar Rómaveldi líður undir lok
og hvernig Germanir hertaka það.
Leikarar eru 15, auk aukaleikara.
Á LITLA SVIÐINU er svo
verið að æfa glænýtt íslenskt verk,
Bílaverkstœði Badda eftir Ólaf
Hauk Símonarson. Það er Þórhallur
Sigurðsson sem hefur leikstjórnina
með höndum. í hlutverkum eru
Bessi Bjarnason, Arnar Jónsson,
Jóhann Sigurðarson, Sigurður Sig-
urjónsson og Guölaug María Bjarna-
dóttir. Verkið sýnir hvernig lífsvand-
inn er leystur á bílaverkstæðum.
UNNUR Svavarsdóttir sýnir
myndir sínar í veitingahúsinu Krák-
unni á Laugavegi. Þetta er tólfta
einkasýning Unnar. Að hennar sögn
eru þetta akrýl- og pastelmyndir,
dökkar og ljósar, gerðar bæði hér á
landi og á Spáni. Þetta er sölusýning
og rennur allur ágóði af henni eins
og fyrri sýningum Unnar til að leita
heyrnarlausri dóttur hennar lækn-
inga. Meðal myndanna eru blóma-
myndir sem Unnur kallar „Lífs-
blóm“, og fylgir Unnur þeim úr hlaði
með því að lesa í þau fyrir kaupend-
ur, segja þeim hvað blómin segja.
Sýningin hefur hlotið heitið Af
fingrum fram og hefur þaö tvenna
merkingu; bæði almenna og svo þá
að hún gerir sumar myndanna, t.d.
Lífsblómin, með fingrunum. „Þetta
er ekki það sem allir geta, mér er
gefið þetta í fingurna til að geta
hjálpað dótturinni." Þetta er eins og
fyrr segir sölusýning og var Unni
boðið að sýna endurgjaldslaust í
Krákunni.
GALLERÍ BORG fer út fyrir
landsteinana með sýningahald nú á
næstunni. Sýnt verður í Bremer-
haven í Þýskalandi, í Stadtstudio, sal
í miðpunkti borgarinnar. Sýningin
er haldin að tilstuðlan þýsk-íslenska
félagsins með stuðningi borgaryfir-
valda. Á sýningunni verða verk 11
íslenskra grafíklistamanna, 3-5 verk
eftir hvern eða samtals 44 verk. Val-
gerdur Hauksdóttir grafíklistamað-
ur fer utan með verkin og setur þau
upp og verður fulltrúi Gallerís Borg-
ar og listamannanna meðan á sýn-
ingu stendur. íslandsáhugi er sagður
mikill á þessum slóðum og vonandi
að þýskir verði jafnhrifnir af ís-
lenskri grafík og þeir eru af íslenska
hestinum.
HELGARPÓSTURINN 21