Tímarit lögfræðinga - 01.10.1977, Síða 37

frá þeirri kjördæmaskipan og kosningafyrirkomulagi, sem við nú bú-
um við. Skal nú nokkurra helztu úrræða getið, sem til greina koma í
því efni.
Hið fyrsta þeirra má nefna persónukjör með valkostum. Er það
fyrirkomulag í lögum á Irlandi. Framboð er einstaklingsbundið, og
eru nöfn allra frambjóðenda skráð á kjörseðilinn í stafrófsröð. Hver
flokkur býður ekki fram sérstakan lista, eins og hér á landi tíðkast,
en flokksaðildar hinna einstöku frambjóðanda er þó getið. Merkir síð-
an kjósandinn við nafn þess, sem hann helzt vill kjósa, með tölustafn-
um 1, síðan við nafn þess, sem hann vill næst ljá atkvæði sitt með tölu-
stafnum 2, o.s.frv. Á þennan hátt getur kjósandinn kosið frambjóð-
endur fleiri en eins flokks, ef honum sýnist svo. Hafi sá frambjóðandi,
sem hann kaus í fyrsta sæti, fengið þann tilskilda fjölda atkvæða,
sem dugar honum til að ná kjöri, færist atkvæði hans yfir á frambjóð-
anda þann, sem hann hefur tölusett nr. 2 og vfir á nr. 3, ef sá hefur
þegar náð kjöri. Þannig er atkvæðið hreyfanlegt, ef svo má að orði
komast, og kemur þessi aðferð í veg fyrir, að atkvæði, sem greidd eru
frambjóðanda, sem þegar hefur fengið nægilegt atkvæðamagn til kosn-
ingar, falli dauð niður, verði áhrifalaus, en slíkt á sér stað í kosninga-
kerfinu sem gildir hér á landi.
Hér eru því mikil ráð lögð í hendur kjósandans. Hann velur ekki
flokka, heldur menn, er því ekki bundinn við flokksröðun á listann og
getur þar að auki kosið frambjóðendur úr fleiri en einum flokki. Auk
þess auðveldar þetta kerfi einstaklingum mjög að bjóða sig fram, þar
sem nöfn allra frambjóðenda eru skráð á sama listann í stafrófsröð og
flokkarnir hafa þar því enga forgangsaðstöðu.
Þetta írska kerfi er það fyrirkomulag, sem samtök ungra manna úr
þremur stjórnmálaflokkum hafa lagt til, að tekið verði upp hér á landi.
Má því ætla, að það komi sterklega til greina, ef menn óska eftir
breyttri kjördæmaskipan og kosningafyrirkomulagi.10) I fljótu bragði
sýnist mega gagnrýna þetta kerfi á þeim forsendum, að það geti riðl-
að mjög stjórnmálaflokkum í kjördæmunum, þar sem kjósandinn getur
kosið menn úr mörgum flokkum, en sumir munu raunar telja það
fremur kost en galla. Þá virðast talningarréglurnar einnig vei'a hér
nokkuð flóknar í framkvæmd, en ekki hafa þær þó reynzt Irum nein
ofraun. Einnig er þetta kosningakerfi í lögum á Möltu og við kosningar
til öldungadeildar þjóðþinga Ástralíu og Suður-Afríku.
Kem ég þá næst að því kosningakerfi, sem ýmsum hefur einnig
sýnzt vænlegt, en það er í meginatriðum hið sama og nú gildir í Vestur-
Þýzkalandi. Yrði þar um að ræða, að helmingur alþingismanna, eða 30,
99