SunnudagsMogginn - 20.11.2011, Blaðsíða 34

34 20. nóvember 2011
sinn, sem ég ætla að stíga til hliðar og gera
eitthvað annað, fæ ég tilboð eða er beðin
um að halda áfram í einhverju sem tengist
skólamálunum. Svo hér sit ég enn á sex-
tugsaldri. Þegar mér var svo boðið að
skrifa bók um þessa rösklega 30 ára
reynslu mína í stað þess að halda fyr-
irlestra og spjalla, ákvað ég að slá til.
Þannig get ég mögulega gert örlítið meira
gagn á þessu sviði.“
Verðmætasta vörumerkið
Elur fólk ekki börnin sín rétt upp?
„Sei, sei, jú, en alltaf má gera betur.
Sérstaklega í ljósi þess að fjölskyldur eru
orðnar óöruggari en áður í hlutverkinu og
taka sér hvorki umhugsun né tíma til að
ræða og skilja og ákveða svo margt í upp-
eldinu. Það má nefna að ég hef dáðst að
því hvað fólk er miklu betra við börn en
áður var. En góður við er ekki sama og
góður fyrir og þar hefur okkur hrakað.
Það vantar sem sagt ekkert upp á gæsku
og ást til barna en um leið þurfa að fylgja
skynsamlegar reglur, aðhald og stíf
ábyrgð. Ég býst við að mörg okkar, sem
ólumst upp við mjög strangar reglur, vilj-
um hafa meira frelsi fyrir okkar börn.
Vandinn er að í einlægri viðleitni okkar til
að gefa börnum meira frelsi, meiri athygli
og meiri tíma, gleymdum við að taka með
aðhaldið, festuna og allt það sem fylgir því
að vera góð fyrir börn.
Sjáðu til, ef börn þyrftu eingöngu ást-
ina, athyglina og kærleikann, kæmu þau
nánast fullsköpuð til okkar – en það er alls
ekki svo. Þau fæðast mest veikburða nán-
ast allra afkvæma spendýra á jörðunni,
sem þýðir að þau þurfa gríðarlega hjálp til
að vaxa upp. Við eigum að passa upp á
einstaklingsathyglina og einstaklings-
styrkinn hjá þeim og gerum það yfirleitt
vel, en jafnhliða verðum við að horfa á fé-
lagshæfnina og agann sem þarf til að taka
þátt í samfélagi, ekki einfélagi
Ég vona að þessi bók geti vakið ein-
hverjar nýjar hugsanir um fjölskylduna og
barnauppeldið og í því skyni skrifaði ég
dálítinn kafla um Fjölskylduna ehf. sem er
algengasta og verðmætasta vörumerki í
öllum heiminum. Í öllum þessum fyr-
irtækjum eru gríðarlegar eignir, bæði fast-
ar og á fæti, og veltan er hvorki meira né
minna en allar tekjur fólks – og stundum
gott betur. Skuldirnar eru umtalsverðar
og það er gríðarlega mikið í húfi að fyr-
irtækið skili arði fyrir alla hlutaðeigendur.
Í hefðbundnu fyrirtæki þarf fram-
kvæmdastjóra, stjórnarformann, stefnu-
mótun, gæðaferla og endurmat og fleira og
fleira og Fjölskyldan ehf. þarf líka sitt. Í
stuttu máli gæti verið tilvalið að taka
heimilisreksturinn og barnauppeldið af
sömu festu og önnur verkefni og gleymum
svo ekki að vera bæði góð við börn og fyrir
börn. Þetta útheimtir vinnu og aftur
vinnu.
Ég hef stundum sagt gamansögu af því
þegar dóttir mín og tengdasonur voru að
ræða jólamatinn og hvort kengúrúfile,
rjúpur a la mamma og amma eða bara
eitthvað allt annað yrði á borðum. Ég
hoppaði á gólfinu og spurði: Hvenær ætlið
þið að ræða alvörumálin, þið með þrjú
börn og meirihluta þeirra hvatvísan og vel
virkan? Hvernig á að haga aðfangadegi til
að létta börnunum biðina? Hvernig á að
standa að pakkaopnun með allt þetta
magn; opna í áföngum eða geyma til
morguns? Hvað með spennufallið og jóla-
dagsmorgun? Kengúrufile skiptir minnstu
máli, en hvað með að skipuleggja fjöl-
skyldulífið og tilvistarferlið fyrir krakkak-
rílin?
Ég mæli einfaldlega með röð og reglu
innan þessa mikilvæga fyrirtækis, sem við
öll tilheyrum á einn eða annan hátt. Ég
mæli með fjölskyldufundum og fjöl-
„Það voru efalaust margar ástæður.
