Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1989, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 17. APRÍL 1989.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift,
ÞVERHÓLTI 11,105 RVlK, FAX: (1J27079, SlMI (1)27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÓLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð í lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Frjálslyndir hægri menn
Þá höfum viö fengið enn einn þingflokkinn. Tveir
þingmenn Borgaraflokksins, Ingi Björn Albertsson og
Hreggviður Jónsson, hafa sagt skilið við flokk sinn og
stofnað sérstakan þingflokk. Þeir hafa valið sér nafngift-
ina Frjálslyndir hægri menn. Eru þá þingflokkarnir á
alþingi orðnir sjö talsins og fleiri en áður hefur þekkst
í þingsögunni. Ekki verður sagt að atburðirnir að und-
anfórnu hafi styrkt stöðu Borgaraflokksins. Albert er
farinn til Parísar með þeim orðum að hann væri meiri
sjálfstæðismaður en borgaraflokksmaður. Albert skildi
við flokkinn, sem hann stofnaði með því að segja að
hann mundi frekar kjósa Sjálfstæðisflokkinn ef gengið
væri til kosninga nú. Þannig hefur guðfaðir Borgara-
flokksins afneitað sínu eigin afkvæmi og kvatt sína fyrri
samherja. Skilaboð Alberts á kveðjustundinni voru ein-
faldlega þau að veðja ekki lengur á Borgaraflokkinn.
Tildrög þessara yfirlýsinga Alberts var klofningurinn
sem kom upp í þinghði Borgaraflokksins við afgreiðslu
stjórnarfrumvarpa fyrir jól. Raunar segir Ingi Björn
sonur hans í þingræðu í fyrradag, að ef sá klofningur
hefði ekki verið til staðar og Borgaraflokksmenn staðið
órofa á bak við formann sinn, þá hefði Albert aldrei
tekið þá ákvörðun að þiggja sendiherrastöðuna. Ef þetta
er rétt, er brottfór Albert afleiðing en ekki orsök þeirrar
uppdráttarsýki sem nú ríkir í herbúðum Borgaraflokks-
ins. Hingað til hafa menn haldið að þessu væri öfugt
farið.
Tvístringur þingmanna borgaraflokksins með og
móti ríkisstjórninni hefur skaðað flokkinn, án þess að
dómur sé lagður á það, hvorum megin hryggjar sá skaði
hggur. Það er aldrei traustvekjandi fyrir einn flokk þeg-
ar ágreiningur og sundurlyndi eru ahsráðandi.
Nú hafa þeir félagarnir, Ingi Björn og Hreggviður,
fylgt þessum ágreiningi eftir með því að segja sig form-
lega úr lögum við Borgaraflokkinn. Spurningin er hvort
þetta sé ekki náðarstungan. Borgaraflokkurinn á sér
ekki mikla framtíð með Albert á brott og hjörðina tvístr-
aða.
Því má reyndar halda fram að Borgaraflokkurinn
hafi frekar verið uppákoma eins manns frekar en flokk-
ur til framtíðar. Flokkurinn var stofnaður í kringum
Albert og naut að mörgu leyti fylgis af tilfinningalegum
ástæðum. En um leið var Borgaraflokkurinn nokkurs
konar tákn „htla mannsins“ sem vildi bjóða flokkavald-
inu byrginn, athvarf þeirra sem vildu lýsa andstöðu
sinni við yfirgang og samtryggingu gömlu flokkanna.
Borgaraflokkurinn varð að hreyfingu þúsunda manna
sem notuðu atkvæði sín til að rísa upp gegn sjálfheld-
unni í póhtíkinni.
í þeim skilningi átti Borgaraflokkurinn erindi og
hljómgrunn sem ekki skyldi vanmeta. Uppreisn Alberts
varð að uppgjöri fjöldans. Sérstaklega beindist það upp-
g)ör að Sjálfstæðisflokknum og þeirri hægri slagsíðu
sem kennd er við flokkinn.
í stað þess að einbeita sér að stefnumörkun og mál-
flutningi í þeim anda, sem hér um ræðir, hefur það orð-
ið hlutskipti Borgaraflokksins að tærast upp í innbyrðis
deilum. Þessi niðurstaða er ekki aðeins ósigur fyrir
Borgaraflokkinn heldur miklu fremur sigur fyrir gömlu
flokkana. Áhlaupið hefur mistekist. Þeir sitja fastir á
sínum stað meðan nýir flokkar koma og fara. Samtök
ftjálslyndra og vinstri manna komu og fóru, Bandalag
jafnaðarmanna kom og fór. Og nú er Borgaraflokkurinn
kominn og nánast farinn aftur.
