Morgunblaðið - 24.01.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. JANÚAR 1990
Stimplar
afgreiddir
með hraði
STIMPLAGERÐ
FÉLAGSPRENT-
SMKMUNNAR HF.
Spítalastíg 10 v/Óöinstorg
101 Reykjavík
® 91-11640, Fax: 91-29520
Borgaraflokkurinn vill grund-
vallarbreytingu á sljórnkerfinu
eftirJúlíus Sólnes
Síðari grein
Nýtt stjórnkerfl á íslandi?
Borgaraf lokkurinn hefur lagt til,
að fram fari heildarendurskoðun á
fjármálastjóm ríkisins og farið
verði
ofan í saumana á öllum rekstri þess.
Tilvistarþörf ýmissa ríkisstofnana
og/eða sameining þeirra verði at-
huguð. Þær verði um leið gerðar
sjálfstæðari og um leið ábyrgari.
Þannig má hugsa sér, að allar ríkis-
stofnanir verði undir sjálfstæðri
stjórn. Þær fái ákveðinn fjárlaga-
ramma og geti hagað rekstri stofn-
unar í samræmi við hann. Þær geti
t.d. haft sjálfstæða launastefnu og
ráðið því hvort fáir vellaunaðir og
hæfir starfsmenn sinni verkefnum
viðkomandi stofnunar eða hvort
hjörð illa launaðra, staðlaðra starfs-
manna sinna sömu verkefnum. Fari
stofnun fram úr fjárveitingum verði
stjórn hennar dregin til ábyrgðar
eða a.m.k. sett af.
Borgaraflokkurinn vill að gerð
verði sú grundvallarbreyting á
stjórnkerfi landsins, að landinu
verði skipt niður í tiltölulega sjálf-
stæða landshluta, þar sem nútíma
sjónarmið ráði skiptingu, en ekki
úrelt sýslumörk. Heimastjórn lands-
hluta verði falið að stýra fjárveit-
ingum til einstakra verkefna á sviði
menntamála, heilbrigðismála og
samgöngumála svo dæmi séu tekin
og taki að sér yfirstjóm þeirra
mála í sínum landshluta. Alþingi
og fjárveitinganefnd sjái aðeins um
að setja nauðsynlegan lagaramma
um eðli þjónustunnar og ákveða
heildarupphæðir og skiptingu þeirra
milli landshluta. Við erum fráhverf
hugmyndum um svokallað fylkja-
skipulag, sem við teljum allt of flók-
ið, en teljum, að hægt sé að mynda
slíkar heimastjórnir landshluta með
tiltölulega einföldum hætti. Ekki
er nokkur vafi á því, að heimamenn
nljmdu miklu betur ráða við sinn
hluta af hinum mikla 10 milljarða
niðurskurði á útgjöldum ríkisins en
miðstýrt stjórnkerfi frá Reykjavík.
Jafnframt myndu þeir eflaust fá
meira út úr þeirri þjónustu, sem
þeir réðu sjálfir yfir. Samhliða slíkri
kerfisbreytingu væri fyrst hægt að
draga verulega úr stárfsemi ráðu-
neytanna í Reykjavík og fækka
ráðherrum og þingmönnum. Eðli-
legast væri að kjósa hina 30 al-
þingismenn, sem sætu á Alþingi
eftir þessa kerfisbreytingu, á einum
landslista, þar sem kjördæmishags-
munirnir eru komnir til heima-
stjórnanna.
Efiiahagsmál
framtíðarinnar
Ekki er nokkur vafi á því, að
hugsun og viðhorf okkar til þeirra
fjölmörgu þátta, sem stýra efna-
hags- og peningamálum þjóðarinn-
ar, eru orðin mjög úrelt. Hér hefur
t.d. alla tíð ríkt mikill ótti við fijáls-
ræði í gjaldeyris- og útflutningsvið-
skiptum. Alls konar höft og hömlur
hafa verið við lýði eins lengi og ég
man eftir mér, en sérstaklega er
eftirminnilegt það vantraust, sem
stjómvöld, einkum embættis-
mannakerfið, hefur sýnt almenn-
ingi. Sem dæmi má nefna þegar
almenningur fékk ekki að kaupa
þann ferðamannagjaldeyri, sem
hann vildi. Stjórnvöld héldu líklega,
að fólkið í landinu myndi eyða öllum
gjaldeyrisforða þjóðarinnar á einu
bretti í einhveija vitleysu. Ekkert
slíkt gerðist. Þá var í fyrstu aðeins
leyft að nota krítarkort í útlöndum
til að greiða hótelkostnað. Þar var
sama hugsunin á ferðinni, þ.e. að
almenningur myndi eyða stjórnlaust
fjármunum sínum og þjóðarinnar í
allsheijar kaupæði erlendis með
krítarkortum. Ekkert slíkt gerðist.
Þess vegna held ég, að það sé alveg
óhætt fyrir okkur að fylgja hinum
Evrópuþjóðunum eftir á þeirri
fijálsræðisbraut, sem hefur verið
mörkuð í viðræðunum milli EB og
EFTA.
