Réttur - 01.07.1938, Side 10

ið þeim langt fram í öfgum og lygi. Við héldum að Þór-
bergur væri farinn að yrkja. Hvílík fjarstæða. Hann
er ekkert að gera annað en byrja á því að rekja endur-
minningar sínar. Hann byrjar á þeim tíma, er hann
var unglingur, þegar blóðið var heitt, þegar ástin var
alráðandi í lífinu, ekki bara hans eigin lífi, heldur
allra hinna funandi æskumanna, sem hann kynntist,
manna, sem voru hver á sinn hátt þjáðir krossi ástar-
innar. Ekki einungis sjálfum sér, heldur öllum þessum
mönnum er Þórbergur að lýsa, þeirra lífi og hugsun,
sem öll snýst um ástina, skáldskapinn, rómantíkina og
svindlið á þessu skeiði æfinnar. Þar kemst engin alvara
að, það eru æfintýrin, æsingin í blóðið, hugarflugið,
sem er heimtað. Þessir menn lifa ekki í veruleik (æsku-
menn gera það sjaldan og gerðu það sízt þá), heldur
draumi og ímyndun og skáldskap. Þeir lifðu ekki í ást,
heldur rómantík og kvölum út af ímyndaðri ást. Hin
raunsanna, dagbókarlega lýsing á lífi þeirra, sénu
með auga hins snjalla athuganda, gat ekkert orðið
annað eða engu líkst frekar en skáldskap, öfgafullum
og lygilegum. Og þessir raunsönnu, bráðlifandi menn
stíga fram eins og persónur í skáldsögu, óhjúpaðir,
dregnir skýrum, sterkum litum, því að höfundurinn
hefir mál og stíl til hins ítrasta á valdi sínu. Ef til vill
hafa kunningjar þeirra aðrir aldrei séð þá í neitt svip-
uðu ljósi fyrr. Það hefir þurft skáldlega næmt auga
til að sjá þá þannig. En þetta er upp úr dagbók, þeir
voru svona, myndi Þórbergur grípa fram í. Honum
var ekkert fjær en ætla sér að yrkja, eða iðka list á
kostnað sannleikans. Honum hafði einmitt þótt svo
miklu logið um mennina, hann hataði einmitt svo mik-
ið allar skáldsögur, að til þess að kveða niður lygina
og skáldskapinn, þá hugsaði hann sér að semja verk,
þar sem samtíðarmönnum væri lýst eins og þeir eru,
með kostum og göllum, eins sönnum og mögulegt væri.
Ef íslenzkur aðall er lesinn niður í kjölinn, er líka auð-
velt að sjá þessa viðleitni höfundarins, nákvæma út-
118