Fjölskyldan flosnaði upp úr sveitinni og
flutti á mölina eftir að móðir mín veiktist
illa af geðhvarfasýki eða var maníu-
depressív eins og það heitir. Hún var inni
og úti af sjúkrahúsum í mörg ár og að auki
var áfengisneysla í kringum mig í fjöl-
skyldunni. Við áttum erfitt með að fóta
okkur sem fjölskylda í skugga geðveik-
innar. Ég var ekki alltaf mjög lukkulegt
ungmenni. Ég vissi ekki einu sinni af því
að ég væri lesbía og það skapaði mér mikla
óhamingju á unglingsárunum. Af mörgum
ástæðum átti ég ansi erfitt með að sættast
við lífið og finna sjálfa mig.
Þegar ég fór að vinna á barnaheimili sá
ég fljótt að ef ég stóð mig vel í starfinu, leið
börnunum betur að kvöldi. Ég gat skipt
máli fyrir líðan þessara barna. Það var
ótrúleg uppgötvun fyrir mig, feiminn
ungling, sem var sjálf komin með lítið
kríli. Ég heillaðist líka af því hlýja og
verndandi kvennasamfélagi sem var á
vinnustaðnum þar sem voru ráð undir rifi
hverju. Allar þessar konur voru tilbúnar til
að styðja mig í móðurhlutverkinu, hvetja
mig og leiðbeina mér. Ekki veitti af.
Ég uppgötvaði sem sagt að í þessu starfi
gæti ég skipt máli og ákvað að læra fagið.
Ég ætlaði mér alls ekki að vera rétt-
indalaus aðstoðarkona því ég sá fljótlega
að ég vildi gera margt öðruvísi og vildi
hafa bevís upp á að geta farið mínar eigin
leiðir. Mér fannst svo stórmerkilegt að ég
gæti gert eitthvað sem skipti máli fyrir
samfélagið og hjálpað til að auka réttlæti
og hamingju barna. Ég er haldin réttlæt-
isþráhyggju. Löngu hætt að reyna að skil-
greina hana, ég veit bara að hún er þarna
einhvers staðar. Þannig að ég hugsaði með
mér: Ég ætla að sækja þessi réttindi í upp-
eldismenntun. Þá get ég skemmt mér við
þessa vinnu þegar ég vil en svo fer ég í al-
vörunámið og alvöruvinnuna. En í hvert
Uppeldi er ævintýri er bók þarsem Margrét Pála Ólafsdóttir,stofnandi og höfundur Hjalla-stefnunnar, fjallar um uppeldi
barna. „Núna er ég að skrifa niður í fyrsta
sinn það sem ég hef verið að tala um í yfir
þrjátíu ár,“ segir Margrét Pála. „Ég vona
svo innilega að þessi bók fái þokkalegar
viðtökur því þá eru það skilaboð til mín og
annars Hjallastefnufólks um að við eigum
framtíðarerindi. Bók er nefnilega fram-
tíðin á meðan fyrirlestrar og samræður eru
nútíðin. Ég vona að ég eigi erindi við
framtíðina.“
Hvaðan sprettur áhugi þinn á börnum?
„Fjölskylda mín er ótrúlegt barnafólk.
Mamma var slík barnakerling að öll börn í
nágrenninu urðu sjálfkrafa hennar börn.
Þannig var pabbi líka og öll hans fjöl-
skylda. Þess vegna síaðist inn hjá mér og
öllum mínum systkinum að börn væru
sameign sem allir ættu að sinna og það al-
mennilega. Ég er alin upp í litlum hreppi
fyrir norðan, uppi á Hólsfjöllum nánar til-
tekið. Þar voru bara nokkrir bæir í ein-
angraðri sveit og sjálfsagt þótti að börn
færu á milli bæja og ættu athvarf alls stað-
ar. Þetta lærðist. Ég var samt ekki þessi
unglingur sem gekk um grátbiðjandi að fá
að passa í næstu húsum. Hins vegar var ég
þjóðnýtt af eldri systrum mínum í pössun
og fannst stundum nóg um.
Ég ætlaði aldrei inn á uppeldissviðið. En
þegar ég var að flosna upp úr mennta-
skólanámi, komin með lítið barn og í sam-
búð, var mér boðin vinna á leikskóla. Ég
sló til, datt inn og heillaðist. Þarna sann-
færðist ég enn og aftur um það að börn
þyrftu mikið af góðu fólki í kringum sig.
Ég vissi hvað það var að vera barn og líða
ekki alltaf vel.“
Í skugga geðveiki
Af hverju varstu óhamingjusöm?
Viðtal
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Erindi við
framtíðina
Margrét Pála Ólafsdóttir ræðir í viðtali
um hugmyndir sínar og lífsskoðanir.
Hún hefur skrifað bók um uppeldi og
segir fjölskylduna vera verðmætasta
vörumerki í heiminum.