Réttur - 01.07.1938, Blaðsíða 27

unginum af stóli. Allsherjarverkfall var undirbúið, og
skyldi það vera upphaf baráttunnar. Námumennirnir
létu ekki sitt eftir liggja. Dolores hjálpaði þeim af
fremsta megni, kom á sambandi milli þorpa, útvegaði
sprengiefni og vopn og skifti þeim milli þeirra. Enn
var hún þó ekki orðin sósíalisti.
Alþýðan beið ósigur og afturhaldið hamaðist gegn
verkalýðnum af allri sinni grimd. Tugir verkamanna
létu lífið, þúsundir voru hnepptir i fangelsi. Eiginmað-
ur Dolores sat í varðhaldi. og það liðu langir mánuðir
hungurs og skorts. Rússneska byltingin hélt áfram og
verkamenn og bændur tóku völdin í sínar hendur.
Verkalýður Spánar fylltist nýrri von. Kúgunin er
bölvuð, en hvað gerir það!
í lok ársins 1917 gekk Dolores í flokk sósíalista.
Hún starfaði við ýms tímarit undir dulnefninu ,,Passi-
onaría“ (Sú, er mikið hefir þjáðst og hefir djúpa sam-
kennd með alþýðunni í neyð hennar), og varð brátt
mjög vinsæl meðal námumanna undir því nafni. Árið
1920 gekk hún í fyrsta félagsskap kommúnista. Starfs-
orka hennar og hrifni gerði það að verkum, að hinir
400 sósíalistisku verkamenn í þorpinu Somorosto, þar
sem hún bjó, fylgdu dæmi hennar og gengu í Komm
únistaflokkinn við stofnun hans. Þeir kusu Dolores í
stjórn flokksins í Baskahéruðunum og hún var einnig
kosin fulltrúi á fyrsta flokksþingið.
Hin unga Dolores var allsstaðar á verði. Ilún skrif-
aði í blöð flokksins, tók þátt í faglega starfinu, út-
breiddi rit flokksins og barðist gegn lögreglunni í
verkföllum.
Einræðisár Primo de Rivera (1923—1930) stæltu
baráttuhug Dolores enn meir. Það voru ár þungbærr-
ar reynslu, ár sífelldra húsrannsókna og annars of-
beldis. Hún var atvinnulaus og varð að búa'við sult
og seyru. F.jögur af börnum hennar veiktust, og Dol-
ores, sem var þeim hin ástríkasta móðir, varð að horfa
á eftir þeim ofan í gröfina, ’af því hún hafði ekki efni
135