Tíminn - 03.11.1974, Blaðsíða 18

18
TtMINN
Sunnudagur. 3. nóvember 1974.
Menn og máUfni
Ragnar Arnalds og
Gyifi Þ. Gíslason vitna
Árásir Þjóð-
viljans á
Ragnar
Arnalds
Þjóðviljinn gerir sér nú mikið
far um að gera hlut Ragnars
Arnalds sem minnstan. Þetta
gerir blaðið þó á dulbúinn hátt.
Það þykist vera að beina geiri
sinum aö Framsóknarflokknum
meö þvi aö halda fram þeirri
sögufölsun, að myndun nýrrar
vinstri stjórnar hafi strandaö á
honum. Raunverulega er Þjóð-
viljinn hér að ráðast á Ragnar
Arnalds, en hann hélt þvi fram,
þegar umrædd stjórnar-
myndunartilraun strandaði, að
hún hefði strandaö á óvilja
Alþýöufiokksins. Það er nú fundið
Ragnari Arnalds til foráttu, að
hann geti hlaupið á sig og sagt
rétt frá, þegar máli skiptir að
halla frásögunni. Nú telja Þjóö-
viljamenn það pólitiska nauösyn
að kenna Framsóknarflokknum
um, að ekki náðist samkomulag
um nýja vinstri stjórn, en eiga
óhægt um vik, vegna fyrri frá-
sagnar Ragnars. Þess vegna er
hann nú krossfestur i Þjóð-
viljanum og talinn óhæfur til
áframhaldandi forustu.
1 tilefni af áróðri Þjóðviljans
varöandi Framsóknarflokkinn,
þykir rétt að rifja upp einu sinni
enn sögu umræddrar stjórnar-
myndunartilraunar.
Yfirlýsing
Ólafs
Jóhannessonar
Þvi var yfirlýst fyrir alþingis-
kosningarnar af formanni Fram-
sóknarflokksins, Ólafi Jóhannes-
syni dóms- og viðskiptaráðherra,
að fengju stjórnarflokkarnir
meirihluta yrði vinstri stjórninni
haldið áfram aö þvi tilskildu, að
samkomulag næðist um efna-
hagsmál og önnur meiriháttar
mál. úrslit kosninganna urðu
þau, að stjórnarflokkarnir fengu
ekki starfhæfan meirihluta. Úti-
lokað var þvi, að unnt yrði að
mynda vinstristjórn, nema hægt
yrði aö fá Alþýðuflokkinn til sam-
starfa. við stjórnarflokkana.
Framsóknarmenn hófu strax at-
hugun á þvi eftir kosningarnar,
og kom í ljós, að stór hluti
Alþýöuflokksins vildi athuga
þann möguleika af fullri alvöru.
Framsóknarmenn reyndu i fram-
haldi af þvi að ná auknu sam-
starfi við Alþýðuflokkinn. t þeim
tilgangi buðust þeir til að styðja
formann Alþýðuflokksins sem
forseta Sameinaðs þings á þjóð-
hátiðarþinginu og fengu til þess
stuðning þingmanna annars
stjórnarflokksins. Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna.
Alþýðuflokkurinn gekk til sam-
starfs um forsetakjöriö á þessum
grundvelli. Hérvarstrax mynduð
samstaöa með Alþýðuflokknum
sem gat leitt til annars meira, ef
rétt væri haldiö á málunum.
Ills viti
Það var strax ekki góðs viti, aö
Alþýðubandalagið hafnaði sam-
vinnu við Framsóknarflokkinn og
Samtök frjálslyndra og vinstri
manna um að styðja formann
Alþýðuflokksins sem forseta
Sameinaðs þings. Sumir forustu-
menn bandalagsins voru að visu
fúsir til sliks samstarf, en aðrir
ekki, og þeir réðu. Þess vegna
léku þingmenn Alþýöubanda-
lagsins þann furðulega leik viö
fyrstu og aöra atkvæðagreiðslu
um forsetann, að kjósa einn af
þingmönnum Framsóknarflokks-
ins, þótt þeir vissu aö Fram-
sóknarflokkurinn hafði ákveðið
að styðja formann Alþýðuflokks-
ins. Við þriðju atkvæðagreiðsluna
neyddust þeir hins vegar til að
kjósa Gylfa. Eftir það hófst sam-
vinna milli stjórnarflokkanna og
Alþýðuflokksins um kjör annarra
forseta.
Þaö hafði vitanlega allt annaö
en heppileg áhrif á Alþýðuflokk-
inn, að Alþýðubandalagiö vildi
ekki ganga tii samvinnu við hann
um kosningu forseta Sameinaðs
þings eins og bæði Framsóknar-
flokkurinn og Samtökin gerðu.
Dellur
Þjöðvlljans
°g
Alþýðublaðsins
Forseti tslands fól fyrst Geir
Hallgrimssyni að gera tilraun til
stjórnarmyndunar. Hann sneri
sér m.a. til Framsóknarflokksins.
