Morgunblaðið - 07.11.2007, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 2007 39
Garrison Keillor þekkja eflaust margir,
ekki síst eftir heimsókn hans hingað um ár-
ið; þekkja bækurnar og framúrskarandi
skemmtilega bíómynd.
Flestar bækur hans
gerast á svipuðum slóð-
um, í ímynduðum bæ við
Wobegon-vatn í Minne-
sota. Þangað fluttu
Norðmenn og Þjóð-
verjar og þaðan er Keill-
or, þ.e. frá Minnesota.
Hann byrjaði að segja
sögur frá Wobegon í út-
varpi, „sögur af smábæ þar sem konurnar
eru sterkar, mennirnir myndarlegir og
börnin öll yfir meðallagi“, eins og hann lýsti
því eitt sinn. Sögurnar urðu svo vinsælar að
þær rötuðu á bók og svo fleiri bækur og
loks á hvíta tjaldið.
Pontoon segir frá hinni 82 ára gömlu
Evely Peterson sem lést í svefni eina nótt-
ina, en menn ættu svo sem að taka því með
smáfyrirvara, því hún átti svo erfitt með
svefn. Hvað sem því líður þá skildi hún eftir
bréf með fyrirmælum um útför sína og til
allrar ólukku las dóttir hennar bréfið í stað
þess að brenna það óopnað; Evelyn vildi
nefnilega láta brenna sig, setja öskuna inn í
keilukúlu sem leynilegur ástmaður hennar
gaf henni og varpa kúlunni í Wobegon-vatn.
Fyrst bréfið var lesið var ekki um annað
ræða en fara eftir því, því miður.
Keillor er frábær penni og iðulega les
maður aftur og aftur setningar eða síður
eftir hann til þess að kjamsa á stílnum.
Honum er líka einkar lagið að vekja samúð
með sögupersónum sínum án þess þó að
vera með einhverja viðkvæmni eða tilfinn-
ingaklám. Sögurnar af fólkinu við Wobe-
gon-vatn eru alla jafna sögur af venjulegu
fólki en um leið óvenjulegu, því hann dreg-
ur fram einstaklinginn og þá kemur í ljós að
það eru fæstir eins og fólk er flest.
Saga úr
smábæ
Pontoon, skáldsaga eftir Garrison Keillor. Faber
gefur út 2007. 248 bls. innbundin.
Árni Matthíasson
BÆKUR» METSÖLULISTAR»
1. Book of the Dead - Patricia
Cornwell
2. A Lick of Frost - Laurell K.
Hamilton
3. Playing For Pizza - John
Grisham
4. World Without End - Ken
Follett
5. The Almost Moon - Alice Sebold
6. The Choice - Nicholas Sparks
7. A Thousand Splendid Suns -
Khaled Hosseini
8. Now and Then - Robert B.
Parker
9. Dark of the Moon - John Sand-
ford
10. You’ve Been Warned - James
Patterson & Howard Roughan
New York Times
1. A Thousand Splendid Suns -
Khaled Hosseini
2. Sepulchre - Kate Mosse
3. The Ghost - Robert Harris
4. World without End - Ken Follett
5. The Gathering - Anne Enright
6. The Kite Runner - Khaled
Hosseini
7. A Spot of Bother - Mark Haddon
8. Atonement - Ian McEwan
9. Half of a Yellow Sun - Chima-
manda Ngozi Adichie
10. On Chesil Beach - Ian McEwan
Waterstone’s
1. Sword of God - Chris Kuzneski
2. Cross - James Patterson
3. Treasure of Khan - Clive
Cussler
4. Wintersmith - Terry Pratchett
5. A Thousand Splendid Suns -
Khaled Hosseini
6. Anybody Out There? - Marian
Keyes
7. Capital Crimes - Faye Kell-
erman & Jonathan Kellerman
8. Stardust - Neil Gaiman
9. Kite Runner - Khaled Hosseini
10. Making Money - Terry
Pratchett
Eymundsson
Eftir Höskuld Ólafsson
hoskuldur@mbl.is
Á TÍMUM pólitískrar rétthugs-
unar og póstmódernískra hug-
mynda (þar sem allt og allir liggja
undir grun) hefur hugmyndum á
borð við snilligáfu verið úthýst. Til-
veran er línuleg. Á henni eru engir
tindar sem gnæfa yfir aðra og á því
flata yfirborði þar sem allir mann-
legir þræðir verða að liggja, hvort
sem er gæska, vonska, heimska
eða snilli – er flækjan orðin slík að
aðeins þeir allra fífldjörfustu hætta
sér í að greiða úr henni.
Í bókinni Genius: A Mosaic of
100 Exemplary Creative Minds,
hefur Harold Bloom, prófessor í
bókmenntum við Yale-háskóla,
tekið það verkefni að sér að greiða
úr flækjunni, og safna svo saman í
eina bók eitt hundrað snillingum
tungumálsins.
Tiferet, Hod, Din ...
