SunnudagsMogginn - 20.11.2011, Blaðsíða 26

26 20. nóvember 2011
Vesturlandabúar ættu að gefa barna-þrælkun meiri gaum. Hún er hluti afokkur veruleika og það er kjánalegt aðleiða hana hjá sér eða láta eins og hún
sé ekki til,“ segir Margrét Örnólfsdóttir rithöf-
undur, sem sendir nú frá sér bókina Lítill heim-
ur.
Kínverskt barn sem þrælar í verksmiðju í
heimalandinu sendir frá sér beiðni um hjálp.
Skilaboðin berast unglingi uppi á Íslandi og á
endanum tekst honum að bjarga þessu eina
barni.
Margrét segist hafa velt því fyrir sér, þegar
hún skrifaði bókina, hve mikið íslenskir krakkar
viti um barnaþrælkun. Hún komst að því: „Ég
hef farið mikið í grunnskóla undanfarið, vegna
verkefnisins Skáld í skólum á vegum Rithöf-
undasambandsins. Krakkar kveikja samstundis á
þessu, þau eru meðvitað fólk.“
En hvernig skyldi hugmyndin að bókinni hafa
kviknað?
„Það er ekki gott að segja, maður gleymir
stundum hvaðan hugmyndir koma. En þetta er
málefni sem hristir upp í fólki annað slagið og
mér blöskrar hve mikið er af hlutum í kringum
okkur sem við vitum ekki hvaðan koma eða við
hvaða aðstæður eru búnir til. Mig langaði að
segja hlutina í samhengi og tengja okkar veru-
leika, án þess að bókin yrði eitthvert áróðursrit.
Þetta er fyrst og fremst spennusaga og nútíma-
ævintýri.“
Margrét ákvað endanlega að skrifa bókina eftir
að hún fór að kynna sér málefnið og fann vitn-
isburð krakka sem höfðu losnað úr þessum að-
stæðum. „Þarna fann ég raunverulegar persónur
sem áttu sér sögu. Þá sá ég fyrir mér að hægt
væri að skapa persónu við þessar aðstæður án
þess að hún yrði bara fórnarlamb.“
Talið er að í heiminum séu 250 milljónir barna
í þrælkunarvinnu, að sögn Margrétar. „Það er
tala sem segir manni kannski ekki mikið, þó
menn súpi auðvitað hveljur þegar þeir heyra
hana. Það er erfitt að sjá fyrir sér svona margar
manneskjur; þetta er massi sem heitir ekki neitt
en þegar hugsað er um hvert og eitt líf, hverja
persónu, þá lítur þetta allt öðruvísi út. Þá eru
skilaboðin þau að hver og einn skipti máli. Ég
velti fyrir mér stöðu barna, ekki bara í þessu
samhengi, heldur líka sem neytenda. Börn eru
orðin svo mikilvægur hluti af hagkerfi heims-
ins,“ segir Margrét.
„Það vita samt allir sem vilja vita að við
byggjum velmegun okkar dálítið mikið á því að
annars staðar eru fólki ekki borguð þau laun
fyrir vinnu sína sem okkur finnst mannsæmandi.
En við viljum geta keypt hluti ódýrt og það
kemur niður á einhverjum einhvers staðar.“
Margrét segist hreint ekki vera með neina
lausn á þeim vanda sem hún fjallar um í bókinni
en gefur ekki mikið fyrir þau rök að hafi fólk
ekki þá vinnu sem hér um ræðir fái það ekkert
að gera. „Það er voðalega erfitt að réttlæta illa
meðferð á fólki með því að það gæti haft það
ennþá verra. Það sem ég fjalla um núna er hreint
og beint ofbeldi; það er staðreynd að börn eru
tekin úr sínu eðlilega umhverfi, sem er fjöl-
skyldulíf þar sem þau eiga kost á menntun, og
eru látin þræla. En auðvitað getur maður ekki
dæmt einhliða, þetta er er mjög margbrotið
vandamál,“ segir Margrét.
Jólabækurnar
Margrét Örnólfsdóttir segist ekki gefa mikið fyrir þau rök að hafi fólk ekki þá þrælavinnu sem segir frá í bókinni
fái það ekkert að gera, það sé staðreynd að börn séu tekin úr sínu eðlilega umhverfi og látin þræla.