Ehert B. Schram
Stjóm félagshyggju og jafnréttís
hefur nú gert sína fyrstu kjara-
samninga við opinbera starfsmenn.
Tímamótasamningur, segir fjár-
málaráðhen-ann og ræður sér vart
fyrir gleöi. Og svo smitandi er þessi
gleði hans að flestir taka undir og
hiaeja með.
Þeir sem ekki gera það em sagðir
vera á móti láglaunafólki og þá
sérstaklega konum en eins og aliir
vita er næstum hægt að setja jafn-
aðarmerki milli þessara tveggja
orða. Gott ef þeim hinum sömu er
ekki brigslað um kvenfyrirlitn-
ingu. Margt hefur nú Kvennalist-
inn mátt láta yfir sig ganga en langt
er seilst þegar því er haldið fram
að kvenfyrirlitning sé hans aðals-
merki.
En hver em rökin fyrir kvenfyr-
irlitningu og meintri andúð
Kvennalistans á láglaunafólki? Jú,
„Hitt hlýtur þá að vera jafnvist að þær náðu ekki lengra í þetta sinn
vegna karlanna. En þær náðu því að krónutöluhækkun var nú notuð í
stað prósentuhækkunar sem vissulega kemur betur út fyrir láglaunafólk-
ið,“ segir greinarhöfundur í grein sinni.
Konur og
samningar
kvennalistakonur gleðjast ekki
nógu innilega með fjármálaráð-
herra yfir þessum tímamótasamn-
ingi, sem hann segir gerðan af kon-
um fyrir konur.
Konur og launajöfnun
Rétt er það að aldrei hafa eins
margar konur setið við samninga-
borðið og nú. Síst ætla ég að lasta
það eða bera brigður á það eitt
andartak aö þær úrbætur sem náð-
ust í þessum samningi konum til
handa séu einmitt konunum og
þeirra starfi að þakka. Hitt hlýtur
þá að vera jafnvíst að þær náðu
ekki lengra í þetta sinn vegna karl-
anna. En þær náöu því að krónu-
töluhækkun var nú notuö í stað
prósentuhækkunar sem vissulega
kemur betur út fyrir láglaunafólk-
ið. Þessi aðferð er skref í átt til
launajöfnunar. Þessa sömu hug-
mynd setti Kvennalistinn fram í
stjómarmyndunarviðræðum 1983.
Við vorum aö vísu róttækari í út-
færslu hennar. Fundum krónutölu
sem okkur fannst réttlát hækkun
á meðallaunum, færðum hana
óbreytta frá miðju og niður allan
launastígann en stigminnkuðum
hana eftir því sem ofar dró frá
miðju uns hún varð að engu, þann-
ig að sá '/« hlutí launamanna sem
hæst hafði launin fékk enga hækk-
un. Meö þessari aðferð verða skref-
in í átt til launajöfnunar stærri og
hraðari.
Þessi tvö dæmi, þ.e. um konumar
við samningsborðiö og Kvennalist-
ann, sanna e.t.v. að konur eru lík-
legastar til aö koma með raun-
verulegar launajöfnunarhug-
myndir og fylgja þeim eftír. Á þeim
brennur heitast.
Konur og lág laun
En þrátt fyrir þaö góða fordæmi
að nota krónutöluhækkun í stað
prósentuhækkunar verður því vart
neitað að lítiö skref var stigið í þetta
sinn. Hækkunin var harla lítil. í
fyrsta áfanga kr. 2.000, í september
1.500 og 1.000 í nóvember. Aö auki
6.500 í orlofsuppbót. Þegar þess er
gætt hve launafólk hefur mátt axla
þungar byrðar undanfarið er varla
ástæða til mikilla gleðiláta. í tíu
mánuði var í gildi samningsbann
og launafrysting sem þýddi að
launafólk fékk ekki áður umsamd-
ar launahækkanir. Verðstöðvun
var ekki eins árangursrík og launa-
frystingin. Þegar launafólk var
hlekkjað á þennan hátt með vald-
boði var nýbúið aö leggja á matar-
skattinn illræmda og staðgreiðslu-
kerflö komið í gagnið. Síðan hefur
gengið verið fellt þrisvar sinnum.
Um áramótín síðustu vom skattar
enn hækkaðir og skriða verð-
hækkana fór af stað 1. mars þegar
verðstöðvun var aflétt svo að nokk-
uö sé nefnt. Kiararýmun hefur þvi
-orðið meiri- en svo- að- sú -hækkun
KjaUarinn
Þórhildur Þorleifsdóttir
þingkona Kvennalistans
um í barnsburðarleyfi kemur vel.
