Morgunblaðið - 19.08.2004, Blaðsíða 48

MENNING
48 FIMMTUDAGUR 19. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MIÐASALAN er opin á fame.is,
á þjónustuborði Smáralindar
og í síma 528 8008
JÓNSI
SVEPPI
ÓSÓTTAR PANTANIR SELDAR DAGLEGA
Fim. 19. ágúst kl. 19.30
Fös. 20. ágúst kl. 19.30
Sun. 22 ágúst kl. 19.30
16 þúsund miðar seldir i l i
MIÐASALA 552 3000
Miðasalan er opin frá kl. 10-18
SELJAVEGI 2 • 101 REYKJAVÍK
BEINT FRÁ SVÖRTU NEW YORK
SÖNGSKEMMTUNIN
HARLEM SOPHISTICATE
Föstud. 20. ágúst kl. 20.00
SÍÐASTA SÝNING
Munið miðasöluna
á netinu
RÓMEÓ OG JÚLÍA e. Shakespeare
í samstarfi við VESTURPORT
Í kvöld kl 20, Fö 20/8 kl 20, Su 22/8 kl 20,
Fi 26/8 kl 20, Fö 27/8 kl 20,
Lau 28/8 kl 20, Su 29/8 kl 20
Takmarkaður sýningafjöldi
Miðasala: 568 8000
Miðasalan er opin frá kl 10-18,
og framað sýningu sýningardaga.
www.borgarleikhus.is midasala@borgarleikhus.is
DÝRÐLEGT FJÖLDASJÁLFSMORÐ e. Arto Paasilina
í samstarfi við LANDSLEIK
Í kvöld kl 20, Fö 20/8 kl 20, Su 22/8 kl 20
Síðustu sýningar - Miðaverð kr. 1.000
ATH ! ATRIÐ I Í SÝNINGUNNI
ERU EKKI FYRIR V IÐKVÆMA
ÓSÓTTAR PANTANIR SELDAR DAGLEGA
M iðnætursýning á menningarnótt
Lau . 21.08 24.00
Fös . 20 .08 20 .00 UPPSELT
Fös . 27 .08 20 .00 NOKKUR SÆTI
Lau . 28.08 20 .00 ÖRFÁ SÆTI
Lau . 04.09 20 .00 LAUS SÆTI
NOKKUR SÆTI
4. sýning: fim. 19. ágúst kl. 20.00
5. sýning: sun. 22. ágúst kl. 20.00
Athugið! Síðustu sýningar
Die Liebe hat gelogen …hljómar angurvært, trega-fullt úr spilaranum mínum.
Ég er að hlusta á Gérard Souzay,
syngja um einhvern yfirþyrmandi
ástarharm – þýska rómantík í lagi
Schuberts við ljóð von Platens.
Hrollurinn seytlar niður bakið.
Hver er þessi hrellda sál? Er það
skáldið; er það Schubert; er það
Souzay, er það píanóleikarinn
hans, Dalton Baldwin, samstarfs-
maður og góðvinur um langt ára-
bil? Ég veit
ekki lengur
hver það er
sem galdrar í
mig þennan un-
að, Schubert er skáldið, skáldið er
Souzay, Souzay er Schubert; það
skiptir svosem ekki máli, þarna
sameinast ljóðið, tónlistin og túlk-
un frábærra listamanna í hnoss
sem er engu líkt. Og svo kemur
Doppelgänger, Frühlingsglaube og
Álfakóngurinn sem kastar álögum
sínum á mann og barn. Souzay hef-
ur lagt á mig þau álög sem ég vona
að ég losni aldrei frá.
  
Nú er Gérard Souzay allur. Eft-ir á að hyggja finnst mér það
merkilegt að ljóðasöngvara af þess-
ari kynslóð, skuli hafa tekist að
heilla á þennan hátt ungling í fjar-
lægu landi, sem hlustaði þá helst
ekki á annað en harðasta rokk. En
það segir kannski mest um það
hvers eðlis list Souzays var.
Gérard Souzay hafði sterk tengsl
við Ísland gegnum vin sinn Halldór
Hansen barnalækni sem sjálfur var
fagurkeri á söng og góðvinur
margra þekktustu söngvara sinnar
kynslóðar. Elly Ameling tilheyrði
þessum vinahópi; píanóleikarinn og
söngkennarinn James Shomate
einnig, Dalton Baldwin, stór-
stjarnan Anna Moffo og fleiri.