Þessi braut hefur verið vörðuð
með fjórum vörðum, sem kallast
fijálsræðin fjögur. Þau eru í fyrsta
lagi fijáls flutningur á fjármagni
milli landa. í öðru lagi fijálsir vöru-
flutningar og í þriðja lagi fijáls
aðgangur að þjónustu milli landa,
t.d. að bifreiðaeiganda á íslandi
yrði heimilt að kaupa allar trygg-
ingar af vátryggingafélagi í Portúg-
al ef hann kysi það o.s.frv. í síðasta
og fjórða lagi frjáls vinnumarkaður.
Það þýðir, að Islendingar gætu þá
leitað eftir vinnu hvar sem er í lönd-
unum 18, sem munu mynda efna-
hagssvæðið, og þegnar hinna land-
anna geta sömuleiðis leitað eftir
vinnu á íslandi. Margir eru hræddir
við þetta síðasta ákvæði. Ég fæ þó
vart séð, miðað við núverandi að-
stæður, að það sé nokkur hætta á
því, að hingað flykkist fólk frá
Evrópulöndunum í leit að vinnu.
Ég veit ekki betur en fiskvinnsla
víða úti á landi byggi á erlendum
starfskröftum að verulegu leyti svo
við hvað eru menn hræddir?
Júlíus Sólnes
Borgaraflokkurinn vill hraða að-
lögun að þessum nýju aðstæðum
og ganga óhræddur inn í fram-
tíðina. Við höfum því m.a. komið
með eftirfarandi tillögur bæði í
nýafstöðnum stjórnarmyndunarvið-
ræðum og á öðrum vettvangi.
a) Sjálfvirk tenging fjárskuld-
bindinga við hvers kyns vísitölur
verði afnumin hjá Húsnæðisstofnun
ríkisins, banka- og fjármálastofn-
unum. Laun verði ekki tengd við
vísitölur. Athugað verði að heimila
tímabundið að tengja fjárskuld-
bindingar erlendum gjaldmiðlum,
ECU eða SDR gjaldeyriseiningum,
enda taki «yaxta- og fjármagns-
kostnaður mið af því, sem gerist í
viðkomandi landi eða á erlendum
fjármagnsmörkuðum. Bankakerf-
inu verði falið að annast allsheijar
skuldbreytingu vegna lánskjaravísi-
tölulána fyrir þá, sem þess óska.
Ekkert Evrópulandanna notar verð-
tryggingu fjárskuldbindinga og
þetta kerfi okkar gengur hreinlega
ekki upp í hinu væntanlega sam-
starfi fyrir utan það, að það leikur
enginn vafi á því, að það hefur átt
verulegan þátt í þeirri óreiðu, sem
hefur skapazt í fjármálum þjóðar-
innar.
b) Einstaklingum og fyrirtækjum
verði heimilað að takast á hendur
fjárskuldbindingar erlendis án
ríkis-
ábyrgðar og taka erlend lán beint
án ríkisábyrgðar. Reynt verð að
stuðla að aukinni samkeppni í þjón-
ustu banka og annarra fjármála-
stofnana með því að heimila fyrir-
tækjum og einstaklingum að stofna
til bankaviðskipta í erlendum bönk-
um. Á tímum símbréfa og fullkom-
inna fjarskipta geta fyrirtæki og
einstaklingar alveg eins haft banka-
viðskipti sín í New York eða Frank-
furt eins og í Austurstræti. Sömu-
leiðis verði einstaklingum og fyrir-
tækjum heimilað að kaupa erlend
verðbréf, einkum hlutabréf. í þessu
skyni verði athugað að koma upp
heimsverzlunarmiðstöð á íslandi
með beinum tölvufjarskiptum við
allar helztu kauphallir heimsins.
b) Útflutningsverslunin verði
gefin algerlega frjáls, nema sér-
stakar markaðsaðstæður svo sem
innflutningskvótar eða annað álíka
kalli á stjórnun á framboði. Athug-
að verði með öðrum hætti hvernig
gæði framleiðslunnar verði tryggð
svo og hátt útflutningsverð. Ut-
flutningsfyrirtækjum verði veitt
aðstoð vegna útflutningssamninga
og stuðlað að markaðsátaki m.a. í
heimshlutum, sem hefur lítt verið
sinnt fram til þessa. Þannig verði
m.a. stofnaður sérstakur útflutn-
ingsábyrgðarsjóður, sem hafi það
hlutverk að aðstoða fyrirtæki, sem
flytja út vörur og þjónustu, (ex-
port-kredit kerfi).
d) Skilaskylda gjaldeyris verði
afnumin hjá útflutningsfyrirtækj-
um, enda geymslufé erlendis bók-
halds- og framtalsskylt. Þannig
geti útflutnings- og samkeppnis-
fyrirtæki notfært sér erlend banka-
viðskipti að vild og haft launa- og
viðskiptareikninga sína erlendis ef
þeim sýnist svo.
e) Gengisskráning íslenzku krón-
unnar verði eftirleiðis sjálfvirkt
hagstjórnartæki í höndum seðla-
banka og ríkisstjórnar, sem miði
fyrst og fremst að því að koma í
veg fyrir, að fjármagn streymi úr
landi eða skili sér ekki til Iandsins.
