Tíminn - 03.11.1974, Blaðsíða 15

J-.IÍ9VJH .;
I l ib I
Sunnudagur 3. nóvember 1974.
TÍMINN
15
bjartara en áður var. Fólkið á
myndinni er fólkið i sveitinni. Þá
á ekki annars völ. Það getur ekki
keypt svo mikla oliu, þvi að það er
svo fátækt. Það er með poka eða
vettling, sem það tinir i.
GRÍMA lýsir nákvæmlega allri
notkun grútarkoianna.
— Mér fannst ég verða að gefa
fifunni svolitið tákn, af þvi að ég
veit, að það hafa verið svo margir
fátækir, sem hafa lesið bara við
svona lampa. Mér er svo hlýtt til
fifunnar, af þvi að ég veit að þetta
hefur verið svona.
Ein myndanna er með ýmsum
hlutum, sem minna á hljóðfæri,
eins eru þar menn og hús.
Myndin heitir Endurómar, og við
spyrjum GRtMU, hvað
endurómi,
— Það enduróma margar
minningar. Það endurómar oft i
sál manns ýmislegt, náttúran
sjálf og ýmislegt, þetta er allt
skrifað. Það endurómar i sál
manns ýmislegt, sem maður
kærir sig ekki um að gera grein
fyrir, og ef maður hóar i fjallið,
kemur hljómur beint aftur.
Maður getur lika hugsað, hvernig
hitt og þetta gæti hafa.verið. En
þessir menn hérna, þessir lærðu
menn, alveg stórlærðir og prýði-
lega góðir menn, þeir eru að
kenna yngri mönnum að gera við
hljóðfærin, og það hafa ekki verið
til I þeirra byggðarlagi menn,
sem hafa kunnað að gera við
þetta. í húsinu hérna koma þeir
saman og skemmta sér, þú sérð
þarna fólk við. Þetta er aftur það
sem þeir hafa inni i. Ég veit ekki
hvað það er. Það eru einhver
hljóðfæri.
Blaðamaðurinn rekur augun I
mann með fiðlu sér við hlið.
— Þetta er góður drengur.
Hann langaði ósköp mikið til að
læra að spila. Kannski er hann
búinn að læra núna, ég veit það
ekki. Hann hefur verið alveg fyrir
músik. Hann hefur strax þarna
svona gott eyra.
— Þarna er kona að syngja,
segir blaðamaðurinn.
— Sástu hana þessa. Þetta er
listamanneskja alveg hreint.
Biaðamðurinn bendir á nokkuð,
sem honum finnst minna á tvær
húrðir úti I móa og spyr, hvort
þetta sé jarðhýsi.
— Ja, þetta er, skal ég segja
þér, hljóðfæri, það er bara lokað
>nni I kassanum, það er svona
einkennilegt.
— Hvaða hljóðfæri er það?
— Ég veit nú ekki hvað það
heitir, það er voðalega gamalt.
Það er ekki notað lengur, en það
getur skeð að það sé einhvers
staðar á söfnum.
— Hvers vegna er það þarna I
kassanum?
— Það er bara geymt þarna,
það er bara til að sýna það aftur.
Og siðan lýsir hún hinum furðu-
legu hljóðfærum, sem bæði eru til
þess að blása i og slá strengi á,
þar á meðal eitt, sem blaða-
maðurinn móðgaði listamanninn
með að likja við pöddu.
Síðan lýsir hún myndunum
einni af annarri, segir frá þvi aö
hún setji ekki andlit á fólkið
vegna þess að hún hefði þá þurft
að læra svo mörg ár, og þar að
auki sé ljósmyndavélin svo full-
komin nú, að það sé ekki til neins.
Það kemur llka I ljós, að það sem
hún hefur i huga, nær langt út
fyrir myndflötinn: meðal annars
eru þrir menn á einni myndanna
svo langt að heiman, að þeir
þurfa að fara að hraða sér þvi að
þeir verða á annan tima heim til
sin.
