Morgunblaðið - 07.10.1986, Blaðsíða 12

512
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDÁGUR 7. OKTÓBER 1986
Þjóðfánar Evrópuríkja blakta á eyjunni San Giorgio
Feneyjar á þeim tima, þegar Goethe kom tíl Italíu.
Europa Genti:
Þjóðir Evrópu
Dagana 14.—21. september sl.
var haldin í Feneyjum og Ve-
neto-héraði á Norður-ítalfu mikil
ráðstefna og hátíð, sem bar ofan-
greint heiti og fjallaði um
þjóðmenningu þeirra ýmsu þjóða
og þjóðabrota sem álfuna byggja
og sérkenni þeirra. Sveinn Ein-
arsson var fulltrúi íslands á
þessari ráðstefnu og hefur Morg-
unblaðið beðið hann að segja
lesendum frá þvi sem þama var
til umfjöllunar. Birtist frásögn
hans hér á eftir.
„Það má teljast nokkurt tímanna
tákn, að efnt er til slíkrar ráðstefnu
einmitt nú. Að minnsta kosti kemur
hún ekki á óvart ef mið er tekið
af þeirri umræðu, sem mikið hefur
borið á hér á landi að undanfömu
um ræktun og varðveislu íslenskrar
tungu og menningar og sérkenna
hennar. Þurfti engum að koma á
óvart þó víðar í smáum menningar-
heildum væri skorin upp herör í
þeim heimi „Qölþjóðamenningar",
sem nú lætur mjög að sér kveða á
Vesturlöndum og á sér engar rætur
í þjóðlífí og atvinnuháttum, en helg-
ast af þeim markaðslögmálum sem
hugsanlega gætu þyngt í pyngju, í
þeirri von að hið sérkennilausa eigi
greiðari aðgang yfir landamæri og
geri minni kröfur til þekkingar og
innsæis neytandans.
Það var héraðsstjóm Veneto-
héraðs sem átti frumkvæðið að
þessum fundi og byggði þar á
reynslu af öðru mannþingi, að vísu
minna í sniðum, sem haldið var
fyrir ári og bar heitið Gironate delle
Gente e delle Regione d’Italia. Það
mátti kalla kynningarfund eða ætt-
armót: Ítalía er löng og mjó og siðir
í suðri og norðri ólíkir og menning
fjölbreytileg. Þetta var eins og ein
grein á tré, en nú skyldi í stærra
slegið og ölíu trénu boðið. Utanrík-
isráðuneyti ítala í Róm gekk með
í verkið, en auk þess komu ýmsir
fleiri aðilar til og lögðu hönd á plóg-
inn: Fondazione Cini á San Giorgio
Maggiore-eyjunni, þar sem fimdirn-
ir vom haldnir og stjóm Feneyja-
tvíæringsins, en þeir miklu
ólympíuleikar listamanna standa
einmitt yfír núna. Veitti- reyndar
ekki af, að margir legðu sitt af
mörkum svo þessi mannfundur
mætti verða að veruleika. Hér var
ekki aðeins boðað til málfundar um
200 mllsmetandi manna, stjóm-
málamanna, rithöfunda og annarra
listamanna, efnahagssérfræðinga
og sérfræðinga á öðrum sviðum,
þjóðhátta, mannfræði, listasögu,
bókmennta, menningarsögu al-
mennt, heldur fór samtímis fram í
héraðinu sjálfu — í samræmi við
frumhugmynd þessa Evrópumóts,
að menning minnihlutahópa og
smárra þjóðareininga væri jafn-
mikils virði og arfur stærri þjóða
og kannski þekktari — samtímis
málfundinum og fór fram umtals-
verð kynning í borgum og þorpum
á því sem héraðið býr yfír af sér-
kennilegri menningarsköpun —
gamalli og nýrri — og eins komu
fram dansfíokkar, söngflokkar og
fulltrúar ýmissa þjóðlegra hátta og
eins nútíma listsköpunar frá ýmsum
homum Evrópu, þannig að talið var
alls að um 1.000 manns víðs vegar
að hefðu tekið þátt í þessum „Dög-
um þjóða og héraða Evrópu".
