Helgarpósturinn - 24.06.1987, Blaðsíða 28

SUMARBÚSTAÐAEIGENDUR
ÓÁNÆGÐIR MEÐ HÁAN
TILKOSTNAÐ VIÐ RAF-
VÆÐINGU OG „OKUR-
TAXTÆ' RARIK. BERA ÞAÐ
SAMAN VIÐ NIÐUR-
GREIDDAN KOSTNAÐ VIÐ
RAFVÆÐINGU SVEITABÝLA.
RARIK
í PÓKER
eftir Friðrik Þór Guðmundsson mynd Jim Smart
Sumarbústaöaeigendur á Grímsnessvæðinu
eru óánœgöir meö þaö verö sem þeim er gert aö
borga til Rafmagnsveitna ríkisins, Rarik, viö aö
rafvœöa sumarbústaöina. Telja þeir þátttöku
sína ístofnkostnaöinum ofmikla og taxtann sem
boöiö er upp á ofháan. Vilja þeir sjá annaöhvort
lœgri stofnkostnaöarreikning eöa lægri taxta,
sem meöal annars gœti komiö til meö tvískipt-
ingu orkuverösins í sumartaxta og vetrartaxta.
Þegar HP hafði samband við tals-
menn sumarbústaðaeigenda í Nord-
urkotslandi kom í ljós, að mönnum
blöskraði kostnaðurinn á hvern bú-
stað meðal hundraða bústaðaeig-
enda og höfðu þá meðal annars í
huga samanburð við kostnaðinn við
rafvæðingu einstakra lögbýla, sem
er, vegna þess sem þeir kalla „fram-
sóknarmennsku", aðeins um helm-
ingurinn af kostnaðinum hjá sumar-
bústaðaeigendum. Sem þó eru í
hundraðatali og á skipulögðum
svæðum. Umrædd „framsóknar-
mennska" felst í því að Orkusjódur
niðurgreiðir rafvæðingu lögbýla
(heilsárs sveitabýla) að mestu leyti.
Telja sumarbústaðaeigendur að í tíð
Sverris Hermannssonar sem iðnað-
arráðherra hafi verið settar reglur
til að auðvelda sumarbústaðaeig-
endum rafvæðinguna og þá ekki síst
haft í huga að nýta umframorkuna
sem til staðar var.
„FRAMSÓKNAR-
MENNSKA" OG
„OKURTAXTAR"
„Við erum að tala um þétt sumar-
28 HELGARPÓSTURINN
bústaðasvæði, lönd Nordurkots,
Asgards, Miöengis og Öndverdar-
ness. Þarna eru um þúsund sumar-
bústaðalóðir. Samt er stofnkostnað-
ur fyrir hvern bústað vel hærri en
tíðkast við eitt einasta lögbýli og síð-
an kostar annað eins þegar tenging
fer fram. Þegar Sverrir Hermanns-
son var iðnaðarráðherra átti að nýta
umframorkuna, meðal annars með
því að gefa sumarbústaðaeigendum
kost á að rafvæðast með ódýrum og
góðum kjörum. En nú er okkur gert
að greiða allan stofnkostnað og
tengigjald án þess að fá þriggja ára
greiðslutímabil, eins og rætt var um.
Við eigum að greiða þetta dýru
verði, án þess að fá hið minnsta
eignarhald, og eigum að auki að
greiða óheyrilega háan taxta. Við
teljum sanngjarnt að greiða hið
sama og margir aðrir hafa greitt,
þar sem stofnlögn hefur verið til
staðar, eða um 60-65 þúsund krón-
ur, en eigum að greiða alls um 136
þúsund. Þá teljum við sanngjarnt að
taxtanum verði skipt í tvennt, sum-
artaxta og vetrartaxta," sagði einn
talsmaður sumarbústaðaeigenda í
samtali við HP og fleiri tóku undir.
Það var í haust sem leið að Rarik
hélt fund með sumarbústaðaeig-
endum í landi Norðurkots og lagði
fram kostnaðaráætlun um rafvæð-
ingu bústaðanna á svæðinu. í far-
teskinu hafði Rarik umræddar regl-
ur, sem munu á hinn bóginn vera
innri reglur fyrirtækisins um útjöfn-
un á stofnkostnaðinum við rafvæð-
ingu bústaðanna. Aður hafði gilt, að
þegar einn aðili bað um rafvæðingu
borgaði hann stofnkostnaðinn. En
þeir sem á eftir fylgdu losnuðu við
þann kostnað og borguðu aðeins
tengigjaldið. Þessar nýju útjöfnunar-
reglur fela í sér eins konar pókerspil
fyrir Rarik — og fy rir sumarbústaða-
eigendurna sjálfa.
RARIK: UTSPILIÐ ER
ÞEIRRA
Rarik segir: Að rafvæða 200 sum-
arbústaði i landi Norðurkots kostar
10 milljónir króna. En aðeins 70 af
200 hafa sótt um þessa rafvæðingu,
eða 35% af heildinni. Inni í þessu er
4 kílómetra háspennulína, fjöldi
spennustöðva (u.þ.b. ein spennu-
stöð á hverja 5 bústaði), jarðstrengir,
mælar og fleira. Við tökum áhættu
í okkar áætlun. Við miðum við að á
endanum muni 70% taka þátt, eða
140 af þessum 200. Miðað við það er
kostnaðurinn á bústað rúmlega 71
þúsund krónur.