Næmi Souzays fyrir ljóðum var
einstakt. Hann var mikill heim-
spekingur og skilningur hans á
orðsins list var alltaf djúpur og
margræður. Túlkun hans bar með
sér nýjar óræðar víddir, spurn-
ingar, fullnægju, listræna upplifun
sem maður enn heyrir svo allt of
sjaldan hjá öðrum söngvurum.
Að fylgjast með honum kenna
var ekki síður lærdómsríkt. Þar
naut sín svo vel þessi djúpi skiln-
ingur hans á ljóðinu, tónlistinni og
manneskjunni. Það var sannarlega
gefandi að kynnast vitrum huga
þessa djúpt hugsandi listamanns og
fá innsýn í þær leiðir sem hann
leiddi ljóð og tóna að því sem
manni fannst nálgast fullkomnun.
Fjölmargir íslenskir söngvarar
eiga honum gott að gjalda, og nám-
skeiða hans hér verður minnst sem
frumkvöðulsstarfs á því sviði.
  
Það var sérkennilegt við Souzay,að hann vildi líta á sig sem óp-
erusöngvara, þótt ljóðasöngurinn
hafi alla tíð verið sú listgrein sem
hann naut mestrar hylli fyrir. Hann
var vissulega framúrskarandi
óperusöngvari, en röddin hans og
túlkunarhæfileikarnir nutu sín enn
betur í innrænum ljóðasöngnum.
Hann var feiminn, en gerði
ómældar kröfur til sjálfs sín. Það
kom fyrir að eftir tónleika sína
grét hann vegna þess að honum
fannst hann ekki hafa gert nógu
vel.
Frægðin var ekkert að þvælast
fyrir honum. Hann fór eitt sinn
með Shomate vini sínum á tónleika
hjá Victoriu de Los Angeles, sem
þá var orðin stórt nafn. Shomate,
opinn og áræðinn vildi endilega
heilsa upp á söngkonuna í tónleika-
lok, en Souzay fannst það óvið-
kunnanlegt – stórsöngkonan hefði
sennilega margt merkilegra fyrir
stafni en að heilsa ókunnugum
söngvara. Úr varð þó að þeir kíktu
á dívuna, og þá hermir sagan að
hún hafi hlaupið fagnandi um alla
ganga hrópandi: „Souzay er hér!
Souzay er hér!“ Slík var virðingin
sem hann naut. Auðvitað urðu þau
góðvinir upp frá því.
Halldór Hansen átti í sínu gríð-
armikla músíksafni ótal upptökur í
hljóði og mynd með söng Souzays.
Þegar Halldór lést fyrir fáeinum
misserum ánafnaði hann Listahá-
skóla Íslands safn sitt, og gott er til
þess að vita nú að þar geymast fá-
gætir gullmolar með söng Souzays.
Stórveldi
ljóðanna fallið
’Það kom fyrir að eftirtónleika sína grét hann
vegna þess að honum
fannst hann ekki hafa
gert nógu vel.‘
AF LISTUM
Bergþóra Jónsdóttir
begga@mbl.is
BARNALEIKRITIÐ Líneik og
Laufey verður frumsýnt í Tjarn-
arbíói á morgun, Menningarnótt, kl.
14 og 15.30.
Sagan um Líneik og Laufeyju er
eitt hinna sígildu íslensku ævintýra.
Það fellur í flokk þeirra ævintýra
sem fjalla um tengsl ólíkra menning-
arheima, meðal annars það að þurfa
að flýja úr þekktu umhverfi og tak-
ast á við nýtt líf á nýjum stað. Við
vinnslu verksins er sótt í brunn mið-
aldamenningar, og skipa tónlist og
dans þess tíma stóran sess í sýning-
unni. Jafnframt er lögð áhersla á
kjarngott íslensk mál ævintýrisins
til að auka skilning barnanna á ís-
lenskri tungu og auka orðaforða
þeirra.
Leikgerð er eftir Ragnheiði
Gestsdóttur en leikstjóri er Ólöf Ing-
ólfsdóttir. Búningar eru unnir eftir
myndskreytingum Ragnheiðar og
myndlýsingum frá miðöldum. Leik-
arar eru: Aino Freyja Järvelä,
Höskuldur Sæmundsson, Ingibjörg
Reynisdóttir, Kolbrún Anna Björns-
dóttir og Ólafur Guðmundsson.