í Feneyjum sjálfum var svo á
ráðstefnudögunum mikið um að
vera í listræntv tilliti. í tengslum
við ráðstefnuna var efnt til þriggja
myndarlegra sýninga, einnar með
biblíumyndum Chagalls, annarrar
er lýst Evrópuferð Goethes forðum
og loks var sýning sem bar heitið
„Söguborgir Alpa og Adríahafs".
Ánnars var mikið um aðrar sýning-
ar, t.d. frábærlega skemmtileg
sýning um fútúristana eða „fram-
tíðarskáldin" í málaralistinni,
sýning með verkum Pauls Klees,
kynning á Le Corbusier sem málaira
og myndhöggvara, sýning sem
nefndist „Kína og Feneyjar", að
ógleymdum Feneyja-tvíæringnum.
Mikið var um tónleika og bar þar
hæst I Solisiti Veniti, eina bestu
kammerhljómsveit heims, sem lék
Vivaldi og Albinoni í Markúsar-
kirkjunni 19. sept. Annars voru
þama bæði sinfóníuhljómsveitir (í
Teatro La Fenice), kammersveitir
og kórar; eina tónleika varð þó að
fella niður, Fflharmoníusveitarinnar
í Búdapest, vegna þess að hljóm-
sveitarstjórinn lést að morgni þess
dags, sem halda átti tónleikana.
Kvöldið eftir léku þeir í annarri
borg undir stjóm ítalsks hljómsveit-
arstjóra og sögðu viðstaddir, að
þeir tónleikar hefðu verið mjög eft-
irminnilegir, því að þama hefði
verið leikið af djúpri tilfínningu!
Loks má geta þess að í tilefni
af Europe Genti voru gefín út á
ítölsku ritverk fimm höfunda, frá
málasvæðum, sem lítil mega telj-
ast. í þessum hópi var einn
Norðurlandabúi, norski rithöfund-
urinn Björg Vik.
Ráðstefnan sjálf
Ráðstefnur eru með ýmsu móti,
svo sem kunnugt er, og oft finnst
mönnum að þeir hafí ekki erindi
sem erfiði. Því skal og ekki leynt
að ýmsir komu fullir efasemda til
þessa þings og bjuggust við því að
lítið hefðist upp úr því að tala þind-
arlaust í viku um sama efnið. Þessar
raddir þögnuðu þó, er á leið vik-
una. Það, að stefna saman mönnum
úr ólíkum greinum til vitnisburðar
sem hefði getað leitt málin í marg-
ar áttir samtímis, reyndist hins
vegar heppilegt því að menn inn-
blésust af þeim ólíku dæmum sem
t.d. þjóðháttafræðin eða bókmennt-
imar eða efnahagssamvinnan gáfu
um það sem í rauninni reyndist
vera sama málið og sömu markmið-
in. Umræður voru í lágmarki, en
framsöguerindi mörg og margví-
sleg; menn óttuðust líka að þama
yrði fyrir bragðið of mikið eintal
og of lítið samtal; en í ljós kom að
sú staðreynd, hve vitnisburðurinn
kom víða að, var ólíkur og þó líkur
og hversu mönnum var mikið í mun
að segja frá þeim verðmætum sem
þeim var lífinu dýrmætara, leiddi
þjóðimar saman. Til urðu hugtök
eins og: í stað hins eyðandi þjóð-
emisanda fyrri tíma tökum upp
samhenta og skapandi þjóðemis-
hyggju, í stað hreppapólitíkur,
opnum augun fyrir auðlegð hvers
héraðs.
