Morgunblaðið - 04.04.1982, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. APRÍL 1982
„Heyrðu,
mig vantar
eitthvað
af þessari
stærð“
Eg hef alla mína ævi verið aö berjast fyrir því
aö fá aö ráða mínum gjöröum sjálfur. Gera
það, sem mig hefur langað til.
Það hefur alltaf verið ríkt í mér að taka eigin ákvarð-
anir, óháð því hvað aðrir hafa lagt mér til. Þrátt fyrir
alla þessa baráttu er það ekki fyrr en allra síðustu ár, að
mér hefur tekist þetta að vissu marki,“ sagði Vignir
Jóhannsson, myndlistarmaður, er ég hitti hann að máli
í vikunni.
„Fæstir voru neitt hrifnir af því að ég færi í myndlist-
arnám. Það er svo ríkt í fólki hérna heima að álíta
ekkert vinnu nema það sem unnið er hörðum höndum.
Hugvit hefur aldrei náð neinni viðurkenningu hér.
Þetta á eðlilega rætur sínar að rekja til hinnar hörðu
lífsbaráttu, sem setti mark sitt á allt og alla þar til fyrir
svona tveimur áratugum.“
Morgunblaðið / RAX
Vignir Jóhannsson við eina af hindraunum sínum á sýningunni, sem hann opnaði í Listmunahúsinu í gær.
Þjóðhátíðarárið
að mér, en það bætti ekki úr skák.
Það, sem hún hvíslaði að mér, átti
nefnilega ekkgrt hefma í þessari
senu. Ég vissi eWen. hvað ég átti að
gera.
Augnablik!
Æska Vignis var í sjálfu sér ekki
svo ýkja frábrugðin því seni gengur
og gerist hjá strákum á Skipaskaga.
l’tan hvað honum gekk bölvanlega í
skóla sagðist Vignir einkum minn-
ast eins úr æskusinni.
„Það var þegar ég fór í sveitina Við #|tóum þarna, alveg eins og
um sumarið}>egar ég varvgllefu ára alfar á sviðinu, og vorum gersam-
og kom til baka um haustið. Hafði lega ráðþrota Kg sá aö þetta gekk
ekki stækkað baun. en var kominn ekki, svo ég leit sem snöggvast út í
með þessar svaka framtennur, sem sal og kallaði: „Augnablik." Hljóp
ég hafði ekki haft þegar ég fór. Þær svo út af sviðinu i leit að handritil
voru það eina, sem stækkaði það *:l ----- A -------1 :— '■
sumarið," sagði hann og hló rosa-
lega.
„Já þetta með skólann. Við skul-
um koma að þ'ví síðar. Það á ekki
alveg heima hér. Það á sínar skýr-
ingar, sem ég skal segja þér frá á ......
efJ|“ b«g'
Vignir er nær þrítugur að aldri.-;:*Ttví
Við grípum niður í ævi hans þjóð-
hátíðarárið 1974.
„Ég hélt upp á þjóðhátíðarárið
með því að hætta í rafvirkjun og
fara í Myndlista- og handíðaskóla
Islands. Ég lauk ekki við sveins-
prófið fyrr en á öðru ári í Mynd-
listaskólanum. Ég svindlaði svolítið
á kerfinu," segir hann og brosir út í.
annað. Heldur síðan strax áfranA
„Þetta var ár lengsta augnabtíks
sögunnar." jÆ
— Lengsta augnablik sögunnar?
át ég eftir honum. vSsffiL.
„Já, viltu nokkuð heyra það,“ seg- ný. Samt sagði enginn áhorfenda
ir hann og hlær. „Sjáðu til.l Þetta neitt.
til að reyna að komast inn í hlut-
verkið aftur.
Stelpukvölin, Asta í Bæjarstæði,
var náttúrulega eins og illa gerður
hlutur á sviðinu, en tókst smám
saman að mjaka sér út af svíðinu
svo lítið bar á. Þó tók lítið betra við
ar út af sviðinu var komið.
Ivíslarinn hafði brugðið sér út í bæ
i einhvesjum erindagjörðurrPog
ekkert handrit lannst í fyrstunni.
Ljósamennirnir reyndust síðan
luma á einu og henti því niður til
mín. Þá var að finna rulluna í hand-
ritinu. Alian tímann biðu áhorfend-
ur úti í sal eftir framhaldinu.
