Tímarit lögfræðinga - 01.08.1980, Blaðsíða 29

ur sem fyrr að afhenda hlutafélagaskránni tiltekin gögn, er hafa að
geyma upplýsingar um hið nýstofnaða félag. Þá er svo fyrir mælt í
105. gr. 3. mgr. laganna, að eigi síðar en mánuði eftir samþykkt árs-
reiknings, þó ekki síðar en tíu mánuðum eftir lok reikningsárs, skuli
staðfest endurrit hans ásamt endurskoðunarskýrslu hafa borist til
hlutafélagaskrár. Með ársreikningum skulu fylgja staðfestar upplýs-
ingar um, hvenær hann var samþykktur og hvaða ákvörðun aðalfundur
tók um ráðstöfun á hagnaði eða jöfnun á tapi.
I 145. gr. 2. mgr. hlutafélagalaganna er kveðið svo á, að ráðherra
sé heimilt að veita almennan aðgang að hlutafélagaskránni, þ.m.t.
reikningum hlutafélaganna. Sem áður getur, er meginreglan sú í Dan-
mörku, að almenningi leyfist að kynna sér allar heimildir hlutafélaga-
skrárinnar um hlutafélög. Slíkt er e.t.v. eðlilegt í löndum, þar sem
nokkuð er um almenningshlutafélög og algengt er að hlutabréf gangi
kaupum og sölum. Fólk á heimtingu á því að fá að kynna sér nokkuð
rekstur fyrirtækis, áður en það tekur ákvörðun um að leggja fram
fé í reksturinn með hlutabréfakaupum. Málið horfir hins vegar við
með öðrum hætti hér á landi, þar sem hlutafélög eru flest lítil og
hluthafar fáir. Það telst til undantekninga, að hlutabréf slíkra félaga
fari á almennan markað. Ekki er því ljóst, hvaða tilgangi það þjónar,
að óviðkomandi aðilar geti af einskærri forvitni rannsakað rekstur
slíkra hlutafélaga og sökkt sér ofan í gögn um félagið, sem varða
einkamálefni þess. Viðsemjendum þessara fyrirtækja ætti að vera í
lófa lagið að fá nauðsynlegar upplýsingar beint frá forráðamönnum
fyrirtækjanna, áður en gengið er til samninga, og eftir atvikum hætt
við fyrirhuguð viðskipti, fái þeir ekki fullnægjandi upplýsingar. Nauð-
synlegu öryggi í viðskiptalífinu yrði því ekki stefnt í tvísýnu, þó að
takmörkuð yrði heimild almennings til þess að kynna sér gögn í fórum
hlutafélagaskrárinnar, eins og t.d. ársreikninga og endurskoðunar-
skýrslur. Vel getur þó verið, að annað eigi að gilda, þegar um tiltölu-
lega stór almenningshlutafélög er að ræða.
IV. HVAÐ BER AÐ GERA I NÚVERANDI STÖÐU?
Þessi nýja löggjöf um hlutafélög er um margt vönduð lagasmíð, á
það ber að leggja áherslu. Vel má vera, að mörgum þyki verkið svo
gott, að það hæfi kröfum tímans í einu og öllu, og enga ástæðu beri
til að hrófla við svo nýlegri og viðamikilli löggjöf. En það er nú einu
sinni svo, að engin mannanna verk eru svo fullkomin, að ekki megi
alltaf bæta nokkuð um.
91