Morgunblaðið - 19.08.2004, Blaðsíða 12

ERLENT
12 FIMMTUDAGUR 19. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ÖFGAR af ýmsum toga verða æ al-
gengari í veðurfari í Evrópu. Fer
yfirborð sjávar hækkandi og magn
gróðurhúsalofttegunda í andrúms-
lofti eykst, samkvæmt Evrópsku
umhverfisstofnuninni (EEA) sem
varaði í gær við því að andrúmsloft
hlýni hraðar í álfunni en annars
staðar í heiminum.
Á sama tíma og votviðrasamara
er í norðurhluta Evrópu, ógna mikl-
ir þurrkar í suðurhluta álfunnar
landbúnaðarframleiðslu á sumum
stöðum, að því er fram kemur í
nýrri skýrslu Evrópsku umhverf-
isstofnunarinnar. Í henni er áhersla
lögð á að veðurbreytingarnar komi
bæði niður á fólki og hagkerfum.
Lífi gamals og veikburða fólks er
stefnt í voða í hitabylgjum sem
verða æ algengari í Evrópu, en ein
slík reið yfir þar í fyrra. Í skýrslu
EEA er varað við því að jöklar í
Evrópu muni taka að bráðna og tel-
ur stofnunin að árið 2050 muni þrír
fjórðu hlutar svissnesku Alpanna
verða horfnir.
Þá er varað við því að yfirborð
sjávar „muni halda áfram að hækka
næstu aldirnar“. Áhrifa veðurfars-
breytinga á hnattvísu gæti þegar í
Evrópu, eða muni verða vart með
hækkandi hitastigi næstu áratug-
ina.
Umhverfisstofnunin hvetur evr-
ópsk ríki til að móta stefnu sem
miði að því að lágmarka áhrifin.
„Samþjöppun koltvísýrings, sem er
helsta gróðurhúsalofttegundin í
neðra gufuhvolfi er nú hin mesta í
um 420.000 ár, jafnvel í ein 20 millj-
ón ár, og er 34% meiri en hún var
fyrir iðnbyltinguna,“ segir í skýrslu
EEA.
Þar er jafnframt varað við því að
hitastig í Evrópu muni hækka hrað-
ar fram að árinu 2100 en annars
staðar í heiminum. „Hitastig hefur
hækkað um 0,95 gráður að með-
altali síðustu 100 árin og því er
spáð að á þessari öld verði hækk-
unin um 2 til 3 gráður á Celsíus-
kvarða þegar áhrif gróðurhúsa-
lofttegunda aukast,“ segir í skýrsl-
unni.
Niðurstöður skýrslu EEA eru í
ósamræmi við spár sem sérfræð-
ingar á vegum Sameinuðu þjóðanna
(SÞ) gerðu fyrir þremur árum. Þar
var því spáð að hitastig í Evrópu
myndi hækka um 0,1–0,4 gráður
með hverjum áratug sem liði.
Hlýnun hvergi meiri en í Evrópu
Reuters
Svissnesku Alp-
arnir að mestu
horfnir árið 2050
JOHN Kerry, forsetaframbjóðandi
demókrata í Bandaríkjunum, ávarpaði
um 15.000 fyrrverandi, bandaríska
hermenn á ráð-
stefnu samtaka
þeirra í borginni
Cincinatti í gær
og sagði áætlanir
George W. Bush,
Bandaríkjafor-
seta, um að kalla
heim allt að 70.000
hermenn frá her-
stöðvum í Evrópu
og Asíu, hamla
stríði Bandaríkjanna gegn hryðju-
verkum og ógna þjóðaröryggi.
„Þessi áætlun, sem lögð var fram í
miklum flýti, vekur frekar upp efa-
semdir um ásetning okkar og skuld-
bindingar heldur en raunveruleg
svör,“ sagði Kerry. Varasamt væri að
fækka hermönnum í heimsálfunum
tveimur á sama tíma og unnið væri að
því að uppræta starfsemi al-Qaeda
hryðjuverkanetsins í 60 löndum víða
um heim. Að auki drægi það úr þjóð-
aröryggi að fækka hermönnum í Suð-
ur-Kóreu þar sem það myndi draga úr
þrýstingi á Norður-Kóreu sem ætti
kjarnavopn.