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Ættum að gefa barna-
þrælkun meiri gaum
Margrét Örnólfsdóttir sendir frá sér bókina Lítill heimur
þar sem segir frá kínversku barn sem þrælar í verksmiðju
sendir frá sér beiðni um hjálp sem best íslenskum unglingi.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Á afskekktum stað
Arnþór Gunnarsson
Hólar
Fyrir áhugafólk um land og sögu er
bókin Á afskekkum stað hvalreki.
Frásagnirnar eru sumar að vísu
tilþrifalitlar og höfundur hefði að
ósekju mátt ydda þær betur; en
þær eru samt frábær heimild um
svo margt í Austur-Skaftafellssýslu; landinu milli
fljótanna.
Sigurður Bogi Sævarsson
Brautryðjandinn - Ævisaga Þórhalls
Bjarnarsonar 1855-1916
Óskar Guðmundsson
Skálholtsútgáfan
Óskari Guðmundssyni hefur tekist
vel til í bók sinni um Þórhall
Bjarnarson og gera hann í raun að
samtíðarmanni. Það er ekki öllum
höfundum gefið að færa
viðfangsefni sitt til milli alda ef svo
má segja. Þannig skynjaði ég biskupinn í
Laufási fyrst og síðast sem fullhuga líðandi
stundar, mann sem hafði mörg járn í eldi.
Fylgdist vel með straumum sinnar tíðar, tók
virkan þátt í þjóðfélaginu og lagði sitt af
mörkum til breytinga. Og var umfram annað
vænn maður. Okkur hefði munað um svona
karl í dag. Góðri svipmynd af þessu bregður
Óskar upp í bók sinn, sem er vönduð bæði af
stíl og frásögn. Þá er bókin í þægilegu broti, vel
unnin og heldur lesanda við efnið út í gegn.
Sigurður Bogi Sævarsson
Ekki líta undan
Elín Hirst
JPV
Bókin er hæfilega löng, hefði
jafnvel mátt vera aðeins styttri.
Fyrri hluti hennar er beinlínis
sláandi. Seinni hlutinn verður á
köflum ögn losaralegur. Bókinni er
greinilega ætlað að hjálpa þeim
sem hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi og er það
sannarlega þakkarvert. Í seinni hlutanum,
minnir verkið einstaka sinnum á upplýsingarit
fyrir þolendur kynferðisafbrota og um leið
kemur visst rof í textann. Þessa kafla hefði
hugsanlega verið betra að flokka sem ítarefni
og setja aftast í bókina eða í vandlega
afmarkaða sérkafla. Um leið hefði bókin virkað
heillegri sem persónuleg reynslusaga. Þetta
breytir þó engu um það að hér er áhrifamikil
reynslusaga á ferð. Kolbrún Bergþórsdóttir
Fallið
Þráinn Bertelsson
Sögur
Saga Þráins er á engan hátt
einstök eða sérstaklega merkileg
sé út í það farið en þarna geta
forvitnir séð það svart á hvítu í
hvurslags öngstræti fólk af öllum
stærðum og gerðum getur komist fyrir tilstilli
fíknar sem það ræður á engan hátt við. Það
leikur sér enginn að þessu og bók Þráins er
þannig ágætis innlegg í almenna upplýsingu
um alvarleika alkóhólismans og gæti stuðlað
að niðurbroti fordóma. Að lokum vil ég hrósa
umbroti bókar og útliti. Það er einstaklega
smekklegt.
Arnar Eggert Thoroddsen
Götumálarinn
Þórarinn Leifsson
Mál og menning
Þórarinn er ágætur stílisti,
launfyndinn og á auðvelt með að
framkalla stemningu. Á köflum
finnur maður lyktina af
sólbökuðum götunum. Eins og
nærri má geta fékk Þórarinn á
þessum árum allnokkra innsýn í dreggjar
mannlífsins og hann lýsir slíku á glúrinn hátt, er
engan veginn að dramatísera eða taka
frásögnina upp í hástigið. Hann lýsir hlutunum
þvert á móti kalt, segir frá þeim eins og hann sé
að þylja upp staðreyndir og skilar þessi taktík
hans mun áhrifaríkari texta en ella. Á svipaðan
hátt vílar hann ekki fyrir sér að lýsa
meinsemdum eigin fjölskyldu og uppsker hann
þar á líkan hátt. Þegar allt er saman tekið er
þetta stórgott byrjandaverk hjá Þórarni á þessu
sviði sagnalistarinnar. Arnar Eggert Thoroddsen
Konan með opna faðminn
Sigríður Hrönn Sigurðardóttir
Salt
Konan með opinn faðminn er
fyrsta bók Sigríðar Hrannar
Sigurðardóttur. Þetta lofar allt
góðu, en að meinalausu hefði efni
bókarinnar mátt hafa ofurlítið
meiri dýpt, stíllinn þjálli og
framsetningin yddaðri. Eigi að síður er bókin
býsna góð og á erindi við samtíma sinn.