Kolbrún Anna segir íslensku æv-
intýrin sérstök fyrir það að þar eru
stúlkur gjarnan gerendur, eru sterk-
ar, og ganga óragar á vit örlaga
sinna. „Íslensku ævintýrastelpurnar
bíða ekki eftir því að prinsinn komi
og bjargi þeim, þær bjarga sér sjálf-
ar,“ segir Kolbrún Anna. „Líneik og
Laufey er saga um systkinin og
kóngsbörnin Líneik og Sigurð. Þeg-
ar móðir þeirra deyr kvænist faðir
þeirra aftur, en stjúpan reynist ekki
öll þar sem hún er séð. Laufey er
dóttir stjúpunnar að því er við best
vitum, en þar eru heldur ekki öll kurl
komin til grafar.“ Kolbrún Anna
segir að skilningur barna á tungu-
málinu sé oft vanmetinn, og því leggi
þau áherslu á að þau fái að njóta þess
máls sem lesa má í heimi ævintýr-
anna. „Það er svo oft sem manni
finnst allt matreitt á einfaldan hátt í
börnin, af ótta við að annars skilji
þau ekki það sem um er að vera. Við
höfum enga trú á því að þetta sé rétt.
Ímyndunarafl barna er stórkostlegt
og það sannar sig aftur og aftur að
þau skilja vel hluti sem fullorðið fólk
á erfitt með að ímynda sér. Þau eiga
auðveldara með að gefa ímyndunar-
aflinu lausan tauminn en við búumst
oft við af þeim. Þess vegna viljum við
halda í ævintýramálið og koma því
áfram til næstu kynslóða.“
Þetta er fyrsta verkefni Nýja leik-
hússins, sem er í eigu og rekið af
Aino Freyju, Kolbrúnu Önnu og
Hrefnu Halldórsdóttur. Vonir
standa til þess að leikritið verði sýnt
í skólum í haust.
Verkefnið er styrkt af Menning-
arnótt og Menningarborgarsjóði.
Aðgangur er ókeypis á þessar
tvær sýningar.
Leikarar í sýningu Nýja leikhússins á ævintýrinu um Líneik og Laufeyju.
Sjálfbjarga prinsessur
GÉRARD Souzay, franski bariton-
söngvarinn, lést í svefni á heimili
sínu í Frakklandi í gærmorgun, 85
ára að aldri.
Hann hét í raun Gérard Marcel
Tisserand og fæddist inn í mikla
tónlistarfjölskyldu í Angres í
Frakklandi 8. desember 1918. Tón-
listarmenntun sína sótti hann í
Konservatoríið í París á árum
seinni heimsstyrjaldarinnar og
meðal kennara hans í söngdeildinni
þar voru stór nöfn á borð við
Pierre Bernac, Claire Croiza og
Vanni Marcoux. Hann hélt fyrstu
tónleika sína árið 1945, en fimmtán
ár liðu þar til hann
kom fyrst fram í
óperu, en það var á
tónlistarhátíðinni í
Aix-en Province árið
1960, þar sem hann
söng hlutverk Aeneas-
ar í Dido og Aeneasi
eftir Purcell. Pierre
Bernac þótti einn besti
ljóðatúlkandi síns
tíma, og Souzay varð
strax sjálfsagður arf-
taki hans í þeirri grein
sönglistarinnar. Ljóða-
söngvar þýsku tón-
skáldanna Schuberts, Schumanns
og Wolfs voru sérgrein hans, og í
söngvum landa hans, Duparcs,
Debussys, Poulencs og Faurés reis
list hans í hæstu hæðir.
Souzay söng vel á áttunda
hundrað sönglaga inn á hljóm-
plötur, og þrisvar fékk hann æðstu
plötuverðlaun Frakka, Grand Prix
du Disque, fyrir söng
sinn, auk allra ann-
arra verðlauna og við-
urkenninga sem hon-
um féllu í skaut bæði
heima og heiman.
Fyrir vinskap sinn
við Halldór Hansen
barnalækni heimsótti
Souzay Ísland þó-
nokkrum sinnum,
bæði til tónleikahalds
og til að kenna ís-
lenskum söngvurum á
masterklassnám-
skeiðum sem voru þá
nýnæmi hér á landi.
Souzay naut alþjóðlegrar við-
urkenningar og ómældrar virðingar
sem einn mesti ljóðasöngstúlkandi
síns tíma. Píanóleikari hans til
margra ára var Dalton Baldwin,
sem kom oft með honum til Íslands
og hélt einnig námskeið hér fyrir
söngvara og píanóleikara.
Gérard Souzay látinn
Gérard Souzay
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111