Loks tókst mér að hafa upp á
þessu, én þá vildi Ásta ekki fara inn
á sviðið aftur. Það var ekki fyrr en
eftir bænir á bænir ofan að hún
fékkst til að fara inn aftur. Það
piiafa örugglega liðið einar 5 mínút-
lur þar til við tókum upp þráðinn á I
var nefnilega árið sem við settum
upp Járnhausinn á ákaganum Ég
lék þar nokkuð stórt hlutverk. Svo
var það á einni farandsýningu
okkar úti á Seltjarnarnési að mér
brást illilega bogalisfin í miðju
hlutverkinu^Épi
Það var, þannigf'að um var að
ræða tvær rifrildlgsenur á milli mín
og stúlku, sem 'lék á móti mér.
Þeirri|fyrri labk með því að hún
eirri síðari áttum við
: allt að falla í Ijúfa löð
Kýrri senan gekk slysa-
ir sig, en síðan fór allt í
í þeirri síðari. Ég mundi
cKKert hvað ég átti að segja og fór
með rulluna úr fyrri senunni aftur.
Mótleikafj/in hvíslaði þá einhverju
Mörgum árum síðar, þegar ég var
farinn að vinna sem sviðsmaður í
Iðnó var ég óþyrmilega minntur á
þetta atvik. Ég man nú ekki ná- •
kvæmlega hVaða leikstjóri það var,
sem var að stjórna æfingu, en svip-
að atvik kom upp. „Blessaður segðu
bara auglablik!"
Síðan hélt hann áfram og sagði
frá því að hann hefði verið við-
staddur sýningu hjá einhverju
áhugamannaleikhúsanna utan af
landi. Þar hefði einmitt einn leikar-
anna snúið sig út úr vandanum með
því að biðja áhorfendur að bíða
augnablik á meðan hann fór inn og
las handritið. Ég man bara að ég
seig niður í sætinu.
En ,.þe,U,a #r, aljt Annpr saga ög; i
kemur málinu ekkert við. Hvar vor-
um við aftur?" Vignir lítur á mig“.
Æi já, það var þetta með Mynd-
listaskólann var þar ekki?“
Heppinn
„Þrátt fyrir margskonar basl á
mér á einu og öðru sviði hef ég verið
með ólíkindum heppinn í lífinu. Það
heftir komið fr»m aftur og aftur í
hinum og þessum tilvikum. hiins og
t.d. þegar ég sótti um vinnu, sem
sviðsmaður í Iðnó.
Ég kom til þeirra að haustlagi, en
var þá strax sagt, að þar væri ekk-
ert að hafa því miður. Hins vegar
væri athugandi fyrir mig að líta við
hjá þeim einhvern tímann með vor-
inu. Svo var það einn frídaginn, að
ég ól^framhjá Iðnó. Hugsaði með
mér að réttast væri nú að halda
þessu vÍKándi. Fór inn TSÉflípurðist
fyrir á nýjan leik. „Geturðu byrjað
núna eftir hádegið?" var svarið,
sem ég fékk. Auðvitað sagði ég já og
byrjaði bara strax. Dvölin í Iðnó
varð mér geysilega hjálpleg á allan
hátt.
I fyrstunni vann ég við uppsetn-
ingu leiktjalda og annað er tengdist
því og fór síðan aðeins út í það að
leika örlítið og þaðan lá leiðin á
verkstæðið hjá þeim á tímabili. Ég
hef líkast til verið þarna ein fjögur
ár.
Ég ætlaði alltaf að fara út í
leiktjaldamálun, en það endaði með
því að ég hafnaði í grafíkinni.
Reyndar byrjaði ég í nýlistadeild-
inni — var einn af þeim, sem stofn-
uðu hana á sínum tíma. Við fengum
að stofna hana með því skilyrði að
við sæjum um okkar námsefni að
mestu leyti sjálf. Skólastjórinn,
Hildur Hákonardóttir, gaf okkur
einnig þann valkost, að við gætum
hætt um jólin ef við sættum okkur
ekki við að vera í þessari nýstofn-
uðu deíld.
___________Grafíkin_____________
Minn áhugi á nýlistinni var far-
inn fyrir bí um jólin, svo ég skipti
um deild og fór í grafíkina. Þar
hitti ég naglann á höfuðið.t Mig
|1 að teikna og ég var
stur í myndir, loks
að ég vann þennan
sem ég missti úr
upp á tiltölulega
langaði alltaf
orðinn jvo þ;
þegar ég ski
hálfa vetu
grafíHplminu
skömmum tíma.
— Þú talar um að missa ú;
Fannst þér þú ekkert hafa upp úr
því að eyða hálfum vetri í nýlista-
deildinni?