Þingað var í dagana sex, eins
og áður segir, og var eitt þema
fyrir hvem dag og þá valdir til
frummæla menn af því sérsviði þó
að grunnhugsunin væri sú, að allir
fylgdust með umræðum á öllum
sviðum. Fyrsta daginn var þemað:
Menning og þjóðlegir siðir: rætur
Evrópu. Annan daginn var rætt um
bókmenntir og menningarlega
ímynd og samtengingu Evrópu.
Hinn þriðja var yfirskiftin: Tækni-
legar nýjunár og menningarlegar
erfðir; Evrópa á krossgötum. Fjórða
daginn var rætt um listir og vísindi
Evrópuþjóða og hinn fímmta um
EB, Comecon, EFTA, viðskipta-
samstarf Evrópuþjóða. Loks var
síðasta daginn lagt út af evrópskri
arfleifð í heiminum, og þann dag
vom margir stjómmálamenn meðal
mælenda, en Andreotti utanríkis-
ráðherra sat fundinn þann dag og
sleit honum.
Hlutur íslands
Þórhalli Ásgeirssyni ráðuneytis-
stjóra hafði verið boðið að taka
þátt í þessari ráðstefnu og fjalla
um efnahagsmálin, en hann gat
ekki komið því við vegna annarra
starfa. Ég varð því einn frá íslandi
á þessu þingi og sótti það á vegum
menntamálaráðuneytisins. Mér var
valinn staður að tala annan daginn
um bókmenntir og þjóðarvitund.
Ýmsir munu standa í þeirri mein-
ingu að íslenskar bókmenntir, að
fomu og nýju, séu alkunnar erlend-
is. Svo er ekki. Nafn Halldórs
Laxness er til dæmis ekki jafnþekkt
í öllum löndum og jafnvel fom-
bókmenntir okkar, Njála og Eddur,
sem sérfróðum mönnum kemur þó
saman um að séu trúlega merkileg-
astar og frumlegastar bókmenntir,
sem settar voru saman í Evrópu á
einu skeiði miðalda — þær em langt
í frá greyptar í menningarsögulega
vitund fólks í Evrópu, ekki einu
sinni menntaðra manna. Ég notaði
því þetta tækifæri til að minna á
þessa þjóðarauðlegð okkar íslend-
inga, sagði lítillega deili á ýmsum
tegundum fombókmennta okkar,
rakti samhengið í bókmenntunum
og sagði frá helstu kennileitum og
loks eitthvað frá nútímabókmennt-
um okkar. í þessa frásögn fléttaðist
auðvitað tunga okkar og þróun
hennar og staða í dag: hér var tek-
ið dæmi af þvf hvemig menning
hefur um aldir grundvallast í litlu
samfélagi á tungu og bókmenntum
og að þessi menning varð það ein-
ingartákn, sem reisti þjóðina til nýs
sjálfstæðis og nýrra tíma, þessi
menning var og er vonandi samgró-
in þjóðarvitund íslendinga.
Það gladdi mig að þetta dæmi
íslendinga þótti svo eftirtakanlegur
vitnisburður, að mér var boðið að
tala aftur tveimur dögum síðar.
Annars stóðu menn í biðröð að kom-
ast í pontu og höfðu enda margir
frá merkilegu að segja. Öðmm
manni var boðið í pontu aftur, það
var skáldið Bulatovic.
Niðurstöður þingsins
Getur nú svona þing í rauninni
gert nokkuð gagn? Er nokkurra
niðurstaðna að vænta?
