Tímarit lögfræðinga - 01.08.1980, Blaðsíða 30

Ljóst er, að í ýmsum atriðum hefði mátt gefa meiri gaum að sér-
stöðu hinna smærri hlutafélaga og raunar sérkennum íslenskra hluta-
félaga og þj óðfélagshátta almennt. Þess vegna er hér lagt til, að athug-
að verði, hvort ekki sé tímabært, að nú þegar verði sett lög um sér-
stakt hlutafélagsform fyrir tiltölulega lítil fyrirtæki, eða, núgildandi
hlutafélagalögum verði breytt á þann vég, að tekið vei'ði meira mið af
sérstöðu lítilla hlutafélaga. Megintilgangui' slíkrar endurskoðunar lag-
anna og eftir atvikum setningar nýs lagabálks verði sá að veita litlum
hlutafélögum meira svirúm til að ráða eigin málum. Til að afmarka
það, hvað teljist „lítið“ hlutafélag eða „stórt“ vei'ði að því hugað,
hvort greiningin geti á því byggst, að um almenningshlutafélag sé að
tefla eða ekki. Við endurskoðun löggjafarinnar mætti a.m.k. gefa
gaum að þeim atriðum, sem nefnd voru í II. kafla hér að framan, og
taka til munarins á „aktieselskab“ og „anpartsselskab“. Vel getui'
og verið, að óhætt sé frá sjónarmiði viðskiptaöryggis og réttarvörslu
að veita stofnendum og stjórnendum hinna minni hlutafélaga jafnvel
enn frjálsari hendur heldur en gert er ráð fyrir í lögunum um „anparts-
selskaber“. Varðandi aðgang að upplýsingum hlutafélagaskrárinnar
sérstaklega, verður að gera þær kröfur, að farið verði varlega í sak-
irnar, þegar ákvarðað verður, í hvaða mæli eigi að veita almennan
aðgang að hlutafélagaskránni. Einkum á þetta við um hin minni fé-
lög. Taka verður tillit til sérkenna íslenskra hlutafélaga og meta verð-
ur þær aðstæður, sem skapast í fámennu þjóðfélagi, þar sem allir
þekkja alla. Ef hlutafélögin yrðu ein tekin út úr að þessu leyti, yrði
einnig um að ræða augljósa mismunun milli félagsforma. Friðhelgi um
einkamálefni hlutafélaga eða annarra félaga má ekki rjúfa, slíkt væri
að brjóta meginreglur íslensks réttar.
Til viðbótar því, sem áður hefur verið nefnt, skulu hér á eftir
enn talin í örstuttu máli nokkur rök fyrir nauðsyn endurskoðunar
laga um hlutafélög.
Þörfin á greiningu milli „lítilla“ og „stórra“ hlutafélaga er fyrir
hendi hér á landi sem erlendis.
Eins og áður hefur vei'ið að vikið voru dönsku lögin um „aktiesel-
skaber“ helsta fyrirmyndin að íslensku hlutafélagalögunum, en dönsku
laganna um „anpartsselskaber“ var að engu getið. Þó að í litlum mæli
sé, er í íslensku lögunum að finna dæmi um mismunandi reglur m.a.
vegna stærðar hlutafélaga. Þetta er því viss viðurkenning á því, að
einhvers konar greinarmunar sé þörf. Hins vegar er hafnað allsherjai'-
92