SunnudagsMogginn - 20.11.2011, Blaðsíða 32

32 20. nóvember 2011
Sagan segir að stofnun í Kanada semkannaði þjóðarhag og viðhorf hefði vilj-að sjá hvaða áhrif hinir löngu grimmuvetur hefðu á fólk í því landi. Þegar nið-
urstaðan var skoðuð kom fram að því er virtist
alvarleg svæðisbundin „skekkja“ sem varð til
þess að sérfræðingarnir töldu könnunina ekki
marktæka og ákváðu að gera aðra. Sama
„skekkjan“ kom einnig fram í þeirri könnun og
á sama stað. Það var í Manitoba. Þar tóku menn
skammdeginu mun betur en annars staðar í
Kanada. Þangað höfðu fjölmargir Íslendingar
flutt á síðasta aldarfjórðungi 19. aldar. Og af-
komendur íslensku landnemanna virtust þola
skammdegið og fylgjur þess betur en annað fólk
í Kanada.
Lýtur sínum lögmálum
Skammdegið virðist enn lúta sérstökum lög-
málum á Íslandi, og er þá verið að ræða um álið-
inn nóvember eitthvað fram eftir árinu sem í
hönd fer. Þrátt fyrir dæmið fræga frá Manitoba
eru eyjarskeggjar sjálfsagt ekki alveg ónæmir
fyrir þyngslum skammdegisins í sálinni, þótt ár-
hundraða skammdegissigg hjálpi þeim vitanlega.
Annað einkenni skammdegisins, og að nokkru
afleiðing þess sem fyrr var nefnt, er að umræðu-
taktar í þjóðfélaginu umbreytast í skammdeginu.
Þau mál sem þá ber hæst, einkum ef lítið er um
að vera, eru blásin upp í hæstu hæðir, og jafnvel
gætnustu menn fá þá naumast hamið sig svo
auðvelt er að ímynda sér hvernig hinir láta. Svo
þegar sól fer að glenna sig og gleðja sinnið á ný
vill helst ekki nokkur maður hafa neitt með hina
háværu umræðu að gera lengur. Skammdeg-
ismálin hjálpa okkur eins og blessað rafmagnið,
jólastússið, þorrablótin, árshátíðirnar og allir
skemmtikraftarnir, sem þeim fylgja, til að
þrauka hina eilífu vetrarnótt. Nú eru menn að
ræða Þorláksbúð, sem svo mun kölluð, þar sem
lágreistri fornlegri byggingu er tyllt á kunnar
tóftir og heita í höfuðið á Þorláki helga, þótt
hann muni ekki hafa komið þar við sögu, rétt
eins og síðasti dagur fyrir aðfangadag, Þorláks-
messa, sem iðulega er hinn raunverulegi að-
fangadagur Íslendinga og sá dagur ársins þegar
kreditkortin fá einkum að njóta sín. Timb-
urmennina tökum við svo út í febrúar. Þorláks-
messan hefur breyst án þess að nokkur hafi tek-
ið um það ákvörðun í sama fyrirbæri og
bókamessur eru, sem ekki fjalla um heilagt krot
frekar en sölumönnum þar sýnist. En nú er
töluverður hópur manna orðinn töluvert reiður
yfir framkvæmdum í Skálholti, sem peningalega
ná ekki máli, en eru taldar varasamar af öðrum
ástæðum. Og rétt þegar umræðan um nýja Þor-
láksbúð (sem fleiri en skólabörn munu telja rétt
að verði opin til klukkan 11 á Þorláksmessu) er
aðeins að róast, þá var orðuð hugmynd eða vak-
inn upp draugur um viðarkirkju ógurlega, sem
myndi jafnvel skemma Skálholtsstað enn þá
meir en litla snittið á tóftunum. Nú síðast skrifar
merkur fræðimaður og Árnasafnsmaður og segir
bygginguna bæði ógnarstóra og smekklausa.