Má nefna heimild til að lengja
bamsburðarleyfi (ólaunað) og að
skipta barnsburðarleyfi vegna
heilsufars barns. Óheimilt er að
segja barnshafandi konu upp starfi
og skylt er að færa barnshafandi
konu til í starfi án þess að skeröa
launakjör hennar ef heilsu hennar
eða fósturs er hætta búin.
En þama er um sjálfsögð réttíndi
að ræða - ekki launakjör. Það er
óþolandi ef sú líffræöilega stað-
reynd að konur ganga með böm,
ala þau og næra er notuð sem skipt-
imynt í kjarasamningum. Nær
væri að lögfesta þessi mannréttindi
til handa öllum konum og börnum
og orða ekki kjarabætur í því sam-
bandi.
„Síst ætla ég að lasta það eða bera
brigður á það eitt andartak að þær úr-
bætur sem náðust í þessum samningi
konum til handa séu einmitt konunum
og þeirra starfi að þakka. - Hitt hlýtur
að vera jafnvíst að þær náðu ekki
lengra 1 þetta sinn vegna karlanna.“
sem nú fékkst nái að vega þar upp
á móti. Eftir stendur því þaö að þó
að konur og annaö láglaunafólk
hafi fengið örlítíö meiri hækkun en
orðið hefði með prósentuhækkun
er langt í land að kjör séu viöun-
andi og em raunar hjá íjölmörgum
langt fyrir neðan velsæmismörk.
Fyrir samningcma voru meðallaun
hjá BSRB 56.327 kr. á mánuði.
Rúmlega hebningur félagsmanna
var fyrir neðan meðallaunin og þá
launaflokka fylltu konur. Þar em
þær enn. Meðan svo er gleöjumst
við kvennalistakonur ekki, jafnvel
þó Ólafur Ragnar Grímsson liggi
okkur á hálsi fyrir það.
Konur og barnsburður
Nokkrar bókanir fylgdu með
samningunum. í þeim er m.a. að
finna ákvæði um aukin réttindi
varðandi ráðningar og uppsagnir
og önnur til bóta fyrir launþega
sem slasast eða veikjast. Einnig er
heimild til að færa 1/6 félagsmanna
til um einn launaflokk og vonandi
njóta þeir lægstlaunuðu þess. Allt
er þetta af hinu góða ef af verður
en reynslan hefur sýnt að bókanir
reynast oft haldlitlar og erfitt fyrir
launafólk að ganga eftir því að þeim
sé framfylgt.
Ein er sú bókun sem mesta at-
hygli vekur og mest er hampað.
Hún hljóöar upp á að reglugerð um
bamsburðarleyfi verði endurskoð-
uð. Ýmislegt er þar að finna sem
- bamshafandi konum og/eða kom-
Konur og fjölmiðlar
Ég get ekki stillt mig um að gera
aftur að umtalsefhi þá kvenfyrir-
litningu Kvennalistans sem fjár-
málaráöherra og fleiri væna hann
um. En hvað segja hinir sömu herr-
ar um þá staöreynd að þegar íjöl-
miðlar, ríkisfjölmiðlar meðtaldir,
greindu frá utandagskrárumræðu á
Alþingi um kjarasamningana var
svo til eingöngu tíundað hvaö karl-
ar höfðu um það mál að segja? Rík-
ishljóðvarpið útvarpaði úr ræðum
tveggja karla og ríkissjónvarpið
sýndi brot úr ræðum tveggja karla.
í báöum var það látið fljóta með
svona í leiðinni að undirrituð hefði
hafið umræðuna og helst mátti af
þessum fréttaflutningi skilja að að-
alinntak ræðu minnar hefði verið
skammir um konur og störf þeirra.
í ríkissjónvarpinu var efnt til um-
ræðuþáttar til að ræða samning sem
sagður er tímamótasamningur fyrir
konur, gerður af konum. Tveir karlar
ræddu saman! Fjölmiðlar spyija Ind-
riða! Indriði verður fyrir vonbrigð-
um! Indriði segir! Ólafur Ragnar seg-
ir eitthvað við Þorstein! Þorsteirn
eitthvað annað við Halldór! Halldor
svarar Ólafi sem...! (Hvar voru Jón
Baldvin og Steingrímur eiginlega,
þeirra var sárt saknað!)
Er það furða þó það vefjist fyrir
einhverjum að skilja hvers vegna
konur voru víðs fjarri á þessum
miklu tímamótum? Talandi um
kvenfyrirlitningu...
- - .......Þórhildur Þorleifsdóttir