Tíminn - 03.11.1974, Blaðsíða 7

Sunnudagur. 3. nóvember X974.
TÍMINN
7
Frægar byggingar
Sacre-Coeur er fegurst, þegar hún er séö neðan úr
borginni eða úr Eiffelturninum. Kirkjan hefur verið
harðlega gagnrýnd og m.a. kölluð „stærsta isterta
heims”
r
i
París
...er ein af siðustu stóru
kirkjunum, sem byggðar
voru i Evrópu. Þrátt fyrir
það, að hún var ekki vigð
fyrr en á þessari öld, er hún,
ásamt Eiffeltuminum, orð-
in að eins konar kennimerki
Parisarborgar.
KAUNALEGUR endir fransk-
þýzka striðsins árið 1870 varð
upphafið á byltingu i Frakkiandi
— Parisarkommúnunni og blóð-
ugu vikunni, þegar sveitir
MacMahons hershöfðingja börðu
niður uppreisnina og brytjuðu
niður þúsundir Parisarbúa. t ör-
væntingu kveiktu Ibúar borgar-
innar I Tulerie-höllinni, Palais
Bourbon, ráðhúsinu og fleiri opin-
berum byggingum, og tóku auk
þess af lifi Darboy, erkibiskup
Parisar.
Uppi á Montmartre, nokkurn
veginn þar sem Sacre Coeur
stendur nú, hafði þjóðvarðliðið
komið fyrir 170 fallbyssum til að
skjóta á þýzku hersveitirnar, sem
sátu um borgina. Þegar hershöfð
ingjarnir Lecomte og Thomas
ætluðu að flytja byssurnar burt
eftir að vopnahlé komst á, féllu
þeir i hendur æsts múgsins og
voru dæmdir og teknir af llfi á
staðnum. Eins og svo oft áður
lifðu Parisarbúar i blóðvimu.
Iðrunarkirkja
Þegar þriðja franska lýðveldið
hafði verið stofnað og litið var til
baka yfir blóðuga daga byltingar-
innar og hryðjuverkin, sem þá
voru unnin, tóku góðar, kaþólskar
sálir að iðrast. Menn fóru að ræða
fram og aftur um, hvernig hægt
væri að gera yfirbót fyrir illvirk-
in. Komið var á fót nefnd, sem
var falið það verkefni, að safna
peningum til að byggja iðrunar-
kirkju, sem reisa skyldi á „La
Butte”, 130 metra hárri klöpp
Montmartre.
Arið 1873 ákvað þingið að gera
málið að máli allra landsmanna.
Samkeppni fór fram meðal arki-
tekta, og Paul Abadie, 61 árs
þekktur arkitekt, bar sigur úr
býtum.
Meðan Abadie teiknaði kirkj-
una sina, safnaði nefndin 45 millj-
ónum franka frá 3 milljónum iðr-
andi Frakka. En árangurinn af
erfiöi Abadies hefur verið harð-
lega gagnrýndur. Sjálfur sá hann
aldrei kirkjuna rfsa, þvi hann lézt
meðan mestur hluti hennar var
enn neðanjarðar.
Abadie kallaði ■ kirkjuna róm-
versk-byzantiska hvað stilinn
snerti. Aðrir hafa gefið henni ó-
glæsilegri lýsingar, svo sem
„stærsta isterta heims” eða
„risatertan á Montmartre”. En
hvað sem segja má um gildi
Hvolfþakið yfir háaltarinu með stórkostlegu mósaikmyndinni, sem sýnir Krist með hið heiiaga, brenn-
andi hjarta.
byggingarstils kirkjunnar, verð-
ur það að játast, að þegar maður
sér hana frá Eiffelturninum eða
gengur upp tröppurnar að Mont-
martre, er eitthvað glæst yfir
þessum aragrúa kúpla og turla.
Byggingin hófst árið 1876 og
gekk hægt. Það var ekki bara að
kenna stærð verkefnisins, en
kirkjan er 100 metra löng, 50
metra breið og 83 metra há, held-
ur hinu, að ekki hafði verið tekið
með i reikninginn að Mont-
martre, eins og reyndar stórir
hlutar Parisar, er holt innan. Tal-
ið er, að tiundi hluti yfirborðs
borgarinnar sé aðeins skurn yfir
holrúmi. Um hundruð ára hafa
Montmartre og iður Parisar verið
notuð sem grjótnámur og djúpar
gjár og hellar ganga langs og
þvers gegnum „La Butte”.
