Frjáls verslun - 01.10.1946, Blaðsíða 28

eins og liann orðar það.
Gegn láninn setti hann að veði
verksmiðju sína og áhöld.
Tveimur árum síðar lánaði Fust
lionum aðrar 800 florínur, með
því skilyrði að hann yrði tekinn
til meðeignar í fyrirtækinu.
Seinna kom upp missætti
þeirra í milli, og árið 1455 sigr-
aði Fust í málssókn á hendur
Gutenberg, er hann heimtaði
fjárframlag sitt endurgreitt.
Voru honum dærndar til eignar
allar birgðir og verkfæri verk-
smiðjunnar, nema fyrsta prent-
stafrófið, sem Gutenberg fékk
að lialda. Var hann síðan lýstur
gjaldþrota. Allt frá þeim degi
heyrist ekkert framar um Guten-
berg — hugvitsmanninn, sem
fann upp lausa prentletrið —
annað en það, að liann lézt
kringum árið 1468 og var þá
á framfleyti erkibiskupsins í
Mainz.
Enda þótt langflestir sagn-
fræðingar telji Gutenberg upp-
hafsmann prentlistarinnar eru
þó til sögusagnir um, að Hol-
lendingur, að nafni Laurens
Janszoon Koster frá Haarlem,
hafi prentað úr tré og málmi
árið 1430. En mjög er vafasamt
hvort rnark er á því takandi.
Þareð láðst hefur að setja ártö!
á hin fyrstu prentrit, er næsta
erfitt að komast að hreinni nið-
urstöðu um slík vafaatriði sem
þetta. Fyrsti maðurinn, sem
prentaði ártal á bók, var Peter
Schöffer. Hann var aðstoðar-
maður Gutenbergs, áður en við-
skiptum lians við Fust lauk.
Fust og Schöffer ráku prent-
smiðjuna áfram, eftir að Guten-
Myndimar, sem fylgja þessarri grein,
eru af frábœrum málverkum eftir ame-
ríska málarann Edward. Laning og segja
sögu prentlistarinnar. Málverkin prýða
veggi almenna bókasafnsins í New York
(New York Public Library).
Efst: Lœrt að lesa. Að neðan t. v.: Móses
kemur ofan af fjallinu Sínaí með boðorðin
grafin á steintöflu. Að neðan t. h.: Munk-
ar á miðöldum endurskrá forn handrit á
bókfell.
188
frjáls verzlun