Svar Framsóknarflokksins var á
þá leið, að hann geröi sér von um
að geta myndaö rikisstjórn með
stjórnarflokkunum og Alþýðu-
gang viðræðna hinna fjögurra
flokka um stjórnarmyndun.
Óhætt er þó aö segja, að bæði
Framsóknarflokkurinn og Sam-
tökin gengu til þessara viðræðna
af fullum heilindum. Þetta varö
hins vegar hvorki sagt um
Alþýðubandalagið og Alþýðu-
flokkinn. Af hálfu Alþýðubanda-
iagsins voru sett fram ýms
skilyrði, sem þeir vissu að Fram-
sóknarflokkurinn myndi ekki
geta fallizt á, eins og um þjóð-
nýtingu ýmissa samvinnufyrir-
tækja. Alþýðubandalagið hafði
ekki sett þessi skilyrði i stjórnar-
myndunarviöræöunum 1971,
a.m.k. ekki af neinni alvöru.
Þetta voru óeölileg vinnubrögð af
hálfu flokks, sem ætlaöi sér að
koma i stjórnarsamvinnu, þvi aö
slik samvinna ólikra flokka getur
þvi aöeins tekizt, aö þeir þoki
deilumálum til hliðar, en samein-
ist um hitt, sem þeir eiga sam-
eiginlegt. Framganga Alþýðu-
bandalagsins var þvi gersneydd
slikri tillitssemi. Astæðan var sú,
að þótt kjósendur bandalagsins
væru fylgjandi vinstra samstarfi
og einnig margir forustumenn
þess, þá voru forustumennirnir,
stjórnarmyndunartilraun ólafs
Jóhannessonar tókst ekki, var
deila milli samninganefndar
Alþýðuflokksins og Ólafs
Jóhannessonar um hugsanleg
samráð stjórnarmyndunar-
aðilanna við stjórn ASl og aðra
aðila vinnumarkaðarins um
næstu aðgerðir i efnahagsmálum.
Alþýðuflokkurinn, Samtökin og
Alþýðubandalagið óskuðu eftir
þvi þegar i upphafi, að viðræður
ættu sér stað við fulltrúa íaun-
þegasamtakanna en forsætis-
ráðherra lýsti þvi margsinnis
yfir, að hann vildi ekki eiga form-
legar viðræður við stjórn ASt um
efnahagsaðgerðir fyrr en eftir að
stjórnin hafði verið mynduð og
ákvarðanir hefðu verið teknar.
A viöræðufundinum i gær siö-
degis var það enn afstaöa Alþýðu*
bandalagsins og Samtakanna
að taka bæri upp viðræður
við fulltrúa launþegasam-
takanna, en væri það hins
vegar úrslitaskilyrði af hálfu
Ólafs Jóhannessonar, aö við-
ræður ættu sér ekki stað fyrr, en
eftir að stjórnin hafði verið
mynduð, myndu þessir tveir
atriðum á sjónarmið Alþýðu-
flokksins og var allan timann
um algera samstöðu þessara
flokka að ræða i þessum efnum.
Alþýðubandalagið hélt hins vegar
fast við þá stefnu, sem þjóðin
hafði hafnað i kosningunum og
ekki er þingmeirihluti fyrir, að
helmingur varnarliðsins skuli
fluttur á brott á næsta ári og að
ákvörðun yrði tekin um algeran
brottflutning þess i ársbyrjun
1976.
Þessi ihaldsemi Alþýöubanda-
lagsins við óraunhæf stjórnarmið
eyöilagði þessa stjórnar-
myndunartilraun”.
Þótt þeim Ragnari og Gylfa
beri ekki saman, er þó sameigin-
legt hjá báðum, að hvorugur
kennirFramsóknarflokknum um,
að viöræðurnar fóru út um þúfur.
Um vitnisburði þeirra er annars
það að segja, að hvorugur segir
nema hálfan sannleikann, en sé
frásögn þeirra löfeð saman,
kemur allur sannleikurinn i ljós.
Vinstri viðræðurnar strönduðu á
sameiginlegum óvilja eða vilja-
leysi þessara flokka til þess að
Miövikudagur 14. ágúst 1974—39. árg. 148 tbl.
Ragnar Arnalds í viðtali við Þjóðviljann
flokknum. Þetta varð til þess, að
tilraun Geirs misheppnaöist og
fól forseti tslands þá ólafi Jó-
hannessyni að gera tilraun til
stjórnarmyndunar. Hann sneri
sér þegar til stjórnarflokkanna og
Alþýðuflokksins og hófstu eftir
þaö viðræður undir forustu hans
um stjórnarmyndun þessara
fjögurra flokka. Bæði Alþýðu-
bandalagið og Alþýöuflokkurinn
lýstu sig fylgjandi slikri stjórnar-
myndun, en það furðulega gerðist
samt, að i framhaldi af þessu
hófst ein hin hatramasta rit-
deila milli Þjóðviljans og Alþýðu-
blaðsins, þar sem Þjóðviljinn
fann Alþýðuflokknum flest til
áfellis, en Alþýðublaðið reyndi aö
gera hlut Alþýöubandalagsins
sizt betri. Þetta benti ekki til
þess, að þessir flokkar ætluðu að
mynda stjórn saman. Hámarki
sinu náðu þessi skrif, þegar
Þjóöviljinn birti i fyrsta blaði
eftir þjóðhátiöina á Þingvöllum
forustugrein, þar sem ráðizt var
harkalega á Gylfa Þ. Gislason.
