Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Blaðsíða 30

túlkun á vinnusamningum án sérstakra ákvæða um höfundarrétt, geta
hljóðað eitthvað á þessa leið:
1. Vinnuveitandi fær þann höfundarrétt, sem honum er nauðsyn-
legur til þess að nýta verkið í venjulegri starfsemi sinni.
2. Vinnuveitandi fær höfundarrétt að svo miklu leyti sem sann-
gjarnt og nauðsynlegt getur talist, ef markmiðið með vinnu-
samningnum á að nást.
Þessar reglur myndu sjálfsagt oftast leiða til svipaðrar niðurstöðu,
ef gert er ráð fyrir því, að markmiðið með vinnusamningnum sé að
uppfylla þarfir í venjulegri starfsemi vinnuveitandans. Við beitingu
þeirra verður þó alltaf að hafa til hliðsj ónar almennar réglur um fram-
sal höfundarréttar. Tilbrigðin í veruleikanum eru hins vegar svo fjöl-
breytt, að trúlega verður ætíð að líta á hvert einstakt tilvik, áður en
hægt er að gefa svar við þeirri spurningu, að hve miklu leyti höfund-
arréttur starfsmanna færist til vinnuveitenda.
Nefna má tvö atriði, er geta valdið erfiðleikum við túlkun vinnu-
samninga (skriflegra eða munnlegra) og tengjast annars vegar rétti til
breytinga á verki og hins vegar rétti til notkunar á annan hátt en gert
var ráð fyrir í upphafi.
Samkvæmt 28. gr. höfl. fær framsalshafi yfirleitt ekki rétt til að
gera breytingar á verki, nema svo hafi verið um samið. Með hliðsjón
af almennu leiðbeiningarreglunum verður starfsmaður þó oft að sætta
sig við breytingar á verkum, til þess að þau komi að tilætluðum notum
í venjulegri starfsemi vinnuveitandans. Vafalaust getur skipt máli,
hvers konar verk er um að ræða. Eftir því sem einstaklingsbundin höf-
undareinkenni eru meiri og greinilégt er, að ný og sjálfstæð andleg
sköpun býr að baki verkinu, þeim mun minni vafi er á því, að það falli
sjálfstætt undir vernd höfl. Getur verkið þá einnig verið mun við-
kvæmara fyrir breytingum. Á hinn bóginn verður rétturinn til breyt-
inga e.t.v. meiri eftir því sem meiri vafi leikur á um frumleika verks-
ins og höfundarréttarvernd þess.17)
Ýmislegt getur orðið til þess, að nauðsynlegt verði að nýta verk,
sem starfsmaður hefur unnið í þjónustu vinnuveitanda, á annan hátt
en gert var ráð fyrir í upphafi. Tækniframfarir geta t.d. gert það að
verkum, að framleiðsluaðferðum er breytt eða nýir áður óþekktir miðl-
ar koma til sö'gunnar, sem auka stórlega möguleika á nýtingu verks-
ins, e.t.v. í breyttu formi (með eða án breytinga á sjálfu verkinu). Þess-
17) Arbeidstakers opphavsrett, NOU 1985:6, bls. 8.
168