Morgunblaðið - 24.01.1990, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. JANUAR 1990
21
Reuter
Valdamikill risaflokkur
Samkomulag náðist á mánudag um að tveir suður-kóreskir stjómarand-
stöðuflokkar, Sameiningarf lokkurinn (RDP) og Nýi lýðveldisf lokkurinn
(NRDP) sameinist stjórnarflokknum, Lýðræðislega réttlætisflokknum
(DJP), en við það verður til einn risastór flokkur í landinu, Frjáls-
lyndi lýðræðisflokkurinn (DLP). Myndin er af Roh Tae-woo, forseta,
og leiðtogum stjórnarandstöðuflokkanna tveggja, Kim Young-sam
(t.v.) og Kim Jong-pil, er tilkynnt var um samruna flokkanna. Með
samrunanum, sem á sér formlega stað í næsta mánuði, verður Kim
Dae-jung, leiðtogi Lýðræðislega friðarflokksins, einangraður og nán-
ast áhrifalaus í suður-kóreskri pólitík. Gagnrýndi hann samrunann í
gær og krafðist þingrofs og kosninga.
Stjónrarandstæðingar
á Haítí reknir úr landi
Júgóslavía:
Alvarlegur klofiiingur
í röðum kommúnista
Flokksþingi frestað um óákveðinn tíma
Port-au-Prince. Reuter.
Herforingjastjórnin á Haítí lét
handtaka tugi stjórnarandstæð-
inga um helgina og sendi nokkra
þeirra í útlegð eftir að hafa lýst
yfír umsátursástandi í landinu á
laugardag. Og þrátt fyrir al-
þjóðlega fordæmingu hélt stjórn-
in uppteknum hætti og lét hand-
taka tvo stjórnarandstöðuleið-
toga í gær, þriðjudag, og fyrir-
skipaði hersveitum að hafa upp
á fleirum.
Bandarískir embættismenn og
stjómarandstæðingar á Haítí segja
að tíu leiðtogar hinna ýmsu flokka
og meira en þrjátíu stuðningsmenn
þeirra hafi verið handteknir á laug-
ardag. Margir þeirra eru sagðir
hafa sætt barsmíðum. Þijátíu til
viðbótar voru teknir höndum á laug-
ardagskvöld, en þeim var sleppt
daginn eftir. Að minnsta kosti einn
atkvæðamikill stjórnarandstæðing-
ur, Max Boujeaully, leiðtogi komm-
únista, var hándtekinn á sunnudag.
Hann var fluttur til Guadaloupe,
eyjar nyrst i Kulborðseyjum. Aðrir
stjórnarandstæðingar, þar á meðal
Gerald Brun, leiðtogi samsteypu
vinstrimanna, Conacom, voru send-
ir í útlegð til Miami í Bandaríkjun-
um.
Embættismenn á Haítí sögðu að
sett hefðu verið 30 daga neyðarlög
í landinu vegna þess að höfuðsmað-
ur í her landsins, eiginkona hans
og vinnukona, hefðu verið myrt í
vélbyssuárás á föstudagskvöld.
Stuðningsmaður Huberts de Ronc-
erays, leiðtoga hægrimanna, sem
skipað var að fara til Miami, sagði
að hermenn hefðu skotið höfuðs-
manninn af misgáningi. Þeir hefðu
farið húsavilt er þeir hefðu ætlað
að myrða Ronceray.
- Bandaríska stjómin fordæmdi
Prosper Avril, forseta landsins,
harðlega fyrir þessar aðgerðir. Avr-
il hefur aðallega notið stuðnings
Bandaríkjamanna frá því hann tók
við völdunum eftir valdarán fyrir
sextán mánuðum. Frönsk stjórnvöld
gagnrýndu einnig þessar aðgerðir
og ákváðu að fella niður viðræður
við háttsetta embættismenn frá
Haítí í París þar sem ræða átti um
aukna aðstoð Frakka við Haítí.
Herforingjastjórnin á Haítí hafði
Þ.Þ0RGRÍMSS0N&C0
UU RUTLAND
UU ÞÉTTIEFNI
Aþök-veggi-gúlf
ÁRMÚLA 29, SÍMI 38640
lofað kosningum í október. I yfirlýs-
ingu hennar segir að gripið hafi
verið til aðgerðanna vegna þess að
hryðjuverkamenn hafi reynt að
koma í veg fyrir lýðræðisumbætur
í landinu. Stjórnarandstæðingar
segja hins vegar að herforingja-
stjórnin vilji losa sig við andstæð-
inga sína fyrir kosningarnar.
Belgrad. Reuter.
ÞINGI kommúnistaflokks Júgó-
slavíu var frestað um óákveðinn
tíma í gærmorgun eftir að fúll-
trúar Slóvena höfðu gengið af
fúndinum. Telja fréttaskýrendur
hugsanlegt að flokkur kommún-
ista í Júgóslavíu heyri senn sög-
unni til.
