Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1989, Blaðsíða 31

MÁNUDAGUR 17. APRÍL 1989.
31
Merming
Satansvers Rusta
Þetta er líklega frægasta skáldsaga
í heimi og væntanlega hefur Kho-
meini erkiklerkur séð til þess að
hún verði hin mest lesna líka. Enda
er bókin auðlesin nema kannski
rétt í upphafi þar sem enskan er
með mestum indverskubrag.
Engill og djöfull
Hér verður ekki reynt að endur-
segja söguna enda er hún viðburða-
rík og þeir viðburðir njóta sín betur
í frásögn Rusta sjáifs. í sem stystu
máli sagt segir hún frá tveimur
indverskum leikurum. Annar hef-
ur lengi búið í Englandi og reynir
aö vera sem enskastur. Hinn er
stórstjama í Bombay. Flugræn-
ingjar taka flugvél sem þeir eru í,
sprengja hana í loft upp yfir Lon-
don og sagan hefst á því að þeir
hrapa niður. En þeir lenda lifandi
og ómeiddir og sagan segir síðan
frá fundum þeirra við allskyns fólk,
einkum þó meðal Indverja sem búa
í London, frá ástamálum þeirra og
átökúm.
Það er gömul rómantísk hug-
mynd, ég man ekki lengur hvaða
skáld orðaði þaö svo, að mannkyn-
ið sé þannig gert að engill og djöf-
ull búi í sömu mannveru. Hér er
þó hlutverkum skipt, annar leikar-
inn ummyndast hreint og beint í
erkiengihnn Gabríel en hinn verð-
ur Satan. Þá er um útlit að ræða,
innri maður er hversdagslegri í
báðum. Og trúmál eru mikilvæg
hvarvetna í sögunni.
Þetta er í grundvallaratriðum
furðusaga, það er að segja að yfir-
leitt eru einkennilegir atburðir tví-
ræöir. Þá má skilja sem yfirnáttúr-
lega, en jafnframt má túlka þessa
atburði náttúrlega, sem drauma
eða geðbilun. Eitt helsta einkenni
slíkra sagna er því spenna, því les-
endur velkjast í vafa, vita ekki
hvora skýringuna taka skal. Tvisv-
ar víkur út frá þessu, ummyndun
annars leikarans í Satansmynd
viröist ekki geta átt sér neina eðli-
lega skýringu, sama gildir um
björgun þeirra félaga úr flugslys-
inu.
FÆRA-
VINDU-
RAFGEYMAR
ÓTRÚLEGT VERÐ
kr
Visa og Euro raðgreiðslur
POIMIHF.
EINHOLTI 6,
SÍMI 618401
Salman Rushdie.
Sögusnið
Hér gerast mjög dramatískir við-
burðir. Maður breytist í skratta,
götuóeirðir leiða til mikilla blóðs-
úthelhnga, fólk brennur inni, hér
er lögregluofbeldi, geðveiki, sjálfs-
morð. En svo er eins og allt falh í
ljúfa löð aftur. Skrattinn ummynd-
ast aftur í mann, að vísu haturs-
fullan, en seinna sér hann bara að
sér. Og fólk jafnar sig eftir ástvina-
missinn. Auðvitað væri ekki hægt
að kalla þetta óraunsæi, en gallinn
er sá að það er eins og höfundi verði
sáralítið úr öhu þessu efni sem
hann haugar í söguna. Og ekki get
ég fyrir mitt htla líf séð tilgang í
öllum þessum aukapersónum og
frásögnum af fyrra lífi þeirra, í
Argentínu, smábæ í Indlandi
o.s.frv. Persónurnar eru vissulega
oft lifandi, en margar þeirra koma
fram til þess eins að bera fram ein-
hveijar skoðanir sem eru á flugi,
um framtíð Indlands og ýmislegt
fleira. Og ekki leiðir þetta til neins.
Það má ségja aö þetta geri söguna
fjölbreytta og þarmeð skemmthest-
ur, en th þess að úr yrði merkilegt
bókmenntaverk þyrfti einhver
Bókmenntir
Örn Ólafsson
æðri thgangur að tengja öll þessi
atriði í merkingarfuha heild en
ekki bara sú tilviljun aö þessar
sögupersönur verða á vegi aðalper-
sónanna. Þessi mikh doðrantur
minnir mest á samkhpping úr
tískublöðum eða glefsur úr sjón-
varpsdagskrá næstu viku. Það
breytir engu um þetta þótt vísað
sé ótt og títt í heimsbókmenntir,
það virðist ekki vera th annars en
að fá víðlesið fólk th aö kinka kolh,
ánægt með menntun sína og höf-
undar.
Guðlast?