Bókin er mikill doðrantur, rúm-
ar 800 síður og svo sannarlega ekki
aðgengileg. Er þar helst um að
kenna aðferðarfræðinni sem Blo-
om velur sér en snillingarnir 100
eru flokkaðir í tíu hópa eftir því
hvaða eiginleiki Sefirots á við
hvern og einn þeirra en Sefirot er
einskonar samheiti yfir tíu stig
guðlegrar sköpunar eins og frá
henni er greint í kabbalah-fræðum.
Dæmi: Í Tiferet er að finna eig-
inleika (snilligáfu) fegurðar og
samúðar og því skipar Bloom í
þann hóp frönsku rómantíker-
unum Hugo, Nerval, Baudelaire,
Rimbaud og Valéry o.fl.
Í Hod er að finna spádómsgáf-
una og í þann flokk setur Bloom
Walt Whitman, Pessoa, Crane,
Lorca, Fitzgerald, Murdoch
o.s.frv. Alls tíu flokkar 10 guðlegra
eiginleika, sem Bloom heimfærir
upp á snillinga tungumálsins og/
eða hins ritaða orðs.
Hvers vegna?
Styrkur bókarinnar er á hinn
bóginn sá að Bloom er gríðarlega
vel að sér í þeim höfundum sem
hann hefur tekið saman og auk
áhugaverðra punkta um persónu-
lega hagi snillinganna er þar oft að
finna frumlega úttekt á verkum
þeirra. Bloom passar sig einnig á
að tapa sér ekki í bókmenntafræði-
legum hugtökum, né fellur hann í
þá gryfju að dvelja of lengi við
hvern og einn, svo að úr verður
frekar auðveldur lestur – í skorp-
um þó. Þau rök sem liggja til
grundvallar valinu á þessum 100
snillingum eru áhugaverð, þó þau
teljist seint sterk. Bloom telur til
dæmis í tilviki Shakespeare að
vöntun á sambærilegu skáldi í lok
16. aldar og í byrjun þeirrar 17. sé
næg sönnun fyrir snilligáfu Sha-
kespears. En þar fyrir utan spyr
Bloom. „Er til það skáld sem náði
jafn miklum árangri sem bæði
gamanleikja- og harmleikjaskáld?
Engir gamanleikir liggja eftir Só-
fókles, né harmleikir eftir Ari-
stófanes. Sömu sögu er að segja
um Racine og Moliére, Ibsen og
Bernard Shaw. Aðeins Shake-
speare gat samið Þrettándakvöld
og Lé konung. Hvers vegna?“
Forvitnilegar bækur: Genius: 100 Exemplary Minds
Eitthundrað snillingar
Snillingur Enginn annar en Shakespeare hefur sýnt fram á jafna
hæfileika til að skrifa bæði harm- og gamanleiki. Eða hvað?
AP
Stærsta kvikmyndahús landsins
Balls of Fury kl. 6 - 8 - 10 B.i. 7 ára
Elizabeth kl. 5:30 - 8 - 10:30 B.i. 14 ára
Eastern Promises kl. 8 - 10:20 B.i. 16 ára
Syndir Feðranna kl. 6 - 10:20 B.i. 12 ára
Veðramót kl. 5:40 - 8 B.i. 14 ára
Miðasala á
Sími 530 1919
www.haskolabio.is
www.laugarasbio.is
Kauptu bíómiða í Háskólabíó á HANN BEIÐ ALLT
SITT LÍF EFTIR
ÞEIRRI RÉTTU...
VERST AÐ HANN
BEIÐ EKKI VIKU
LENGUR
FRÁ LEIKSTJÓRANUM DAVID CRONEBERG
Sýnd kl. 6 Með íslensku tali
eeeee
- S.U.S., RVKFM
eeee
- Á.J., DV
eeee
- T.S.K., 24 STUNDIR
eeee
- F.G.G., FRÉTTABLAÐIÐ
eeee
- L.I.B., TOPP5.IS
Gríðarstór
gamanmynd
með litlum
kúlum!
„...prýðileg
skemmtun sem ætti
að gleðja gáskafull bíógesti...!“
Dóri DNA - DV
Sýnd kl. 8 og 10:10 B.i. 12 ára
Sýnd kl. 5:50, 8 og 10:10 B.i. 16 áraSýnd kl. 5.50, 8 og 10:10 B.i. 16 ára
-bara lúxus
Sími 553 2075
HÖRKU HASARMYND MEÐ TVEIMUR
HEITUSTU TÖFFURUNUM Í DAG
SVAKALEG SPENNA FRÁ UPPHAFI TIL ENDA
BÚÐU ÞIG
UNDIR STRÍÐ
Verð aðeins600 kr.
Með íslensku tali
Kauptu bíómiða í Háskólabíó á
eeee
- S.V., MORGUNBLAÐIÐ
eeee
- Á.J., DV
eeee
- T.S.K., 24 STUNDIR
eeee
- F.G.G., FRÉTTABLAÐIÐ
eeee
- L.I.B., TOPP5.IS
FRÁ LEIKSTJÓRANUM DAVID CRONEBERG
Tilnefnd sem besta
heimildarmynd ársins eeee- R. H. – FBL
Sagan sem mátti ekki segja.
11 tilnefningar til Edduverðlauna