Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2003, Qupperneq 11

FRÆÐIGREIN
Hitatap í svæfingu

V
i
kvilla í för með sér. Lækkun á kjarnahita um
eina til tvær gráður á celsíus eykur mjög á súr-
efnisþörf vegna vöðvaskjálfta og aukinna efna-
skipta. Fyrir utan það að vera óþægileg reynsla
fyrir sjúklinginn eykst mjög hætta á hjartaöng og
slegilóreglu, sérstaklega hjá sjúklingum sem
fengið hafa hjarta- og æðasjúkdóma (Frank,
Fleisher, Breslow o.fl., 1997). Þessi auknu efna-
skipti auka tímabundið á hið neikvæða köfnun-
arefnisjafnvægi sem sjúklingar fara í tímabundið
eftir aðgerðir. Það getur síðan haft óæskileg á-
hrif á gróanda í sárum. Hitalækkun um 2°C hef-
ur óæskileg áhrif á blóðflögur, dregur úr virkni
storku- og ónæmiskerfis og þetta getur leitt til
aukinnar sýkingar- og blæðingarhættu í og eftir
aðgerð (Kurz, Sessler og Lenhardt, 1996;
Schmied, Kurz og Sessler, 1996, og Michelson,
MacGregor, Barnard o.fl., 1994). Seigja blóðs
eykst í kulda, það dregur úr flæði þess um vefi
og getur valdið súrefnisskorti (Gavaghan, 1998).
Kaldir sjúklingar dvelja líka lengur á vöknun og
er það ókostur (Lenhardt, Marker, Elvine, Goll,
Tschernich, Kurz, Sessler, Narzt og Lackner,
1997).
I svæfingunni sjálfri leiðir lækkun á kjarnahita
til hægara umbrots og útskilnaðar lyfja og það
verður til þess að lengri tíma tekur að vekja
sjúklinga eftir aðgerðir. Eins og nefnt hefur
verið geta öll þessi atriði lengt að óþörfu dvöl
sjúklinga á vöknun og deildum vegna fylgi-
kvilla, valdið sjúklingunum óþægindum og
skaða og aukið á kostnað í heilbrigðiskerfinu
(Kurz o.fl., 1996, og Leslie, Sessler, Bjorksten
o.fk, 1995).
Því er mikilvægt að vel sé staðið að undirbúningi
fyrir svæfingu og aðgerð með þetta að leiðarljósi.
Að fylgst sé með kjarnahita sjúklings í aðgerð og
allt sé gert til að draga úr hitatapi sjúklings á
meðan á svæfingu og aðgerð stendur.
Ymsar aðferðir eru til að draga úr hitatapi. Má
þar til nefna háan lofthita (sem þó getur verið
tvíeggjaður þar sem mikill hiti á aðgerðarstofu
eykur álag og óþægindi skurðstofufólks), hita-
blásara, hitapoka, ábreiður, heita vökva og
svæfingu með lágflæðikerfi, allt dregur þetta
mjög úr hitatapi (Sessler, 2000). Með því að
hylja nakið húðsvæði með ábreiðum, dauð-
hreinsuðum lökum eða einhverju sambærilegu
má draga úr leiðni allt að 30 % (Sessler, 2000).
Hitablásarar eru virk leið, ekki einungis til að
hindra hitatap heldur til að hlýja sjúklingum á
meðan á aðgerð stendur (Sessler, 2000; Lindwall, Svensson,
Soderstrom og Blomqvist, 1998; Cheney, 1997; Leben og
Tryba, 1997, og Giesbrecht, Ducharme og McGuire, 1994).
Góðir hitablásarar geta flutt 50W gegnum húðina til líkam-
ans.
Efniviöur og aöferöir
Könnunin fór fram á skurðstofugangi 12 CD Landspítala-
háskólasjúkrahúss við Hringbraut á tímabilinu janúar til
mars 2001.
Markmiðið var að kanna hjá 300 sjúklingum hvort mismun-
andi aldur og tegund aðgerðar hefði áhrif á hugsanlegt hita-
tap í aðgerð og hvort mismunandi hitunaraðferðum væri
beitt hjá þessum hópum til að hindra hitatap. Um var að
ræða sjúklinga sem komu til aðgerða bæði á dagvinnutíma
og á vöktum.
Allir sjúklingar, sem fóru í aðgerð í svæfingu, voru þátttak-
endur í könnuninni að frátöldum sjúklingum sem fóru í
hjartaaðgerðir. I hjartaaðgerðum getur hitalækkun verið
æskileg til þess að draga úr efnaskiptum hjá sjúklingum á
meðan á aðgerð stendur. Hiti var mældur á skurðstofum
með stafrænum hitamælum sem hafðir voru á svipuðum
stað inni á stofunum. Réttur hiti mæla var staðfestur reglu-
lega með kvikasilfursmæli. Lofthiti á skurðstofu var skráður
í byrjun og lok svæfingar.
Kjarnahiti sjúklinga var mældur samkvæmt stöðluðum
reglum í nefholi eða vélinda með fjölnotahitalegg. I fáeinum
tilfellum var hiti einnig mældur í endaþarmi.
Kjarnahiti sjúklings var skráður í byrjun svæfingar, byrjun
aðgerðar og í lok aðgerðar. Aldur, þyngd og kyn sjúklings svo
og tegund aðgerðar og svæfingar var skráð. Við skráningu
kom fram notkun hitatapshindrandi/hitahækkandi aðferða,
notkun vökva- og blóðhluta. Sjúklingum var skip í tvo hópa,
annars vegar samkvæmt aldri (hópur A) og hins vegar eftir
tegund aðgerðar (opnar holrýmisaðgerðir og aðrar aðgerðir
(hópur B)).
Hópi A var skipt í fjóra aldurshópa: hópur 1 frá fæðingu til
1 árs aldurs, hóp 2 frá 1 árs aldri til 10 ára aldurs, hóp 3 frá
10 ára aldri til 67 ára aldurs og hóp 4 eldri en 67 ára.
Hópi B (sömu sjúklingar og í hópi A, en án tillits til aldurs)
var skipt í opnar eða lokaðar holrýmisaðgerðir.
Ofangreint verkefni var kynnt á skurð- og svæfingardeild
Landspítala-háskólasjúkrahúss við Hringbraut og tóku svæf-
ingarhjúkrunarfræðingar þar að sér að skrá mælingar og færa
inn á svæfingarskýrslu viðkomandi sjúklings. Niðurstöður
mælinga voru síðan færðar inn í töflureikni til úrvinnslu.
Tímarit islenskra hjúkrunarfræöinga 1. tbl. 79. árg. 2003
9