„Jú, vissulega hafði ég það. Að
þvj leytinu er ekki rétt að setjá það
þannig frajii, að ég hafi misst
eitthvað úr. Ég kynntist t.d. og
þroskaði ákveðinn hugsunarhátt í
nýlistadeildinni. Sá hugsunarhátt-
ur fór síðan að koma fram í mínum
myndum.
Félagar mínir í nýlistadeildinni
1óku því sem svo, er ég fór í grafík-
ina, að ég hefði eitthvað á móti ný-
list. Það eÉ ekki rétt. Ég fann mig
bara ekki í þessari deild af því að
nmmnugasvið innan myndlistar
var annars staðar. Ég var í mjög
samheldinni klíku í 1. og 2. bekk
skólans og sá kjarni fór næstum
ailur í nýlistadeildina.
Þar var margt gott fólk, t.d. Ásta
Óláfsdóttir, sem líkast til hafði
þroskaðastan hugsunarháttinn í
deildinni. Þá má t.d. nefna Þór
Pálsson, Guðjón Ketilsson og Grét-
ar Reynisson, en vissulega var
margt fieira gott fólk í þessari
deild. Það hefur alltaf vilja loða við
mig eftir að ég hætti í deildinni, að
ég hafi eitthvað á móti nýlist, en
það er argasti misskilningur."
Fíkniefnalöggan
„Ég lauk síðan prófi úr grafík-
deildinni vorið 1978, já... og svo
vann ég m.a. sem trúður í þrjár vik-
ur um sumarið. Ég var nefnilega að
keyra enskan fjölleikaflokk um höf-
uðborgina og vann svo með þeim,
sem trúður á sýningum. Það var al-
veg glæsilegt, eitt atriði, sem gerð-
ist á þessu timabili. Við vorum að
koma úr Múlakaffi eftir máltíð þeg-
ar við vorum stöðvuð af fíkniefna-
löggunni.
Bíllinn var að vísu ofhlaðinn, allt
of margir í honum, en að öðru leyti
■ vissi iég ekkl td- að ég> hefði neitt)
brotið af mér. Komu ekki þesSir
þrir náungar frá fíkniefnalöggunni.
Allir ofsalega ábúðarmiklif, f éins
frökkum. Réttu fram eiithvert
skirteini, eins og löggurnar gera í
Ameríku" og skipuðu mér að koma
út úr bifreiðinni. Ég var í stökustu
índræðum með að skella ekki upp
’úr, ekki hvað síst er þeir hófu yfir-
heyrslur yfir mér. Ég vissi ekkert
hvað þeir voru að fara lengi vel.
Það var ekki fyrr en þeir minnt-
ust á nokkra Marokkóbúa, sem voru
í hópnum að einhver mynd fór að
komast á hlutina. Marokkó er frægt
land fyrir eiturlyf og þessir náung-
ar höfðu eitthvað verið að sýna sig
fyrir utan Hollywood. Þannig vöktu
þeir athygli lögreglunnar. En lög-
gurnar ætluðu aldrei að trúa því að
ég hvorki reykti né drykki. Spurðu
mig meira að segja, eftir að ég hafði
sagt þeim svo, hvort ég væri undir
áhrifum. Ég hélt ég ætlaði ekki að
verða eldri.“
Stuðningur
Við gerðum örstutt hlé á spjall-
inu og fengum okkur límonaði.
Vignir hagræddi sér betur i sófan-
um í fínu stofunni á Ægisíðunni
þar sem hann býr ásamt vinkonu
sinni, Davi Abramson, bandariskri
listakonu, á meðan dvöl þeirra
stendur hér á landi. Síðan tókum
við ótrauðir til við samtalið á nýjan
leik.
„Þjóðfélagið okkar hérna heima
getur með góðu borið takmarkaðan
fjölda listamanna, en það eru yfir-
leitt þeir listamenn, sem síst þurfa
á því að halda, sem fá starfslaun og
annan stuðning.
Það eru yfirleitt menn, sem eru
komnir á efri ár, og eru oft á tíðum
ekki að skapa neitt nýtt. Hins vegar
er verið að verðlauna þá fyrir það
sem þeir hafa gert á ferlinum. Sjá-
um t.d. karl eins og Laxness. Það er
verið að verðlauna hann fyrir að
vera sinni hugsjón trúr allan þenn-
an tíma. í rauninni hefði verið
miklu nær að styðja við bakið á
honum þegar hann var að byrja og
þurfti stuðnings við. Þannig er því
fariðj. jneð Avp» Juarga. iiatamenn. .