Framkoma hans á Þingvöllum
hafði þó veriö með ágætum og
þjóðinni til sóma.
Óvilji Alþýðu-
bandalags
og
Alþýðuflokks
Hér verður ekki reynt að rekja
sem mestu réðu og stjórnuðu
Þjóðviljanum, á annari skoðun.
Þeir sáu fram á erfiðleika og um-
deildar stjórnarráöstafanir, og
hugðust þvi að reyna að afla sér
fylgist i stjórnarandstöðu. Þess
vegna reyndu þeir ekki að greiða
fyrir vinstra samstarfi, heldur
hiö gagnstæða, Þetta kom ef til
vill gleggst fram i sambúðinni við
Alþýðuflokkinn i sambandi við
varnarmálin. Þar hélt Alþýöu-
bandalagið jafnan fram skilyrö-
um, sem það vissi að Alþýöu-
flokkurinn gat ekki fallizt á.
Afstaða ráðandi forustumanna
Alþýðuflokksins var þvi miöur
sama marki brennd. Þetta kom
vel I ljós á siöasta fundi viðræðn-
anna, þegar formaður flokksins
dró upp i fundarlokin ályktun um
samráð við verkalýðssamtökin,
enda þótt Ólafur Jóhannesson
heföi margtekiö fram, að slik
samráð kæmu fyrst til greina eft-
ir að stjórn hafði verið mynduð.
Vitnisburður
Ragnars
Arnalds
Til staðfestingar óvilja Alþýðu-
flokksins til þátttöku i vinstri
stjórn, er einna gleggst að vitna i
viðtal, sem Þjóðviljinn birti við
Ragnar Arnalds 14. ágúst sl., Þar
sagði á þessa leið:
,,pað sem úrslitum réð um að
flokkar ekki fylgja kröfunni til
streitu. Aftur á móti lýstu fulltrú-
ar Alþýöuflokksins því yfir, að
þessi krafa væri úrslitaatriði af
þeirra hálfu. Forsætisráðherra
lýsti þvi þá yfir, að hann stæði
fast við fyrri yfirlýsingar sinar,
og þessi afstaða Alþýðuflokksins
„skæri úr” um það, að stjórnar-
myndunartilraun væri lokið”.
Lokaniðurstaða Ragnars
Arnalds var þessi:
„Hitt sendur þó upp úr og er
aðalatriðið, aö forustumenn Al-
þýöuflokksins skorti bersýnilega
vilja til samstarfs”.
Vitnisburður
Gylfa Þ.
Gíslasonar
Vitnisburður Gylfa Þ. Gisla-
sonar um óvilja Alþýðubanda-
lagsins var ekki siður skýr. Hann
birtist i viðtali sem Alþýöublaðið
birti við Gylfa 14. ágúst sl. Þar
Sagði Gylfi eftir aö hafa rætt um
deiluna út af þvi, hvort hafa ætti
samráð við verkalýðssamtökin
fyrir eða eftir stjórnarmyndun:
„Hitt er svo annað mál, að hér
var um að ræða ágreining um
málsmeðferð. Efniságrein-
ingurinn, sem máli skiptir, var
um varnarmálin. Þar féllst
Framsóknarflokkurinn I megin
taka á sig ábyrgð á vandasömum
ráðstöfunum á erfiðum timum.
Samstarfið
við
Sjálfstæðis-
flokkinn
Eftir að slitnaði upp úr við-
ræðunum um myndun vinstri
stjórnar, ákvað Framsóknar-
flokkurinn að leita samvinnu við
Sjálfstæðisflokkinn. Um annan
kost var ekki að ræða, nema em-
bættismannastjórn, sem ekkert
hefði getaö. Á timum hinnar
miklu verðbólgu, sem nú geisar i
heiminum, skiptir það enn meira
máli en ella að tryggja þjóðinni,
sem traustasta þingræðisstjórn
Sjónarmið Sjálfstæðisflokkins
var hið sama. Þótt flokkarnir séu
ósammála um margt, eru þeir
sammála um, að nú verði það aö
sitja I fyrirrúmi fyrir öðru að
verjast þeim erfiðleikum, sem
hin alþjóðlega veröbólga veldur,
en slik eru áhrif hennar, að fjár-
hagslegt sjálfstæði og lýðræðis-
legirstjórnarhættir margra þjóða
eru taldir i mestu hættu. A slikum
timum er það nauðsynlegt að
sliðra sverðin, ef kostur er, og
sameinast gegn hættunni. Með
það i huga er núverandi stjórnar-
samstarf hafið. Framtið
þjóðarinnar getur ráðizt af þvi,
hvort þaö nær tilgangi sinum.
—Þ.Þ.