Norður-Kórea hættuleg
„Af hverju erum við að flytja 12.000
hermenn frá Kóreuskaga á sama tíma
og verið er að semja við Norður-Kór-
eu, land sem býr yfir kjarnavopnum?“
sagði Kerry. „Norður-Kórea hefur lík-
lega aldrei verið eins hættuleg eftir
Kóreustríðið og nú. Þetta eru röng
skilaboð á röngum tíma.“
Sagði Kerry áætlanir Bush ekki til
þess gerðar að auka stuðning annarra
ríkja við aðgerðir í Írak. Þar hafi
bandarískir hermenn þurft að dvelja
mun lengur en upphaflega var gert
ráð fyrir. Bush gagnrýndi Kerry
mánudaginn sl. fyrir að segjast ætla að
fækka bandarískum hermönnum í
Írak á hálfu ári næði hann kjöri. Sagði
fyrrverandi öldungadeildarþingmað-
urinn Fred Thompson að Kerry tæki
ekki tillit til breyttra tíma og hryðju-
verkaógnarinnar sem steðjaði að land-
inu.
Kerry and-
vígur fækk-
un í Evrópu
og Asíu
Cincinnati. AP, AFP.
John Kerry
gær og virtist sem Spánverjar, Ítalir og Grikkir myndu
einir sleppa í álfunni vestanverðri. Gert er ráð fyrir því
að þetta veður haldist fram að helgi hið minnsta.
Íbúar bæjarins Boscastle á norðurströnd Cornwall-
skaga á Englandi bjuggu sig undir enn frekara úrhelli í
gær. Bærinn er illa leikinn eftir skyndilegt flóð mánu-
daginn sl. þegar vatn braut sér bókstaflega leið í gegn-
um bæinn með þeim afleiðingum að byggingar hrundu
og í það minnsta 50 bílar bárust með straumnum á haf
út. Lögregla bæjarins segir 12 saknað.
Myndin sýnir hreinsunaraðgerðir í Boscastle í gær
en spáð var frekara úrhelli og ofsavindi í landinu sem
mun að öllum líkindum breiðast út til flestra landa Evr-
ópu að undanskildu Grikklandi, Ítalíu og Spáni.
EKKERT lát virðist á furðulegu og óvæntu ofsaveðri
víða í Evrópu. Gríðarlegur stormur og regn ógnaði enn
í gær fjölda manna í Frakklandi og Englandi. Staðfest
var að fjórir hefðu drukknað við strendur Frakklands
og í einni af ám landsins.
Björgunarsveitir í sunnanverðu Frakklandi leituðu
hið minnsta fimm manna sem vitað var að hefðu verið á
sundi við ströndina þegar skyndilega hvessti með ofsa-
fengnum hætti og risavaxnar öldur mynduðust.
Er talið að vindurinn hafi náð 80 km hraða á klukku-
stund og var spáð enn meira roki í gær. Í vestanverðu
Sviss felldu vindar tré í gær, þök rifnuðu af húsum og
flóð urðu í átta bæjum.
Spáð var illviðri og óstöðugu veðri víða í Evrópu í
Hvert fárviðrið á fætur öðru
París. AFP.
YASSER Arafat, leið-
togi Palestínumanna,
viðurkenndi í gær að
palestínskum embætt-
ismönnum hefðu orðið
á óviðunandi mistök og
sagði að ekki væri
hægt að kenna Ísr-
aelum einum um allt
sem miður færi á
svæðum Palestínu-
manna.
Fast hefur verið lagt
að Arafat að undan-
förnu að koma á um-
bótum til að uppræta
spillingu í palestínsku
heimastjórninni og
hann viðurkenndi í fyrsta skipti í
ávarpi til palestínskra þingmanna
að embættismenn hefðu misnotað
vald sitt.
Í ávarpinu sakaði Arafat stjórn-
völd í Ísrael um að reyna að spilla
fyrir palestínsku heimastjórninni og
hindra friðarviðræður með því að
heimila stækkun landtökubyggða
gyðinga og reisa aðskilnaðarmúr
umhverfis byggðir Palestínumanna
á Vesturbakkanum.
„Enginn er
undanskilinn“
„Við ættum ekki að kenna bara
hernáminu um,“ sagði Arafat, en
mjög sjaldgæft er að hann viður-
kenni misbresti á palestínsku
heimastjórninni.
„Stofnunum okkar
hafa orðið á nokkur
óviðunandi mistök,
sumar hafa misnotað
vald sitt og brugðist
traustinu sem sett var
á þær,“ sagði Arafat.
„Enginn er undanskil-
inn, frá mér og niður
úr.“
Efnt var til fjölda-
mótmæla á Gaza-svæð-
inu og Vesturbakkan-
um í síðasta mánuði
vegna ásakana um
skefjalausa spillingu í
heimastjórninni og
krafist var umbóta til
að uppræta hana.