Svo lýsir hún mynd, þar sem
fólkið er stærra en á flestum
öðrum myndum, og neðst á mynd-
inni er skip, miklu minna en
fólkið. Þarna má sjá stúiku halda
i handlegg manns, og hinum
megin við manninn er piltur, sem
er Ijósari en hitt fólkið, en öll er
myndin dökk.
Sagan um þessa mynd er sú, að
skipið var á leið að landi. Einn
þeirra, sem á skipinu var, brást
skyldum sinum, og þvi dó allt
rafmagn á þvi. Pilturinn gat stýrt
skipinu að landi, og þvi var
stúlkan að reyna að telja föður
sinn á að leyfa sér að eiga piltinn.
— Hún heldur nú svona i hann,
af þvi að hún er að reyna að hafa
karlinn góðan með það, hvort hún
megi ekki eiga strákinn, þvi að
hann vildi ekki leyfa henni að eiga
strákinn. Það vildi karlinn ekki,
þvi að strákurinn var fátækur, en
hann var ljómandi vel gefinn. En
þeir sem meta peningana meira
en hugsjónirnar og manndóminn,
þeir verða að hafa sina hugsjón.
— Er karlinn rikur?
— Já.
— Hvað á hann?
— Hann á meira en hann þarf
að nota á meðan hann lifir og
hans fólk. Það eru margir, sem
safna auði, sem safna þannig, að
þeir hafa ekki hugmynd um hvað
þeir eiga að gera við það, þvi það
er svo mikið. En hvað sem þvi
liður, þá er það nefnilega þetta,
að ef hver er i sinu starfi, og svo
bilar hjá einum, þá sjá þeir ekki
úr landi, að báturinn sé að farast.
En þetta er bara likt mannlifinu,
sko, ef sinnislagið er þannig, að
það er verið að draga niður
hugsjónir fólks, og skapið er leitt.
Það eru svo margir, sem eiga
bágt með það, að þeir geta ekki
vitað hvað þeir geta sett mikið
myrkur i sál annarra, sem eiga
svo bágt með sig.
En þeir sem hafa betri lund og
meira ljós I sér, þeim ber náttúr-
lega skylda til að miðla hinum af
þvi. Það á ekki að láta þá gjalda
þess, sem eiga bágra með lundina
og eru þunglyndir, geta ekki verið
glaðir og draga aðra niður. Það er
hart aðgöngu að láta þá gjalda
þess. Heldur á sá, sem hefur
meira ljós i sjálfum sér, að miðla
þvi til annarra.
Þá lýsir GRÍMA mynd úr
skipasmiðastöð, þar sem verið er
að smiða varðskip — stálskip.
Það er þvl greinilegt, að fleira en
gamli timinn hefur áhrif á list
hennar. En hún á lika spá um
annað varðskip — eikarskip — þvi
að hún telur fleiri skipa þörf og
segir að önnur skip en eikar — eða
stálskip séu gagnslaus. Ein land-
helgismyndanna á ekki að vera á
sýningunni. Hún sýnir starfs-
menn landhelgisgæzlunnar á
fundi um það, að þeir skuli ekki
gefast upp, þrátt fyrir illt umtai i
landi. Það eru tuttugu menn, allir
eins nema einn, grænn I andliti,
sem er foringi þeirra allra. Þá má
sjá eitthvert krot I miðju, sem á
að tákna varðskipið, en efst á
horninu til hægri segir GRÍMA að
sébrezkur togari á siglingu heim,
eftir að hafa verið rckinn burt.
Togarinn sést að vlsu ekki, þvi að
hún málaði yfir hann — hún taldi
hann ekki faila fólki i geð. En
þarna er hann samt.
Það er sama hvað um list
GRIMU verður sagt, aldrei
verður með nokkrum sanni hægt
að kalla hana sýndarmennsku.
Hugarfarið við sköpun verkanna
og auðugt imyndunarafl við
skýringu þeirra gerðu mér það
ljóst. Ég get ekki að þvi gert , að
stundum datt mér I hug kaflinn úr
bók Saint Exupéry, litli Prinsinn,
þar sem litli drengurinn hneyskl-
aðist á fullorðna fóikiuu fyrir að
halda, að mynd hans af
höggormi, sem hafði gleypt fil,
væri hattur. Það ættu sýningar-
gestir hennar að gera sér Ijóst. Og
ef þeir verða svo heppnir að hitta
hana sjálfa i Klausturhólum, og
fá hana til að skýra myndirnar,
held ég að þeir hafi þar með
vikkað sjóndeildarhring sinn um
þá list, sem þarna gefur að lita,
og tilurð hennar.