Sigurður Bogi Sævarsson
Melastelpan, minningabók I
Norma Samúelsdóttir
Útgáfa höfundar
Í Melastelpunni, minningabók er
víða sleginn fínn og einlægur tónn;
frásagnargleðin er mikil og margar
minningarnar áhugaverðar í
endurlitinu. Sagan líður hinsvegar
fyrir losaralega byggingu og þegar líður á verður
frásagnarhátturinn of laus í reipunum; til að
mynda tengjast sendibréf og dagbækur ekki vel
upprifjunarforminu sem gengur vel upp í fyrri
hluta bókarinnar. Þá er prófarkalestri og
frágangi textans nokkuð ábótavant. Engu að
síður eru endurminningar Melastelpunnar
áhugaverðar, einlægar og frásögnin býsna lífleg
á köflum.
Einar Falur Ingólfsson
Í björtum Borgarfirði
Helgi Kristjánsson
Vestfirska forlagið
Hlýhugur Helga Kristjánssonar til
æskustöðvanna í Borgarfirði
kemur fram á næstum hverri
blaðsíðu í æviþáttum hans ... Helgi
Kristjánsson er minnugur og
sögumaður góður. Sögur af honum
sjálfum og lífinu almennt í Borgarfirði á
uppvaxtarárum hans gefa bókinni gildi.
Helgi Bjarnason
Ríkisfang: Ekkert – Flóttinn frá Írak á
Akranes –
Sigríður Víðis Jónsdóttir
Mál og menning
En það er hinn sterki þráður
vináttu, væntumþykju, hlýju og
skilnings sem Sigríður hefur náð
að mynda á milli sín og Línu og
Aydu, sem gerir þessa bók svo
sterka og eftirminnilega. Sigríður
nær með samtölum sínum við þær, sem voru
ég veit ekki hversu mörg á því tveggja og hálfs
árs tímabili sem hún vann að þessu verki, að fá
þær til þess að opna sig og lýsa reynslu sinni,
sem er svo ljót og átakanleg, að stundum þarf
að taka sér hlé frá lestrinum, til þess að hvíla
sig aðeins á viðbjóðnum.
Agnes Bragadóttir
Öll þau klukknaköll
Ritnefnd Ágúst Sigurðsson frá Möðruvöllum og
Guðrún L. Ágústsdóttir
Vestfirska forlagið
Störf presta á akrinum hafa
löngum skipt miklu í dreifðum
byggðum landsins. Um það hefði
svo sannarlega mátt ýtarlegar
fjalla í þessari bók, slíkt hefði
aukið gildi hennar og gert hana efnismeiri. Á
móti hefði mátt sleppa sögum af
hvurndagslegu brasi ... En tökum samt viljann
fyrir verkið og þökkum fyrir bókina með sömu
orðum og skáldið orti forðum: Í drottins ást og
friði.
Sigurður Bogi Sævarsson
Ævisögur
Þræðir valdsins
Jóhann Hauksson
Veröld
Það er án efa rétt hjá Jóhanni að
þjóðin lokaði augum fyrir
spillingunni fyrir hrun og að
stjórnmálamenn lögðu ekki neina
sérstaka áherslu á að setja reglur
sem fallnar væru til að draga úr
hættu á spillingu. Þjóðin vildi trúa því að hér
væri allt gott og allt gengi vel. Hrunið hefur neytt
þjóðina til að horfast í augu við að hér fór margt
úrskeiðis og stjórnmál og viðskipti voru farin að
vefjast saman með óeðlilegum hætti. Það er
jákvætt að menn eins og Jóhann reyni að varpa
ljósi á þessi mál, en hætt er við margir lesendur
hefðu viljað sjá aðeins meira kjöt á beinunum
og minna af félagsfræði. Egill Ólafsson
100 ára saga Íslandsmótsins í
knattspyrnu
Sigmundur Ó. Steinarsson
Knattspyrnusamband Íslands
Þessi bók er afrek í
heimildavinnu, hún er ótrúlega
yfirgripsmikil, frágangur frábær
og lesningin stórskemmtileg.
Framsetning á efninu er lifandi og
umbrot vel heppnað.
Árni Matthíasson