Arafat sagði í ávarpinu að sak-
sækja bæri þá sem gerðust sekir
um spillingu. Einn af hörðustu and-
stæðingum hans á þinginu, Abdel
Jawad Saleh, hrópaði að Arafat
hefði sjálfur verndað spilltu emb-
ættismennina. Arafat reiddist og
spurði í hneysklunartón: „Vernda
ég þá?“
Var þetta fyrsta ávarp Arafats til
þingsins frá því í nóvember þegar
Qorei varð forsætisráðherra. Arafat
viðurkenndi að „engar raunveruleg-
ar tilraunir“ hefðu verið gerðar til
að halda uppi lögum og reglu á
svæðum Palestínumanna. Hann hét
því að koma á umbótum í öryggis-
málum en sagði ekkert um í hverju
þær myndu felast.
Arafat viður-
kennir „óviðun-
andi mistök“
Ramallah. AFP, AP.
Yasser Arafat
Lítið minnst á glæpi
Sovétstjórnarinnar
Moskvu. AP.
KENNSLUBÆKUR rúss-
neskra grunnskólanema í 20.
aldar sögu landsins hampa
afrekum Sovétríkjanna sál-
ugu en minnast lítið á voða-
verk ráðamanna þeirra, skv.
könnun á vegum Andrei
Sakharov-safnsins í Moskvu.
Sú bók sem þykir hvað
verst nefnist „Saga Rúss-
lands og heimsins á 20. öld-
inni“, en í henni er lítið sem
ekkert fjallað um ofsóknir
Jósefs Stalín gagnvart þjóð-
arbrotum innan Sovétríkj-
anna sem leiddu til þess að
hundruð þúsunda manna
voru drepin.
Gúlag-fangabúðirnar ill-
ræmdu og gyðingahatur á
tímum Sovétríkjanna fá litla
athygli.
„Gúlagið fær lágmarks-
umfjöllun í kennslubókum.
Án Gúlagsins munu nem-
endur ekki skilja sögu Sovét-
ríkjanna og Rússlands. Þau
geta ekki lokið menntun sinni
án þeirra blaðsíðna,“ segir
Semyon Vilenskí, hálfáttræður
Rússi sem lifði Gúlagið af og
fer nú fyrir samtökum sem
vinna að skráningu á glæpum
Sovétstjórnarinnar í tíð Stalíns.
Ein sögubók þótti þó leggja
áherslu á glæpi Sovétstjórn-
arinnar en hún var tekin af
námsskrá skömmu fyrir þing-
kosningar í desember í fyrra. Í
þeirri bók voru nemendur
beðnir um að velta því fyrir sér
hvort Vladímír Pútín, Rúss-
landsforseti, væri ráðríkur leið-
togi. Mun hópur eftirlifenda úr
heimsstyrjöldinni síðari hafa
kvartað yfir því við Pútín að
bókin væri óþjóðrækin.
Pútín er mikill hvatamaður
þess að efla föðurlandsást
ungra Rússa og hefur hann
endurvakið sovésk tákn eins og
þjóðsönginn og hina rauðu
stjörnu hersins. Ríkisstjórn
Rússlands ákvað í fyrra að
rannsaka sérstaklega rúss-
neskar kennslubækur sem
gefnar voru út eftir fall Sovét-
ríkjanna 1991.
AP
ALI Shamkhani, varnarmálaráð-
herra Írans, sagði í gær, að Íranar
kynnu að gera fyrirbyggjandi árásir á
bandarískt herlið í Mið-Austurlönd-
um til að koma í veg fyrir árás á
írönsk kjarnorkumannvirki.
„Við munum ekki bíða með hendur
í skauti eftir því, að á okkur verði ráð-
ist. Sumir íranskir hershöfðingjar eru
þeirrar skoðunar, að fyrirbyggjandi
árásir, sem Bandaríkjamenn hampa
svo mjög, séu ekki þeirra einkaeign,“
sagði Shamkhani í viðtali við Al-
Jazeera-sjónvarpsstöðina.
Árás yrði gerð á Dimona
„Bandaríkjamenn eru ekki einir á
þessu svæði. Við erum þar líka, í Afg-
anistan, á Persaflóa og getum verið
það líka í Írak. Bandaríkjamenn
munu ekki hrósa neinum sigrum á
okkar kostnað, þvert á móti. Í átökum
við okkur yrði bandarískur her eins
og hver annar gísl,“ sagði Shamkhani
og bætti við, að gerðu Bandaríkja-
menn eða Ísraelar árás á kjarnorku-
mannvirki í Íran, yrði litið á það sem
árás á allt landið.
Íranskir fjölmiðlar höfðu það í gær
eftir foringja í íranska byltingarverð-
inum, að gerðu Ísraelar árás, yrði
henni svarað með árás á Dimona-
kjarnorkuverið í Ísrael.
Hóta fyrir-
byggjandi
árásum
Doha. AFP.
♦♦♦