Er þess fuliviss að sýningunni
verður vel tekið,
segir Hringur Jóhannessson
HRINGUR Jóhannesson, fyrr-
um kennari GRÍMU, hefur að-
stoðað hana við val á myndun-
um á sýningunni. Eins hefur
hann átt drjúgan þátt i
uppsetningu sýningarinnar,
auk þess sem hann hefur snú-
izt við ýmislegt, sem ávallt
hlýtur að vera tengt sliku
fyrirtæki.
Við hittum hann að máli við
I þetta starf lians og spurðum
hann fyrst unt samskipti
þeirra sem nemanda og kenn-
ara.
—Minn þáttur, og leiklega
1 annarra kennara hennar, er
vart annað og meira en tækni-
leg atriði, að blanda liti og
strekkja strigann, hitt hefur
hún allt i rikum mæli.
— Hvernig er að fá svona
nemanda?
— Hún var fyrsti nemandi
minn með hæfileika í þessa
átt, en ekki reyndar sá eini.
Við þá þarf mikla nærgætni,
kennarinn er miklu fremur tii
að hvetja nemandann en
kenna, eins og flestum öðrum
nemendum, slikt getur jafnvel
verið skaðlegt.
— Hvers konar hæfileika
hefur GRIMA sem málari?
— Ég held að þessi list
myndi flokkast undir naiv-
isma — hún hefur geymt I sér
barnið, eins og myndirnar
bera með sér, og útskýringar
hennar á þeim — en það er
einmitt einkenni allra góðra
naivista, sem ég þekki til.
— Hvað heldur þú um gildi
Verkanna fyrir aðra, til dæmis
safnara og sögn?
— Ég lit á verk hennar sem
góða myndlist, og góð mynd-
list á alltaf erindi til safnara
og safna, einmitt þar sem fólk
á aðgang að verkunum.
Myndirnar eru, eins og önnur
góð list, mannbætandi.
— I.eikmanni gætu fundizt
myndirnar allar eins, eða það
svipaöar liver annarri, að á-
huginn yrði takmarkaður fyrir
vikiö?
— Já, mér finnst það nú
ekki, en það er eitt einkenni
listamanna, sem tjá sig á
þennan hátt, að myndirnar
eru keimlikar. Það eru með
öðrum orðum sterk persónu-
einkenni á hverri mynd.
Það er þó ekki nein spurning
um það.hvort listamaðurinn
geri rétt eða rangt. Verkið
verður til, rétt eins og þegar
barn tjáir sig.
— Ilvað heldur þú að sýning
GRÍMU nú hafi að segja fyrir
hana sem listamann? Telurðu
að sýningin og undirtektir
fólks — slæmar eða góðar —
komi til með að hafa áhrif á
sköpunargleði hennar?
— Góðar viðtökur hafa góð
áhrif á alla, og koma ekki til
með að spilla henni á neinn
hátt. Slæmar undirtektir
skipta hana heldur ekki neinu,
hún hefur það mikla
llfsfyllingu út úr verkum
sinum, að hún mun mála
áfram, eins lengi og heilsan
leyfir.
Eftir minu bezta viti er ég
þess fullviss, að myndunum
verði vel tekið af öllum þeim,
sem hafa þroska til að meta
myndlist.
Hringur Jóhannesson aðstoðaði GRIMU viðaðkoma myndunum
fyrir.
Ævintýralegt verð á
EVINRUDE

vpseman
sleðinn nýi er
mikið endurbættur
4 og þaer
lifaldar
verði
ALDREI
BÝÐST Á SVO LÁGU VERÐI:
Rafstart, CD transitor-kveikja,
20 tommu belti, hó og lóg Ijós, auk
DE LUXE búnaðar
o ÞORHF
ILBLAZER
0 hestöfl
RSEMAN
I hestafl
\