Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Blaðsíða 37

færist yfir til vinnuveitandans að svo miklu leyti sem nýting hins til-
tekna verks telst venjuleg með hliðsjón af eðli starfseminnar og vinnu-
samningsins. Aðilar geti síðan samið um frávik í báðar áttir frá þessari
aðalreglu, en sá sem ber fyrir sig samning hafi sönnunarbyrðina fyrir
tilvist hans. Svipaðar hugmyndir hafa komið fram í Finnlandi.
1 Svíþjóð hefur framsetningin verið svolítið önnur, þ.e.a.s. aðalreglan
verði sú, að höfundarréttur færist yfir til vinnuveitandans eftir því sem
um hafi verið samið í vinnusamningi eða á annan hátt. Hafi samning-
ur ekki verið gerður, gildi hins végar ákveðnar leiðbeiningarreglur. Ein
er sú, að ef vinnusambandið miðast við það að hugverk, sem verður til
við vinnu starfsmanns, skuli notað af vinnuveitanda í ákveðnum til-
gangi, færist höfundarrétturinn til vinnuveitandans að svo miklu leyti
sem þörf krefur, til þess að tilganginum sé náð. Önnur leiðbeiningar-
regla lýtur að því, hvað hafa skuli til hliðsjónar við úrlausn á því,
hverju aðilar gengu út frá, þegar stofnað var til vinnusambandsins. Þar
koma eftirfarandi atriði til greina: samningskjör fyrir viðkomandi
stöðu, eðli og umfang starfseminnar, venjur í starfsgreininni og aðrar
aðstæður eins og þær, hvert markmið vinnusambandsins sé frá sjónar-
hóli starfsmannsins og hvað hann þekkti til starfsemi vinnuveitandans.
Ef ekki liggi fyrir fullnægjandi upplýsingar, sem leggja mégi til grund-
vallar, beri vinnuveitandinn sönnunarbyrðina fyrir því, að hann eigi
höfundarréttinn. 1 sænsku tillögunum felst mun meiri hvatning til þess
að senija um höfundarréttinn en í þeim dönsku, og verður það að teljast
æskilegra.
Norska höfundaréttarnefndin hefur að sinni hafnað hugmyndum um
sérstök lagaákvæði um þetta efni á þeim forsendum, að ákvæðin geti
aldrei orðið nógu nákvæm til þess að koma að fullu gagni í lögskiptum
aðila.
Við óbreytt ástand munu aðilar sennilega reyna að semja um höfund-
arréttinn, eftir því sem tilefni gefst til eða þurfa þykir, og láta síðan
dómstólunum eftir að móta stefnuna með túlkun einstakra samninga
eða tilvika. Dómstólar munu væntanlega nota til þess leiðbeiningarregl-
ur fræðimanna svo og venjur, sem myndast hafa á ólíkum sviðum í
þjóðféláginu.
Gildi lagareglna um réttarstöðu starfsmanna og vinnuveitenda er
fyrst og fremst fólgið í því, að þær geta, ef vel tekst til, falið í sér lík-
indareglu um það, hvaða heimildir færist yfir til vinnuveitandans með
vinnusamningi, þegar í samningnum felst að vinna skuli verk, sem
höfundalögin veita vernd, svo og hvaða sjónarmið eigi almennt að
leggja til gi'undvallar við úrlausn mismunandi tilvika. Hins vegar er
175