Höfuðmarkmið er að viðhalda já-
kvæðum viðskiptajöfnuði við út-
lönd. Fyrst í stað verði tekið betur
tillit til afkomu útflutningsfyrir-
tækja og samkeppnisiðnaðar við
gengisskráningu en verið hefur.
Lokaorð
Ef eitthvað af þessu gengi eftir,
sem við höfum trú á, að geti gerzt
með lagni og samningalipurð, er
ekki vafi á því, að nýir og breyttir
og betri tímar munu ganga í garð
á Islandi. Við nennum ekki að taka
þátt í karpi gömlu flokkanna um
það, sem liðið er, en göngum ótrauð
á vit framtíðarinnar. Við skorum á
ungt fólk, sem er sammála okkur
að leggja okkur lið, því fái gömlu
f lokkarnir áfram að ráða öllu í þjóð-
málum á íslandi mun allt hjakka
áfram í sama farinu.
Höfundur er ráðherra Hagstofu
íslands.
Hvað er hamingja?
eftir Guðjón R.
Sigurðsson
Við spyijum oft sjálf okkur: Til
hvers var ég sendur á þessa plán-
etu? En allir virðast fáfróðir um
þessa hluti. Barnssálin er opin, því
í hjarta bamsins er lítill andlegur
garður sem þarfnast aðhlynningar,
en þeir sem ættu að fræða eru álíka
ófróðir um hveiju skyldi sá í hinn
andlega garð í barnshjartanu.
Menn fá skólamenntun sem öll
er um hin jarðnesku auðæfi. Þó lif-
um við aðeins vegna neistans sem
skaparinn gaf okkur, það er geislinn
sem allt lífið er bundið við. Við
drögum andann ekki lengur heldur
en föður lífsins þóknast. Við leitum
að hamingju og leitum langt yfir
skammt. Því er nauðsyn að sá holl-
um hugsunum í okkar andlega garð,
sem býr í hjartanu. Það er nauðsyn-
legt að bamið fái réttu frækornin
í sitt saklausa hjarta svo það læri
að skapa sína hamingju.
En það eru svo margir sem eru
tilbúnir að fylla barnshjartað með
því sem þeir sjálfir eru fuilir af.
Einn mesti vitmaður í Banda-
ríkjunum var spurður: Hvað er ham-
ingja? og hann svaraði og sagði:
Að geta hlegið og sem oftast.
Ég veit bara að menn sem geta
gefið okkur hlýlegt bros, þeir geta
haft ótrúlega góð áhrif. Að þeirra
andlegu geislar geta og eru andleg
auðævi, sem er mikil hjálp í þjóð-
félaginu.
Látið ljós yðar skína sagði Krist-
ur.
En því miður eru svo margir og
margar sem virðast hjálpa svo lítið
við að hlúa að hinum andlega garði
í hjörtum vorum. Sumir virðast
ekki geta brosað hvað þá hlegið.
Lærdómsbókum er hlaðið á margar
hillur og þó virðast menn jafn tóm-
ir andlega þótt þeir lesi og lesi og
virðist ekki ætlast til að menn finni
vísdöm við að lesa.
Menn gleyma að finna sannleik-
ann í sínu eigin hjarta, eða hjá lífinu
Guðjón R. Sigurðsson
„Það er gott að muna
að sá er sendi okkur í
þennan skóla lífsins,
hann er oss ætíð nálæg-
ur.“
úti í náttúrunni.
í mínu lífi fann ég að oft voru
það menn sem aldrei fóru í skóla
en lærðu af hinu daglega lífi að
hlúa að náunganum með kærleika.
Þeir sáðu hinu góða, og eins og þú
sáir, þannig muntu uppskera.
Knýið á og fyrir yður mun upp-
lokið verða. Það sagði Kristur, okk-
ar besti kennari, með sínum ástríku
og auðskildu orðum.
Kom þú lítið barn og mun þá
fyrir þig opnað verða.
Bólu-Hjálmar hugsaði einnig til
Guðs, er hann sagði: Rimamargur
mun oss stigi sá til heilagleikans
hæða. Hljótum að taka margföld
skipti klæða, til þess að verðugir
verðum Guð að sjá.
Það er gott að muna að sá er
sendi okkur í þennan skóla lífsins,
hann er oss ætíð nálægur. Að góð-
ar bænir leiða okkur upp á við á
hinn sanna veg til þroska.
' Guðs blessun sé með öllum ís-
lendingum á þessu nýja ári og alla
tíð.
Höfundur er búsettur nð
Fagurhólsmýri.
i