Tímarit lögfræðinga - 01.08.1980, Blaðsíða 16

unarvaldinu verður aðeins beitt á undirbúningsstigi verkefna og á
því ekki að höfnu verki að valda óvissu hjá fjárfestingar- og fram-
kvæmdaaðilum. Með því verður heldur engu breytt um ákvarðanir,
sem hafa verið löglega teknar fyrir þessa nýskipan, né um afleið-
ingar þeirra. 3) Koma ber á samstarfi milli stjórnmálamanna annars
vegar og stjórnsýsluaðila og tæknimanna hins vegar, sem eru nauð-
synlegir hinu opinbera til stjórnunar hráefnamála, og þess skal gætt,
að heimastjórnin hafi í sama mæli og ríkisvaldið aðgang að vísinda-
legri sérþekkingu.
Ásamt heimastjórnarfrumvarpinu samdi heimastjórnarnefndin
frumvarp til laga um grænlenzkar náttúruauðlindir, nú þjóðþingslög
nr. 585/1978. 1 þeim eru ákvæði um sameiginlega nefnd til að fjalla
um ofangreind viðfangsefni. Konungur skipar formann og ríkisstjórn-
in og heimastjórnin 3—5 fulltrúa hvor. Stjórnsýsla (þám. jarð- og
líffræðilegt eftirlit) og rekstur eru fengin eins konar hráefnadeild í
Grænlandsmálaráðuneytinu, en sameiginlega nefndin mun fylgjast
með störfum hennar. Tekjur af leyfissölu og vinnslu eiga að renna
til þess að jafna framlög danskra fjárlaga til Grænlands. Ef hagnaður
fer fram úr framlögum, ber að skipta honum milli Danmerkur og
Grænlands skv. samkomulagi ríkisstjórnar og heimastjórnar. Um
skiptinguna, ásamt reglum um, hvernig nota eigi tekjur, sem koma í
hlut heimastjórnar, ber að setja þjóðþingslög.
Með milliríkjasamningum getur danska ríkisvaldið sagt heimastjórn
og sameiginlegu nefndinni fyrir verkum, sbr. 10. og 13. gr. heima-
stjórnarlaganna. Aðild Danmerkur að Efnahagsbandalaginu, Evrópska
kjarnorkubandalaginu (EURATOM) og Alþjóðlegu orkustofnuninni
(IEA) má nefna sem dæmi um ríkjasamstarf, sem getur leitt til
skuldbindinga, einnig fyrir heimastjórnina, varðandi stefnuna í hrá-
efnamálum.
Meiri hluti algrænlenzku heimastjórnarnefndarinnar, sem skilaði
áliti 1975, komst að þeirri niðurstöðu, að auðlindamálín ættu að vera
sérgrænlenzkur málaflokkur. Landsráðið samþykkti haustið 1975 álykt-
un sama efnis. Samt vega dönsk áhrif mun þyngra í þessum náttúru-
auðlindaþætti, lögin eru raunar hvergi danskari en hér, og bera þau
þó öll greinilegan danskan keim.
9. gr. Grænlenzka er aðaltungumálið. Danska skal kennd rækilega.
2. mgr. Bæði málin má nota í opinberum samskiptum.
Þetta með grænlenzkuna er svo sjálfsagt, að ekki þarf að tína til
rökstuðning greinargerðar þaraðlútandi. Dönskukennslan er réttlætt
78