Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Blaðsíða 63

í þessu máli. Úrlausnarefnið skiptir miklu um framkvæmd viðskipta
af þessu tagi í framtíðinni, og niðurstaðan hefur ótvírætt mikið „upp-
eldisgildi" fyrir þá, sem við þess konar viðskipti fást. 1 dómi Hæstarétt-
ar er tekin djörf og skýr afstaða til úrlausnarefnisins, enda þótt æski-
legt hefði verið, að fræðileg umfjöllun í forsendum dómsins hefði ver-
ið nokkuð ítarlegri en raun ber vitni. Dómurinn byggist á meginregl-
unni um skuldbindingargildi samninga og veitir þeirri reglu jafnframt
kærkominn stuðning. Án þess trausts í mannlegum samskiptum, sem sú
regla skapar, fengi frjálst viðskiptalíf, í þeirri mynd sem við þekkj-
um, eigi staðist eða þróast, — en sannast sagna og illu heilli hafa nor-
rænar grannþjóðir okkar skert gildi þessarar reglu með löggjafarráð-
stöfunum á síðari árum. Niðurstaða þessa máls vekur hins vegar óhjá-
kvæmilega áleitnar spurningar um „eftirleik“ þess, þ.e. væntanlegt
uppgjör BÁ og RC við HG út af íbúðarkaupunum, sem nú ganga til
baka, og um skaðabótakröfur þessara aðilja á hendur viðkomandi fast-
eignasala og lögmanni, sem stóðu að gerð hins síðari kaupsamnings,
þótt þeim mætti þá ljóst vera, að gildur kaupsamningur um eignina
hefði þegar komist á. Ég tel, að málsniðurstaða varðandi útgáfu afsals-
ins hefði orðið sú sama í Hæstarétti, þótt HG hefði verið viðurkenndur
sem málsaðili. Hið réttarfarsléga úrlausnarefni málsins, þ.e. um aðild
eða aðildarskort HG, er flókið eins og málum var háttað, og mætti ræða
um það í löngu máli, ef rúm væri til. Staða réttargæslustefnda er um
margt mjög óljós að íslenskum rétti, og sama gildir um heimild til
meðalgöngu. Hins vegar er þakkarvert, að leyst var úr einum þætti
þeirrar flækju, og má hiklaust fallast á, að HG hafi eigi undir rekstri
málsins í héraði fullnægt fortakslausu skilyrði 50. gr. 1. 85/1936 um, að
þriðji maður verði að „stefna sér inn í“ viðkomandi mál, vilji hann
gerast aðili þess, enda verður eigi annað séð en að HG hefði getað gert
það eins og á stóð. Sú niðurstaða um þetta atriði, sem fram kemur í
héraðsdómi og í sératkvæði í Hæstarétti, væri hins vegar einfaldari de
Iege ferenda, og kæmi því til greina að lögfesta hana, þegar 1. 85/1936
verða tekin til allsherjarendurskoðunar, sem löngu er tímabær.
201