Frjáls verslun - 01.10.1946, Blaðsíða 12

greifans og brenncli þær, en byggði sér búðir í
staðinn og hindraði menn greifans alveg frá
því að fara með kaupskap. — Búðir þessar hafa
eflaust staðið í Búðanesi, enda mun sjá fyrir
tóftunum enn.
Konungur varð ekki við þessari beiðni greif-
ans af Aldinborg, heldur var Carsten Bache í
Bremen veittur Nesvogur. — Greifinn verður
mjög sár yfir þessu og skrifar Danakonungi um
haustið,l og biður konung veita sér höfnina,
af því að sig varði það svo miklu. — En nú voru
orðin kunungsskipti í Danmörku; Kristján IV.
var kominn til valda, en stjórn hans var, eins
og menn vita, harðdræg og hugsaði aðeins um
að raka saman peningum, til þess að byggja fyr-
ir herskip og hallir; — og stjórnin neitar greif-
anum um höfnina.2 Leyfi Brimarans var þó
aðeins til 2 ára, og að þeim tíma liðnum sækir
greifinn um hafnirnar aftur,3 og þá veitti
konungur honum bæði Nesvog og Kumbara-
vog.4 — Nú þótti Brimurum sinn réttur til
hafnarinar fyrir borð borinn, og hófst því deil-
an um Nesvog milli þeirra og Aldinborgara,
sem endaði þannig, að höfnin lagðist niður,
en verzlun hófst í Stykkishólmi, og skal ég nii
lýsa þeirri einkennilegu deilu.
Eins og áður er getið hafði Jóhann greifi af
Aldinborg fengið Nesvog, ásamt fleiri höfnum,
hjá Friðrik II. Danakonungi, en nú höfðu Brim-
arar, með aðstoð Carsten Bache, fógeta kon-
ungs, sem sjálfur var Brimari, neytt til jress
allra bragða að rægja Aldinborgara frá þessum
höfnum, m. a. með því að skíra þær upp og kalla
t. d. Nesvog Stykkishólm, enda hafði þeim með'
þessu móti tekizt að ná Nesvogi og Grundar-
firði undir sigS Út af þessu skrifar nú greifinn
22. marz 1597 tvö bréf sama daginn,6 annað
til Kristjáns IV. Danakonungs, en hitt til kansl-
ara konungs. í bréfinu til konungs ber hann sig
upp undan því, að Brimarar leggi undir sig
Nesvog, með því að nefna liann Stykkishólm,
og biður konung að koma í veg fyrir að þeim
haldist það uppi; en í bréfinu til kanslarans
tekur hann ákveðnara til orða og segir, að Brim-
arar hafi svælt undir sig Nesvog með því að
kalla hann Stykkishólm, svo að konungur liafi
___________ 1 j
1 Acta Grafschaft Oldenburg, dags, 22. okt. 1594.
2 S. st., dags. 20. nóv. 1594.
3 S. st., dags. 19. febrúar 1596.
4 S. st., dags. 29. marz 1596.
5 Acta Grafschaft Oldenburg, dags. 11. marz 1597.
6 S. st.
veitt þeim bréf fyrir lionum, án þess að vita
að það væri ekki einn og sami staður.
Nú verður allt í uppnámi í konungsgarði. —
Konungur og kanslari verða æfir og þykjast illa
leiknir af þessum Brimurum, sem von var, því
að þeir höfðu með undirferli og klækjum flek-
að út úr kanslaranum leyfisbréf fyrir Stykkis-
hólmi, höfn, sem aldrei hafði verið sigld upp,
undir því yfirskini, að þetta væri sama höfn og
Nesvogur, sem raunar var alls ekki, eins og all-
ir kunnugir vita. — Konungur skrifar nokkr-
um dögum síðari borgarráðinu í Brimum og
kvartar yfir því, að þeim Heinr. Alberson og
Albert Volte liafi tekizt að ljúga út úr sér leyfi
fyrir Nesvogi undir nafninu Stykkishólmur, og
biður konungur ráðið að heimta af þessum
mönnum leiðarbréf þeirra. — Þeir félagarnir
þverneituðu að skila leiðarbréfum sínum og
sögðu kæru Aldinborgara á liendur sér vera ill-
girnis- og öfundarhjal þeirra, því að Nesvogur
og Stykkishólmur séu sitt hvað.2 — Boi'gar-
ráðið í Brimum gekk nú í lið með kaupmönn-
um og bað konung að láta við svo búið standa,
úr því að Stykkishólmur og Nesvogur væru 2
hafnir.3
I þessu stappi stóð í 3 ár, báðir verzluðu, hver
á sinni höfn, Aldinborgargreifinn í Nesvogi en
Brimarinn í Stykkishólmi. — Sumarið 1597
fengu svo kaupmenn vottorð 12 íslendinga í
Stykkishólmi, um það, að Stykkishólmur og Nes-
vogur væri sitt hvað, og voru þessi vottorð send
konungi og áttu að sannfæra hann, en verzl-
unin liélt óhindruð áfram á báðum höfnunum.4
— Upp úr ölu þessu stappi varð svo það, að
Nesvogur lagðist niður sem verzlunarhöfn, en
Stykkishólmur varð aðalkaupstaðurinn. — Þeg-
ar Aldinborgargreifinn sótli næst um hafnirn-
ar, sem var 22. september 1600,5 sækir hann
um Grundarfjörð og Stykkishólm. Þá er Nes-
vogur dottinn úr sögunni, og þegar verzlunar-
einokun Dana hefst tveim árum síðar, 1602,
og þegar stjórnin leigir hafnirnar, er Stykkis-
liólmur leigður en Nesvogs hvergi getið. Þar
var engin verzlun lengur.
Skjöl þau, er ég byggi þessar rannsóknir mín-
ar á, eru öll í Landsskjalasafni greifans af Ald-
----------- Framhald á bls. 186.
1 Ríkisskjalasafn í Brimum, dags. 4. april 1597.
2 Ríkisskjalasafn í Brimum, dags. 20. apríl 1597.
3 S. st., dags. 28. apríl 1597.
4 Ríkisskjalasafn í Brimum, dags. 14. júní 1597 og 16.
júlí s. á., sem og 5. nóv. s. á.
5 Acta Grafschaft Oldenburg.
172
FRJÁLS VERZLUN