Á mánudag var samþykkt á þing-
inu að fella út úr stjórnarskrá lands-
ins ákvæði er kvað á um forystu-
hlutverk kommúnistaflokksins í
samfélagi Júgóslava. Sambærileg
ákvæði hafa verið felld út úr stjórn-
arskrám flestra ríkja Austur-Evr-
ópu. Fulltrúar Slóvena töldu hins
vegar að starfsemi flokksins yrði
eftir sem áður ólýðræðisleg og
lögðu til að stofnaðir yrðu sjálfstæð-
ir fiokkar í sex lýðveldum landsins
og tveimur sjálfsstjórnarsvæðum.
Þessari tillögu var hafnað og gengu
slóvensku fulltrúarnir þá af þinginu.
Ciril Ribicic, flokksleiðtogi í Slóv-
eníu, sagði þingfulltrúa hafa hafnað
öllum tillögum slóvensku sendi-
nefndarinnar og kvað þær m.a.
hafa varðað aukin samskipti við
ríki Vestur-Evrópu og aukin mann-
réttindi. Hefðu Slóvenarnir því
ákveðið að yfirgefa þingsalinn.
Sendinefnd Króata hótaði líka að
ganga af þingi. Þegar þessi niður-
staða lá fyrir ákvað Milan Pancev-
ski, leiðtogi júgóslavneska komm-
únistaflokksins, að fresta frekara
þinghaldi um óákveðinn tíma.
Júgóslavneska dagblaðið Borba
sagði í forsíðufrétt í gær að Komm-
únistaflokkur Júgóslavíu væri ekki
lengur til. Slobodan Vucetic, einn
fulltrúa Serbíu, kvað Slóvena lengi
hafa haft í hyggju að segja sig úr
lögum við alríkisstjórnina í Belgrad
og sagði þá ákvörðun þeirra að
ganga af þinginu hafa verið vand-
lega undirbúna. í september á
síðasta ári samþykkti þing Slóveníu
breytingu á stjórnarskrá lýðveldis-
ins til að tryggja rétt þess til að
stofna sjálfstætt ríki en efnahagur
manna í Júgóslavíu er hvergi betri
en í Slóveníu. Þá hafa leiðtogar
kommúnista í Slóveníu boðað til
fijálsra kosninga í vor og heimilað
starfsemi stjórnarandstöðuflokka.
Raif Dizdarevic, fyrrum forseti
Júgóslavíu, kvaðst hafa miklar
áhyggjur af þessari þróun og kvað
deiluna ekki aðeins varða framtíð
kommúnistaflokksins heldur
framtíð Júgóslavíu. Sagðist hann
hafa verið gráti næst er slóvensku
fulltrúarnir gengu af þinginu. Ante
Markovic forsætisráðherra sagðist
hins vegar telja að Júgóslavía myndi
tæpast leysast upp í frumeindir
sínar þótt klofningur kæmi upp í
flokki kommúnista. Sérfræðingur í
málefnum Júgóslavíu sagði í viðtali
við Reutersfréttastofuna að gera
mætti ráð fyrir því að völd alríkis-
stjórnarinnar í Belgrad myndu fara
vaxandi vegna upplausnarinnar
innan kommúnistaflokksins og
kvað Markovic hafa styrkt stöðu
sína er hann ræddi um gífurlegan
efnahagsvanda Júgóslavíu á flokks-
þinginu. Athygli vakti að þingfull-
trúar fjölluðu almennt ekki um
efnahagsvandann í ræðum sínum
en verðbólga í Júgóslavíu er nú um
2.000 prósent og erlendar skuldir
nema 17 milljörðum Bandaríkja-
dala. -
Mongólía:
Tilslakanir
kommúnista
Austur-Berlín. Reuter.
Kommúnistaflokkurinn í Mong-
ölíu, sem á í vök að veijast fyrir
almennri kröfu um aukið lýðræði,
hefiir nú í fyrsta sinn boðað til
sveitarstjórnarkosninga í landinu.
I fréttum a-þýsku fréttastofunnar
ADN sagði, að í Unen, málgagni
kommúnistaf lokksins, hefði verið til-
kynnt um sveitarstjórnarkosningar
á þriðja fjórðungi þessa árs.
Mongólska lýðræðisbandalagið,
sem vill binda enda á kommúnískt
stjórnarfar í landinu, spáði því á
mánudag, að lýðræðið skyti rótum
í Mongólíu á þessu ári.
Hernaðaríhlutun Rauða hersins
í Kakasuslöndunum:
Nýtt Afganistan-
stríð í uppsiglingu?
Brussel. Reuter. ,
SÉRFRÆÐINGAR í hermálum
eru þegar farnir að bera nær-
veru sovéska hersins í Kákasu-
slöndunum saman við stríðið í
Afganistan sem stóð í áratug.