Hér var ekki skrifað undir neinn
sáttmála. Víst er það satt, og mörgu
af því sem þama var rætt, myndi
reynast erfitt að koma í einhveija
raunhæfa framkvæmd. Samt hygg
ég að þetta hafí verið mjög jákvætt
frumkvæði. Að margra bestu
manna yfírsýn, verður aldrei of
sjaldan kveðin sú vísa, að þjóðimar
eiga í skauti sér verðmæti, gömul
og ný, sem sjónarsviptir væri að,
og hann rækilegur: hefur heimurinn
efni á að láta í órækt, það sem
hefur verið honum hvað dýrmætast
og mest göfgað mannsandann um
aldir? Feneyjar sjálfar eru eitt besta
dæmið: ein perla veraldar að húsa-
gerðarlist og skipulagi, eitt alls-
herjar listaverkasafti, einstök að
andrúmi. En mengun hins nútíma
iðnaðarþjóðfélags er að éta undir-
stöður þessara makalausu bygg-
inga, svo sem alkunna er, og vatnið
í síkjunum vex um þumlung á ári
hvetju. Menn hafa brugðist til vam-
ar, en betur má ef duga skal. Það
var því ekki að ófyrirsynju, að einn
ftummælenda á þinginu stakk upp
á því, að stofnaði yrði eins konar
„Amnesty Intemational" gegn
mengun: sem yrði samviska þjóð-
anna gegn þeim, sem virða ekki
menningarverðmæti allra þjóða.
í lok þingsins var að því látið
liggja, 'að framhald þyrfti að verða
á umræðum; margir vildu að Evr-
opa Genti yrði árlegur viðburður,
og forsvarsmenn þingsins dr. Carlo
Bemini, sýslumaður Veneto-héraðs,
og dr. Giorgio Dominese, skipu-
leggjandi þingsins, töldu ekki
útilokað að Feneyjar og sýslan
myndu geta boðið til framhalds.
Tillaga kom um að á Eyju heilags
Georgs, þar sem sjálft þingið var,
og aðstaða er góð fyrir margvíslega
starfsemi (upphaflegp Benediktina-
klaustur með kirkju með málverk-
um Tintorettos) — að þar yrði komið
fyrir árlegum sumarskóla þar sem
safnað yrði saman 100—200 ungl-
ingum úr öllum homum Evrópu,
ekki endilega til að troða í þá þekk-
ingaratriðum heldur fyrst og fremst
svo þeir megi kynnast siðum og
menningu hver annars, læra að
meta og virða hana, sjá einkenni
sinnar eigin þjóðmenningar í ljósi
þess sem hefur þróast og skírst
með öðum Evrópuþjóðum og þjóða-
brotum.
í heild má segja að þetta þing
og þessi mannastefna hafí verið
haldin til þess að halda á lofti menn-
ingarverðmætum smærri þjóðanna
í Evrópu og smærri málasvæðanna.
Spumingin, sem varpað var fram
var í rauninni sú, hvort það sem
sundraði okkur áður og aðskildi,
er ekki einmitt það sem í dag getur
sameinað okkur. Framtíð Evrópu
liggi í þeirri von.
Bíldshöfði 12
TIL SÖLU, á besta stað í Höfðanum. i hraðvaxandi verslunar- og þjónustuhverfi,
eru eftirtaldar einingar i húseigninni að Bildshofða 12:
Jarðhæð 780 m2,- 2. hæð 407 m2 - 3. hæð 570 m2 - 4. hæð 540 m2
Fossháls — Dragháls
Til s»lu á besta stað við Fossháls og Dragháls mjög
vandað verslunar-, skrifstofu- og iðnaðarhúsnæði í
smíðum, alls um 4000 fm. Góð lofthæð og aðkoma.
Margar innkeyrsludyr. Eignin verður afh. næsta vor tilb.
undir trév. að innan en fullfrág. að utan m.a. með
malbikuðum bílastæðum. Til greina kemur að selja
minni einingar t.d. 1000-1500 fm.
Teikn. og nánari uppl. hjá sölumönnum.
ÞEKKING OG ÖRYGGI í FYRIRRÚMI_____________
Opið: Mánud.-fimmtud. 9-19föstud. 9-17 og sunnud. 13-16.
Sölumenn: Sigurður Dagbjartsson Hallur Páll Jónsson
Birgir Sigurðsson viðsk.fr.