Það sem hneykslaði strangtrúaða
múslíma í bókinni er ekki fyrir-
ferðarmikiö. Gabríel leikara
dreymir að hann sé Gabríel erki-
engill og að Mahúnd nokkur í
Arabíu forðum leiti ráða hjá hon-
um og grundvalh eftir þeim ráöum
ný trúarbrögð um einn guð í stað
margra. Gefið er í skyn að þessar
vitranir séu bara uppspuni
frekjudallsins Mahúnd til að fá sitt
fram í hvívetna. Valdhafar borgar-
innar samþykkja að gangast undir
trú hans með því skilyrði að hann
leyfi dýrkun fjögurra helstu gyöja,
og óðar vitrast Gabríel Mahúnd og
leggur til vers í Kóraninn sem rétt-
læta þetta. En þegar Mahúnd hefur
treyst völd sín birtist Gabríel hon-
um aftur og upplýsir að þessi vers
hafi komið frá Satan sjálfum í dul-
argervi. Af þessu ræðst nafn bókar-
innar og mér skhst að Kóraninn
beri í raun merki rnn að Múhameð
hafi gert slíka málamiðlun. Þegar
svo Mahúnd hefur náð völdum
taka konumar í hóruhúsi borgar-
innar upp á því aö kalla sig eftir
konum spámannsins. En það æsir
kallana í borginni svo að umsetn-
ingin þrefaldast. Þetta er nú allt og
sumt sem hneykslar trúaöa og ekki
sterk trúarsannfæring sem æpir á
morð út af slíku. Er ekki undir-
staða kristindómsins guðlast í aug-
um gyðinga og sérkenni Votta Je-
hóva argasta guðlast í augum kris-
tinna, svo dæmi séu tekin? En
menn hafa bent á eitt enn, á bls.
200 hefst heldur neikvæð frásögn
af þröngsýnum og hatursfullum
imam í útlegð sem etur þúsundum
fylgismanna sinna í fjarlægu landi
í opinn dauðann th að hrekja óvin
sinn, keisaradrottningu, frá völd-
um. Þykir mönnum líklegt aö Kho-
meini hafi reiöst jafnvel enn meir
því sem að honum sjálfum sneri
en að spámanninum Múhameð. Og
því hafi hann sett fram þessa ein-
stæðu morðskipun á heimsmæli-
kvarða þar sem hann tekur jafnvel
fram Hitler og Stalín. Því þótt einn-
ig þeir sendu morðsveitir eftir and-
stæðingum sínum þorðu þeir þó
ekki að gangast við því opinber-
lega.
Nú er verið að þýða söguna á ís-
lensku og á hún að birtast í haust.
Salman Rushdíe:
THE SATANIC VERSES.
Viklng press, 550 bls.
ÖÓ
Enska erokkar mál
JOSEPHINE FLYNN
SKÓLASTJÓRI
■ llihJi
JULIE INGHAM
SKÓLASTJÓRI
JAYNE O'GRADY
ENSKUKENNARI
HELEN EVERETT
ENSKUKENNARI
NAMSKEIÐIN HEFJAST 2. MAI
INNRITUN STENDUR YFIR
F Y R I R
N YTT
FULLORÐNA
4 VIKNA HRAÐNÁMSKEIÐ
ALMENNT ENSKUNÁM, ALLS 20 TÍMAR
3 VIKNA VIÐSKIPTAENSKA
I HÁDEGINU, ALLS 5 TlMAR
4 VIKNA FRAMHALDSNÁMSKEIÐ
SAMTALSTÍMAR Á FÖSTUDÖGUM
4 VIKNA SKRIFLEG ENSKA
ALLS ð TlMAR
I S U M A R
3 VIKNA ÍSLENSKUNÁMSKEIÐ
FYRIR ÚTLENDINGA, I JÚNÍ eða JÚU
7 VIKNA UNDIRBÚNINGUR FYRIR
T.O.E.F.L. PRÓF í MAÍ, JÚNÍ OG JÚLÍ
FYRIR B Ö R N
SUMARSKÓLI - 8-12 ÁRA
3 VIKUR I JÚNÍ EÐA JÚLl
FERÐAMANNANÁMSKEIÐ
FYRIR UTANLANDSFARA SEM ÞURFAAÐ
BJARGA SÉR.
4 VIKUR, ALLS 20 TÍMAR
ENSK SÍMVARSLA
FYRIR ÞÁ SEM ÞURFA I STARFI AÐ TALA
ENSKU I SÍMA.
3 VIKUR, ALLS 6 TlMAR
SKRIFSTOFUENSKA
■ UNDIRSTAÐA I ENSKU FYRIR SKRIF-
STOFUFÓLK.
3 VIKUR, ALLS 6 TÍMAR
ENSKA FYRIR FÓLK SEM STARFAR VIÐ
FERÐAÞJÓNUSTU
3 VIKUR, ALLS 9 TlMAR
Ensku Skólinn
TÚNGATA5
HRINGDU I SIMA 25330 / 25900 OG KANNAÐU MALIÐ