Réttur - 01.07.1938, Blaðsíða 9

arsonar, þessu hreina verki listarinnar, þar sem boö-
orðið er l’art pour l’art. Ástin tilefnið eins og allt af
er, í fylgd hennar þjáningin og skáldskapurinn, elt-
ingaleikur heimskunnar, brjálæðið sjálft. Islenzkur
aðall er þannig útlistun á sálarlífskvölum skáldsins út
af ástinni. Sú útlistun er þannig, að sjaldan þekkist í
skáldsögum önnur eins. Skáldið, sem talar í fyrstu per-
sónu, dregur miskunnarlaust upp allt sálarástand sitt
í öllum myndbrigðum, ofboðsþjáningu, tærandi von-
svikum, hetjulegum ásetningi, fáránlegu uppburðar-
leysi, sólglitrandi eftirvæntingu, fásinnu og heimsku,
dregur hvergi fjöður yfir, svo að þessi dæmalausa ást
verður átakanlega skopleg, vitlaus og barnaleg í senn.
Maður undrast hugmyndaflug skáldsins, alla hina
endalausu fjarstæðu, sem því getur dottið í hug.
En lesi menn íslenzkan aðal ekki í of miklu flaustri,
til að sjá hvernig þessi spennandi ástaróman fer, gefi
menn sér dálítinn tíma til athugunar, þá er margt sem
vekur slæman grun um þessa skáldsögu. Hún er furðu
einkennilega byggð, langir útúrdúrar, sem ekkert
koma við ástinni, fullt af lýsingum á mönnum, sem
við mætum öðru hvoru á götunni eða sitja sjálfir vi5
að binda inn bók Þórbergs, og allir þessir menn til-
greindir þeirra eigin skírnarheitum. Hvar þekkist slíkt
í skáldsögum? Hefir nú Þórbergur gert okkur ein-
hverja skráveifu? Eða höfum við sjálfir hlaupið á
okkur? Látið stílfærslu höfundarins blekkja okkur?
Já, greinilega. Þessi ástarlýsing er ekkert nema veik
uppistaða, hálfgerður bláþráður í gegn um bókina.
Og þar að auki alls ekki skáldskapur, heldur dagsönn,
orði til orðs, skrifuð upp úr dagbók höfundarins. Allt
hefir raunverulega gerzt, nákvæmlega eins og lýst
er, hver veðurlýsing er sönn, hver dagsetning rétt, allt
ber heim, upp á klukkustund og mínútu, ef ekki sek-
sekúndu. Öll vitleysan hefir átt sér stað, eltingaleik-
urinn, heimsóknin, framhjágangan. Þarna höfum við
skáldsögurnar. Hvenær sem er getur veruleikinn tek-
117