Tímarit lögfræðinga - 01.08.1980, Blaðsíða 24

ástæða til að gera slíka allsherjargreiningu, enda fer umfang rekstrar
ekki alltaf eftir upphæð hlutafjár og allsherjargreining að þessu leyti
myndi gera alla framkvæmd þessara mála miklu flóknari. Frumvarpinu
er því ætlað að taka til bæði stórra og smárra fyrirtækja, sem rekin
eru í formi hlutafélags. Á einstaka stað í frumvarpinu er þó tekið til-
lit til þarfar fyrir mismunandi reglur, m.a. vegna stærðar hlutafélags.“
Það er bæði satt og rétt, sem í athugasemdum með íslenska frum-
varpinu til hlutafélaga segir, að mest hliðsjón hafi verið höfð af
dönsku hlutafélagalögunum við samningu frumvarpsins. Það gleymd-
ist aðeins að geta þess, að í Danmörku eru í gildi tveir lagabálkar, er
fjalla um félög með takmarkaða ábyrgð (hlutafélög), og að íslensku
hlutafélagalögin eru sniðin eftir öðrum þeirra. Að mestu hefur verið
horft framhjá ákvæðum hinna laganna. Þeir lagabálkar, sem mynda
þannig til samans méginréttarreglur um hlutafélög í Danmörku, eru
lög nr. 370 frá 13. júní 1973 um „aktieselskaber“ og lög nr. 371 frá
13. júní 1973 um „anpartsselskaber“. Sem sjá má hafa lögin fylgst
að, þau voru gefin út sama dag, 13. júní 1973, og gengu bæði í gildi
I. janúar 1974. 1 stuttu máli má segja, að lögin um „aktieselskaber“,
sem líkjast íslensku hlutafélágalögunum, séu fremur ætluð fyrir stærri
fyrirtæki með mörgum hluthöfum, en lögin um „anpartsselskaber“
séu sniðin fyrir hin rninni. I hvorugum lögunum er þó gert ráð fyrir
takmörkunum á stærð félaganna. Þannig er ekkert, sem mælir gegn
því, að jafnvel stærstu fyrirtæki séu rekin sem „anpartsselskaber“ og
mjög lítil fyrirtæki sem „aktieselskaber“.
II. MUNURINN Á „AKTIESELSKAB“ OG „ANPARTSSELSKAB“
I DÖNSKUM RÉTTI.
Sem áður greinir hefur danski löggjafinn fremur ætlast til þess,
að stór fyrirtæki með mörgum hluthöfum skyldu rekin sem „aktiesel-
skab“. Þetta er þó ekki ófrávíkjanleg regla. Það, seni veldur því, að
minni fyrirtæki kjósa heldur félagsformið „anpartsselskab“, er ein-
faldari uppbygging og minni formkröfur. Ef lögin um „anpartssel-
skaber“ og lögin um „aktieselskaber“ eru borin saman grein fyrir
grein, kemur fljótt í ljós, að fyrrnefndu lögin eru stuttorð og gera
smáatriðum lítt skil og gefa mönnum þannig frjálsari hendur um
rekstrarformið. Samsvarandi greinar síðarnefndu laganna hafa ýtar-
leg og ófrávíkjanlég fyrirmæli að geyma. I mjög mörgum atriðum
er þó lítill sem enginn munur á þessum tveim lagabálkum, og víða í
lögunum um „anpartsselskaber“ er vísað til hliðstæðra ákvæða lag-
86