Tímarit lögfræðinga - 01.10.1977, Page 31

urland vestra. Af þessu sést glöggt, að kjósendur á Vestfjörðum og
Norðurlandi vestra hafa með atkvæði sínu um fjórum sinnum meiri
áhrif á skipan Alþingis en íbúar Reykjavíkur og nærsveita. Taka má
fram í þessu sambandi, að Norðurlandskjördæmi eystra er það kjör-
dæmi, sem flesta kjósendur hefur að baki hverjum þingmanni fyrir
utan Reykjanes og Reykjavík eða 2.446 (sjá töflu 3>. Það er því eðli-
legt, að sú gagnrýni hafi komið fram á núgildandi kosningafyrirkomu-
lagi, að það hafi ekki í heiðri það sjónarmið, að gildi atkvæða verði sem
jafnast hvar sem menn búa á landinu. Jafnframt að óskað sé leiðrétt-
ingar á því ástandi, sem í þessum efnum hefur skapazt síðustu 10—20
árin, þar sem nú búa 60% allra landsmanna á suðvesturhorni lands-
ins án þess að þingmönnum svæðisins hafi nokkuð fjölgað síðan 1959.
Þessi 60% kjósenda kjósa því með öðrum orðum aðeins 17 þingmenn
til Alþingis, en þau 40% kjósenda, sem annars staðar búa, kjósa 32
þingmenn. Af þessum tölum má sjá, hve mjög vægi atkvæðisréttarins
hefur raskast á síðustu árum vegna búsetuþróunarinnar. Fram skal
tekið, að úthlutun uppbótarsæta til jöfnunar milli þingflokkanna breyt-
ir þessari heildarmynd nokkuð, en við kosningarnar 3 974 komu 7 upp-
bótarsæti í hlut Reykjaness og Reykjavíkur.
Tafla 3.
Kjósendafjöldi að baki hverjum kjördæmakjörnum þingmanni miðað
við kjörskrá 1. desember 1976.
Reykjanes ............ 5.443
Reykjavík ............ 4.727
Vesturland ............ 1.692
Vestfirðir ............ 1.208
Norðurland vestra . . 1.271
Norðurland eystra . . 2.446
Austurland ........... 1.479
Suðurland ............ 1.922
Nú er það svo, að flestir landsmenn munu ugglaust telja, hvort sem
þeir búa í þéttbýli eða dreifbýli, að ekki sé óeðlilégt, að gildi atkvæðis-
réttar dreifbýliskjósandans sé nokkru meira en þeirra, er búa í Reykja-
vík eða nágrenni, í seilingarfjarlægð frá kjötkötlum ríkisvaldsins.
Spurningin er hins vegar sú, hvaða misvægi má teljast sanngjarnt og
eðlilegt, með þessi sjónarmið í huga. Þessari spurningu sam samtök
ungra manna í Framsóknarfl., Alþýðuflokknum og Sjálfstæðisflokkn-
um svarað í áðurnefndri álitsgerð á þá lund, að það misvægi, sem mest
megi vera á atkvæðisrétti í landinu sé 1 : 1.3. Er þá átt við misvægi
93