Dæmið er nánar sagt svona: Ef
forsendur standast og 70% eða 140
bústaðir taka endanlega þátt í fyrir-
tækinu munu áætlanir standast og
peningar fást inn upp í 10 milljónirn-
ar sem þetta kostar. Ef allir 200 taka
þátt í fyrirtækinu koma inn 200
sinnum 71.000 krónur eða 14,2
milljónir króna og Rarik hefur grætt
um 4,2 milljónir. Ef þátttakan er
minni, t.d. aðeins 50%, þannig að
aðeins 100 af 200 bústöðum rafvæð-
ast, fær Rarik inn 7,1 milljón króna
og tapar 2,9 milljónum. Ef enginn
bústaður bætist við þessa 70 sem
sótt hafa um tapar Rarik hins vegar
5 milljónum króna.
Rarik hefur með öðrum orðum
'lagt fram sína kostnaðaráætlun,
byggða á eigin forsendum, þar sem
ákveðin áhætta er tekin í þá veru að
sem flestir sumarbústaðaeigenda
taki þátt í rafvæðingunni. Því fleiri
því betra, svo fremi að meira en
70% eða 140 af 200 taki þátt. Rarik
hefur sem sé sett upp „pókerfés" og
bíður átekta.
RAFVEITUSTJÓRINN:
„VIÐ TÖKUM ÁHÆTTU"
„Eg hef ekki heyrt þetta, að sum-
arbústaðaeigendum finnist kostn-
aðurinn of mikill, og þeir hafa ekki
leitað beint til okkar,“ segir Sigurdur
Rúnar Elíasson, rafveitustjóri Rarik
á Seifossi. „Kostnaðurinn fer eftir
svo mörgu og alltaf spurning um
hver skuli borga. Orkusjóður hefur
niðurgreitt rafvæðingu lögbýla, en
vilja sumarbústaðaeigendur að
skattborgarar greiði niður rafvæð-
ingu bústaða þeirra? Þarna er með-
al annars verið að leggja 4 kíló-
metra háspennulínu og dýra raf-
strengi með meiru. Það kostar
minnst 53 þúsund krónur, bara að fá
rafmagnið tengt við fyrirliggjandi
spennustöð. Rarik á vissulega tæk-
in, en sér síðan um alla þjónustu og
viðhald þegar strengur bilar eða
spennistöð í kerfinu. Allt er þetta
dýrt og Rarik tekur áhættu," sagði
Sigurður Rúnar.
Til samanburðar má geta þess að
kostnaðurinn við rafvæðingu eins
lögbýlis er tæplega 279 þúsund
krónur. í þessu eru 113.000 krónur
fyrir 80 metra heimtaug og 165 þús-
und fyrir 25 kilówattampera
spennustöð. Orkusjóður veitir sam-
kvæmt lögum lán til framkvæmda
Rarik og annarra rafmagnsveitna,
meðal annars til bænda og annarra
atvinnuvega. Af þessum 279 þús-
undum borgar Orkusjóður mest 214
þúsund krónur eða um þrjá fjórðu
hluta kostnaðarins, en umsækjand-
inn (bóndinn) um 65 þúsund krónur
eða um fjórðung. Ef af einhverjum
ástæðum kostnaðurinn verður
meiri er umsækjandans að greiða
hann, en slíkt „þak“ er nýlega kom-
ið inn í reglurnar: Áður borgaði
bóndinn aldrei meira en sem nemur
þessum 65 þúsundum.
VILJA TVÍSKIPTAN
TAXTA
Sumarbústaðaeigendurnir líta á
þessi 65 þúsund á eitt stakt lögbýli
og eru óánægðir með að kostnaður-
inn við rafvæðingu hundraða bú-
staða skuli vera tvöfalt meiri á hvern
bústað, þegar ætla má að vegna
fjöldans væri tilkostnaðurinn mun
minni á hvern umsækjanda. Auk
þess telja þeir „sumarbústaðataxta"
Rarik vera „okurtaxta". Sumarbú-
staðaeigendur fá að velja á milli
þess að greiða 2,11 krónur á kíló-
wattstund og 8.760 króna fastagjald
eða 4,52 krónur á stundina og 2.190
króna fastagjald. Valið hlýtur að
taka mið af notkuninni og liggja
straumhvörfin um það bil við 3.400
kíówattstundir. En sumarbústaða-
eigendur vilja hins vegar sumar-
taxta og vetrartaxta, með lægra
gjaldi að sumri til. Sigurður Rúnar
rafveitustjóri segir hins vegar erfitt í
framkvæmd að tvískipta taxtanum
þannig. Að öðru leyti ítrekaði hann
að mikill kostnaður fylgdi rafvæð-
ingu, sem varla ætti að niðurgreiða
þegar um tómstundir væri að ræða
eins og að halda sumarhús. „Ég veit
ekki hver á að borga þetta ef það
eru ekki sumarbústaðaeigendurnir
sjálfir," segir hann.