Skagfirðingabók - 01.01.2011, Page 40

40
SKAGFIRÐINGABÓK
Ólafsson, á eftir honum Hjörtur Páls-
son og um skeið gegndi greinarhöfund-
ur því starfi.
Andrés hafði skamma stund verið út-
varpsstjóri þegar menntamálaráðherra,
Gylfi Þ. Gíslason, skipaði þriggja
manna nefnd til að semja frumvarp að
nýjum útvarpslögum. Það var í júlí
1968. Ákveðið hafði verið að bíða með
nýja lagasetningu um Ríkisútvarpið
þar til nokkur reynsla var komin á
sjónvarpsreksturinn. En nauðsynlegt
var orðið að endurskoða heildarlög-
gjöfina. Í nefndina voru skipaðir
Benedikt Gröndal alþingismaður, for-
maður útvarpsráðs, og var hann for-
maður nefndarinnar, Andrés Björns-
son útvarpsstjóri og Þórður Eyjólfsson
fyrrverandi hæstaréttardómari. Nefnd-
in vann hratt og frumvarpið var lagt
fram á þinginu 1969. Einnig gerði
nefndin, samkvæmt tilmælum ráð-
herr a, tillögur að nýjum reglum
varðandi fréttaflutning og auglýsing-
ar. En lögin miðuðu að því að færa til
einnar heildar öll gildandi ákvæði um
útvarp.
Það var nýtt ákvæði og töluvert um-
rætt, að Ríkisútvarpið var skilgreint
svo að það sé „sjálfstæð stofnun í eign
íslenska ríkisins.“ Andrés ræddi síðar
um að þetta geti verið nokkuð tvírætt
og fari eftir því hvar áherslan liggur,
hvernig getur sjálfstæð stofnun verið
eign einhvers? En engu að síður er í
þessu fólgin sjálfstæðisyfirlýsing fyrir
Ríkisútvarpið; hugsunin er sú að veita
því aukið sjálfræði þótt ríkisvaldið
áskilji sér sem fyrr rétt til afskipta af
stofnuninni og íhlutunar ef þörf er
talin á. En vald útvarpsstjóra er hér
aukið, til dæmis skyldi hann skipa alla
starfsmenn, aðra en framkvæmdastjóra
hinna þriggja megindeilda sem ráð-
herra skipaði. Áður hafði ráðherra
skip að alla starfsmenn. Þetta var
þýðingar mikið ákvæði. Einkaréttur til
útvarps var nú skilgreindur svo að
hann væri í höndum Ríkisútvarpsins
sjálfs en ekki ríkisstjórnarinnar. Fjár-
öflun Ríkisútvarpsins var styrkt,
meðal annars með því að ákveða að
inn heimtustjóri skyldi vera löglærður
og hafa fógetavald. Allt var þetta í
samræmi við stefnumörkunina um
aukið sjálfstæði stofnunarinnar.
Ein breytingin sem að þessu miðaði
var sú að útvarpsráð skyldi kosið til
fjögurra ára og sitja þann tíma, enda
þótt breyting yrði í meirihlutamynd-
un á alþingi og þar með í ríkisstjórn.
Fyrst var útvarpsráð kosið þannig eftir
þingkosningar 1971. En breytingin
var afturkölluð þegar eftir kosningar
1974 því þá urðu ríkisstjórnarflokkar
í minni hluta í útvarpsráði og vildu
menn þeg ar á reyndi ekki sætta sig við
það.
Innra starf útvarpsins átti nú að
verða skipulegra með því að komið
skyldi á fót framkvæmdastjórn hjá
stofnuninni, myndaðri af útvarps stjóra
og framkvæmdastjórum, þótt útvarps-
stjóri bæri að sjálfsögðu hina embættis-
legu ábyrgð. Einnig skyldi formaður
útvarpsráðs eiga sæti í framkvæmda-
stjórninni til að tryggja samstarf við
stjórnvöld. Þá er í nýju lögunum að
finna afar þýðingarmikið ákvæði, að
5% afnotagjalds skuli lagt í fram-
kvæmdasjóð, sérstaklega til að standa
straum af húsbyggingu fyrir stofnun-
ina sem löngu var orðin mjög aðkall-
andi.
Frumvarpið til útvarpslaga varð ekki