Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Blaðsíða 49

rniðað við útgáfu, skráningu eða andlát höfundar, sbr. 2. tl. 2. gr. sátt-
málans.
Annar veigamikill munur á þessum tveimur sáttmálum er sá að höf-
undarréttarleg vernd samkvæmt Genfarsáttmálanum er háð því að
ákveðinna formskilyrða sé gætt. Þó er ekki gengið jafnlangt í sáttmál-
anum sjálfum og í bandarískri löggjöf, en þar er þess krafist að opin-
ber skráning á höfundaréttindum hafi farið fram svo að unnt sé að
sækja höfundaréttarvernd til dómstólanna, sbr. 411 17 U.S.C. (United
States Code). Höfundarétturinn sjálfur er ekki háður því að slík skrán-
ing hafi farið fram, sbr. 401 U.S.C., en hins vegar er nauðsynlegt til
viðurkenningar á honurn að fyrsta útgáfa verksins sé auðkennd með
merkinu ©, nafni höfundar og fyrsta útgáfuári, sbr. 401 U.S.C. Þessi
síðastgreindu skilyrði eru samhljóða þeim formkröfum sem gerðar eru
í Genfarsáttmálanum. í 3. gr. sáttmálans er boðið að öll útgefin eintök
af verkinu séu frá og með fyrstu útgáfu auðkennd með tákninu ©,
nafni höfundar og ártali því er verkið var fyrst gefið út. Þessar upp-
lýsingar skulu staðsettar þannig á hverju eintaki að ekki fari milli
mála að verkið sé háð höfundarétti.
Þessar formreglur hafa ekki þýðingu varðandi höfundaréttarvernd
innan Bernarsambandsins, eins og áður segir. Hins vegar er nauðsyn-
legt að uppfylla þessar formkröfur ef ætlunin er að tryggja höfunda-
réttindi í löndum utan Bernarsambandsins, þar sem formkröfur eru
gerðar, t.d. í Bandaríkjunum. Annars getur t.d. íslenskur rithöfundur
átt það á hættu að vera réttindalaus vegna útgáfu þýðingar á verki
sínu í Bandai'íkjunum.
Menningarmálastofnun Sameinuðu þjóðanna, UNESCO, sér um fram-
kvæmd Genfarsáttmálans. Stofnunin hefur aðsetur í París.
RÓMARSÁTTMÁLINN.
Þriðji alþjóðasáttmálinn, sem getið er um hér, varðar vernd á hin-
um svokölluðu hliðstæðu réttindum við höfundaréttinn. Nokkuð marg-
ir alþjóðasamningar eru í gildi á þessu sviði en þeirra elstur og sá sem
veitir rétthöfum hvað víðtækasta vernd er alþjóðasáttmáli sem gerð-
ur var í Róm 26. október 1961, þ.e. Rómarsáttmálinn um vernd list-
flytjenda, hljóðritaframleiðenda og útvarpsstofnana. Um 20 ríki hafa
staðfest þennan sáttmála. Island hefur undirritað þennan sáttmála, en
hann hefur ekki verið fullgiltur hér á landi.
I Rómarsáttmálanum er kveðið á um vernd til handa þremur grein-
um rétthafa: listflytjendum, hljóðritaframleiðendum og útvarpsstofn-
unum. Svo að þessir rétthafar njóti verndar skv. sáttmálanum verða
187