Stærðina má mæla en smekkurinn er ekki eins
vís eins og kunnugt er. En fræðimanninum úr
Árnasafni er sérlega uppsigað við „eftirlíkingar“.
Þetta er svolítið vandamál fyrir bréfritara, og
kannski fleiri, sem hefur fengið myndarleg ljós-
rit af síðum úr skinnhandritum þegar hann hef-
ur átt stærri afmæli en vanalega. Það er auðvitað
ekki gaman fyrir hann eða aðra að hafa slíkar
eftirlíkingar uppi við fyrir það eitt að hafa átt af-
mæli og verið skenkt eftirlíkingin af góðum hug.
Og það sem verst er að þessar eftirlíkingarbækur
eru eins og viðarkirkjan miklu stærri en aðrar
bækur í skápunum og því vísast bæði „smekk-
lausar og rugl“. Bréfritari hefur fullan skilning á
því, að hann getur ekki skipt þessum eftirlík-
ingum út fyrir frumrit Skarðsbókar eða Flateyj-
arbókar og jafnvel ekki önnur handrit sem nú
eru höfð óvöktuð í plastkössum í Frankfurt í til-
efni af „messunni“ sem þar var.
Enn meiri eftirlíkingar
Og nýlega er búið að verja ótrúlegum fjárhæðum
úr fjárvana borgarsjóði til að byggja eftirlíkingar
af brunnum húsum til að „kallast á,“ eins og
bókmenntafólkið segir, við eftirlíkingar af hálf-
brunnum húsum hinum megin við götuna. Þess-
ar eftirlíkingar virtust mælast mjög vel fyrir hjá
stjórnmálamönnum allra flokka, svo augljóst er
að það er ekki sama hver eftirlíkingin er. Þegar
merkilegur framtaksmaður lét í minningarskyni
gera eftirlíkingar af íslenskum stjórnmálamönn-
um, Hitler heitnum og Stalín og einhverjum
fleirum þótti fulltrúum almenns smekks það alls
ekki góðar eftirlíkingar. Var árum saman ekki
nokkur leið til að fá að sjá þessar eftirlíkingar í
Þjóðminjasafninu því fyrir tíma endalausra
áfallahjálpa var ekki óhætt að láta almenning sjá
þessar eftirlíkingar. Þannig að vandinn er ærinn.
Þegar horft er á útsendingar frá Alþingi er
áhorfandinn nú í hreinum vandræðum með að
sjá hvort sá sem er í pontunni það og það sinnið
er frummynd eða eftirlíking. Eftirlíkingarnar
virðast raunar mun fleiri en frummyndirnar,
enda mun ódýrari. Skálholtseftirlíkingarnar eru
prýðilegt skammdegismál og eiga þeir sem hafa
haldið þeim úti þakkir inni hjá öllum hinum.
Jón í Skífunni fékk
stjórnarmyndunarumboð
Og svo var Fréttatíminn svo elskulegur að koma
með alveg upplagt skammdegismál í gær. Þar er
vitnað í nýja ævisögu Jakobs F. Magnússonar,
sem svo skemmtilega vill til að er eins konar
aukaborgarstjóri yfir eftirlíkingunum við Lækj-
artorg og næsta nágrenni. Jakob segir þau stór-
tíðindi að Jón Ólafsson athafnamaður, kenndur
við Skífuna og eitthvert „bæjó“, hafi ákveðið
eftir alþingiskosningar 1999 að skipta um rík-
isstjórn í landinu. Og þegar annar eins maður og
Jón bæjó í Skífunni ákveður að skipta um rík-
isstjórn þá er auðvitað rétt að fara í það svona
eins og þegar menn veltu við plötu á fóni í Skíf-
unni. Jakob segir: „Hann (Jón) vildi koma Sam-
fylkingunni að og var búinn að eiga orðastað við
Halldór (Ásgrímsson) um það.“ Jakob segir að
Reykjavíkurbréf 18.11.11
Blessuð skammdegismálin
bjarga stemningunni