Það reyndist þvi nauðsynlegt,
áður en kirkjan risi, að fylla aftur
upp holrúmin i fjallinu með stein-
steypu. Sem undirstaða undir
kirkjuna voru auk þess grafnir 83
djúpir skurðir, sem i voru settar
steinsúlur, og siðan fyllt i kring
með steypu. Þetta gerði Mont-
martre mun traustari en áður, og
ibúarnir þar uppi önduðu léttar.
Þeir höfðu verið farnir að óttast,
að hús þeirra dyttu „gegnum
skurnina” og höfnuðu L iðrum
jarðar.
Það tók 34 ár að byggja Sacre-
Coeur, og það var ekki fyrr en
1910 að dómkirkjan stóð þarna i
allri sinni dýrð. Hún var vigð sem
pilagrimskirkja árið 1919. Pila-
grimakirkja þýðir, að hún er
kirkja alls Frakklands, ekki að-
eins sóknarkirkja fyrir Mont-
martre, eða Parisarbúa sérstak-
lega. Hún þjónar tilgangi sinum
sem pilagrimakirkja enn þann
dag i dag, þvi að allir trúaðir
Frakkar frá norðurhluta lands-
ins, sem fara i pilagrimsferðir til
heilsulindanna i Lourdes i S-
Frakklandi, koma ætið við i
Sacre-Coeur til að biðjast fyrir
undir hvolfþakinu mikla, þar sem
stór Kristsmynd úr mósaiki bein-
ir geislanum frá „hinu heilaga
hjarta” niður yfir kirkjugesti.
Hið heilaga hjarta
Trúarflokkur þeirra, sem tilbiðja
Le Sacre-Coeur (Hið heilaga
hjarta), hefur verið til siðan 1674.
Þá sá abbadisin i klaustrinu á
Montmartre Krist i opinberun.
Hann stóð eins og kross með út-
rétta blessandi arma, og i opnu
brjósti hans logaði lýsandi hjarta
innan i þyrnikransi.
Hlý rödd talaði til abbadisar-
innar og sagði henni, að það væri
kærleikur manna i milli og gagn-
kvæm bliða, hjálpsemi, tillits-
semi og skilningur, sem væri það
mikilvægasta i lifinu. Ekki var að
undra þótt fólk langaði til að þvo
eitthvað af blóðinu og skömminni
burtu eftir fjöldamorðvikuna i
Parisarkommúnunni.
Kirkjan er byggð sem ferhyrnd
krosskirkja, með sinu hvolfþaki i
hverju horni og einu stóru i miðj-
unni. Að baki henni er klukku-
turn. sem ekki sést, þegar komið
er neðan frá Willette-torgi eða
stendur framan við kirkjuna. 1
turninum er ein af stærstu klukk-
um heims, Savoyarde, sem er
18.835 kiló að þyngd og steypt i
Anecy árið 1895 sem gjöf frá ibú-
um Savoya. Til viðbótar þessum
191estum er svo kólfurinn, sem er
850 kiló. Savoyarde er ekki aðeins
risavaxin að stærð, heldur heyr-
ast djúpir tónar hennar um alla
Parisarborg og eru taldir ein-
hverjir hinir fegurstu, sem nokk-
ur kirkjuklukka lætur frá sér
fara.
1 veggskoti hátt yfir aðalinn-
gangi kirkjunnar stendur Krists-
styttan með brennandi hjartaö
nakið og horfir yfir Paris. Þarna
uppi á pallinum fyrir ofan tröpp-
urnar miklu er næstbezta útsýni
yfir Paris, það bezta er að sjálf-
sögðu úr Eiffelturninum. Fari
maður upp i kúpilinn, er hægt að
sjá borgina i allar áttir, þvi svalir
eru allt um kring. 1 góðu skyggni
er þannig ekki aðeins hægt að sjá
alla borgina, heldur 50 km til við-
bótar i allar áttir.
Stytturnar tvær úr bronsi, sem
eru yfir hliðarsúlum framan við
dyrnar, eru af heilögum Louis og
Jóhönnu af örk, og það er erfitt
að skoða þær vel, nema i kiki úr
fjarlægð, ef maður vill ekki fá
hálsrig. En þær eru mikil lista-
verk.
Þvi nær sem komið er Sacre-
Coeur, þvi minni verður hrifning-
in. Auðvitað er þetta mikil og
merkileg bygging, en þegar mað-
ur stendur við hana, er hún ekki
lengur sú fegurðaropinberun,
sem maður sér neðan úr borginni,
glampandi hvit i hitamóöunni yfir
Montmartre.
En að innanverðu er fegurð og
glæsileiki. Stóru, litskrúðugu
Framhald á 36. siðu.