Aðstæður eru að sumu leyti svip-
aðar. „Landið er erfitt yfirferðar,
loftslag sveiflukennt og samgöng-
ur litlar,“ sagði Andrew Duncan,
starfsmaður Alþjóðahermálastofn-
unarinnar í London. „Bardagamir
við Azera gætu breyst í skæmhem-
að. Hann yrði þó frábmgðinn
stríðinu í Afganistan að því leyti
að herinn væri að kljást við landa
sína en ekki útlendinga." Duncan-
telur ekki útilokað að vopnabirgð-
um frá því í Persaflóastríðinu verði
smyglað til Azera frá íran.
Henry Dodds, sérfræðingur
Jane’s Defence Weekly í málefnum
sovéska hersins, segir að stjórnvöld
í Moskvu hafi þegar tekið mið af
umræddum hliðstæðum og sent
úrvalssveitir til Azerbajdzhans sem
barist hafi í Afganistan. Ástandinu
í Kákasuslöndunum hefur verið líkt
við Norður-írland. Dodds bendir á
að sovéski herinn hafi enga reynslu
í því að gegna nokkurs konar lög-
gæsluhlutverki eins og breskir her-
menn á Norður-írlandi. Einnig
segja sérfræðingar að það gæti
valdið sovéska hemum erfiðleikum
að vart sé nokkrum að treysta í
langvinnum átökum; Armenar,
Azerar, kristnir og múslimar, hafi
allir ástæður til að hatast við her-
inn. Sérfræðingur hjá Atlantshafs-
bandalaginu segir að tvær ástæður
hafi legið að baki þeirri ákvörðun
Kremlveija að senda liðsmenn hers
og öryggislögreglunnar KGB til
Azerbajdzhans til liðs við þá her-
menn sem þar voru fyrir. í fyrsta
lagi vildu þeir fjölga hermönnum
á staðnum og í öðru lagi töldu
þeir ekki treystandi á herlið þar
sem heimamenn væru í meirihluta.
Dodds telur líklegt að liðsmenn
hersins verði kallaðir heim ef átök
dragast á langinn og þau alfarið
falin öryggislögreglunni. Nærvera
hennar séásættanlegri fyrir heima-
menn.
400 sovéskir gyðingar komu til ísreals í gær með flugvél firá
— Búdapest. Þar á meðal voru tólf gyðingar frá Azerbajdzhan.
400 sovéskir gyðingar koma til ísraels:
Segja frá andstreymi í Az-
erbajdzhan og Ukraínu
Jerúsalem. Reuter.
YITZHAK Shamir, forsætisráöherra ísraels, tilkynnti í gær aö
gert yrðj átak í því að flytja gyðinga frá Sovétlýðveldinu Azerbajdz-
han til tsraels. 400 sovéskir gyðingar komu með flugi frá Búda-
pest til Tel Aviv í gær og þar á meðal voru tólf gyðingar frá Bakú,
höfúðborg Azerbajdzhans. Þeir segja að andúð á gyðingum fari
vaxandi.
Að sögn Shamirs hafa ísrealskir
embættismenn sent mikið af um-
sóknareyðublöðum um innflytj-
endaleyfi til gyðinga í Azerbajdz-
han til að auðvelda þeim brott-
flutninginn. Shamir hefur nýverið
sagt að ísraelar þurfi á hernumdu
svæðunum, Gaza og Vesturbakka
Jórdanar, að halda fyrir gyðinga
frá Sovétríkjunum. Því hefur verið
spáð að 250.000 gyðingar f lytji frá
Sovétríkjunum til ísraels næstu
þijú árin. Alls séu 750.000 sovésk-
ir gyðingar farnir að hugsa sér til
hreyfings. Einn gyðinganna sem
kom til ísraels í gær, Nathan
Sherínov, spáði því að gyðingar í
Azerbajdzhan, 100.000 alls, yrðu
farnir þaðan eftir þrjú ár. Hann
yfirgaf Bakú fyrir tveimur vikum
og segir að þá hafi verið orðið
vart aukinnar andúðar Azera í
garð gyðinga. Sagðist hann hafa
séð slagorð á veggjum húsa á borð
við: „Arinenarnir hafa eitt ár,
Rússarnir þijú ár og gyðingamir
fimm ár.“ Sherínov sagði að Azer-
ar hefðu þrýst á gyðinga að ganga
til liðs við þá í baráttunni við Arm-
ena og Rússa. „Við veittum ykkur
húsaskjól og atvinnu, Nú skuluð
þið launa fyri ykkur,“ sögðu þeir.
Gyðingar frá Úkraínu sem komu
með flugvélinni til ísraels sögðust
einnig óttast að þjóðémissinnar
þar snerust gegn þeim. „Nú þegar
er farið að útmála gyðingana sem
fjandmenn — í dagblöðum, tímarit-
um og sjónvarpi," sagði Bella Kog-
an, 52 ára gömul, verkfræðingur
að mennt. „Margir af leiðtogum
kommúnista vom gyðingar. Nú er
okkur kennt um kommúnisma í
sjötíu ár,“ sagði hún.