Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Blaðsíða 32

Ekki hafa orðið neinar deilur milli blaðamanna og útgefenda um höf-
undarrétt, og hefur B.l. þess vegna ekki talið ástæðu til þess að óska
eftir samningi um málið. Framangreindur skilningur B.í. er mjög í
samræmi við samningsákvæði, sem gilda á Norðurlöndunum, t.d. milli
blaðamanna óg útgefenda í Finnlandi 10) og í Noregi.20) Hafa fræði-
menn, sem um þessi sjónarmið hafa fjallað, verið á svipaðri skoðun.
En blaðamannafélög á Norðurlöndum hyggjast nú endurskoða samn-
inga sína með tilliti til nýrrar tækni og möguleika útgefenda á víðtæk-
ari notkun blaðaefnis, t.d. með „teledata“ og innfærslu þess í upplýs-
ingabanka. Hafa norskir blaðamenn þegar byrjað slíka endurskoðun.21)
Ef skoðanir blaðamanna og fræðimanna eru lagðar til grundvallar,
er réttur útgefenda nánast leyfisréttur, sem áður er lýst, þó með þeim
fyrirvara, að blaðamaður gæti ekki leyft birtingu sömu greinar eftir
sig í samkeppnisblaði á sama tíma. Hann getur hins vegar gefið út
bók með greinasafni eða leyft birtingu greinar sinnar í öðru blaði á
öðrum tíma. Báðar leiðbeiningarreglurnar geta átt hér við og leitt til
sömu niðurstöðu. Ef útgefandi blaðs vill fá víðtækari rétt en hér er lýst,
verður að semja um hann sérstaklega. Reki útgefandi t.d. úrklippu-
þjónustu, þ.e. taki saman og sendi áskrifendum úrklippur um ákveðna
málaflokka, sem birtast í blaðinu, þá er komið út fyrir venjulega starf-
semi blaðs og yrði að semja við höfunda sérstaklega um slíka dreif-
ingu. Sama ætti við um dreifingu blaðagreina á hljóðböndum.
1 krafti höfundarréttar blaðamanna hefur Blaðamannafélágið ný-
lega (25. ágúst 1985) gert samning við fyrirtækið Miðlun. Heimilar
B.l. Miðlun að hagnýta sér það efni, sem blaðamenn semja fyrir blöð
sín, til þess að starfrækja úrklippuþjónustu, og greiðir Miðlun ákveðna
þóknun fyrir afnotin til Blaðamannafélagsins.
2) Auglýsingastofur.
Samanborið við blaðamenn og útgefendur er réttarsambandið nokkru
flóknara, þegar auglýsingastofur eiga hlut að máli. Þar er ekki aðeins
um að ræða starfsmenn og vinnuveitendur, heldur einnig þriðja aðila,
þ.e. viðskiptavin auglýsingastofunnar.
Lítum á skýringardæmi um gerð auglýsingar á auglýsingastofu. Fyr-
irtæki óskar eftir því við auglýsingastofu, að hún sjái um kynningu og
auglýsingu á vöru eða þjónustu, og gefur fyrirmæli um, hvað aðgerð-
in megi kosta. Auglýsingastofan gerir fyrst áætlun um notkun þess
19) Sjá Berndt Godenhielm, „Arbetstagares upphovsratt", NIR 3. hefti 1978, bls. 338.
20) NOU 1985:6, bls. 11.
21) Sama stað.
170