SunnudagsMogginn - 20.11.2011, Blaðsíða 24

24 20. nóvember 2011
Óttar Norðfjörð er hálftékkneskur rit-höfundur sem býr tvo þriðju hlutaársins á Spáni. Hann vakti fyrst miklaathygli með bók sinni Hnífur Abra-
hams sem seldist gríðarlega vel en síðasta bók
hans var Áttablaðarósin sem kom út í fyrra. Nú
fyrir jólin kom út bók hans, Lygarinn, en þar er
hið sögufræga skákeinvígi Fischers og Spasskys í
bakgrunni, en aðalefni bókarinnar er ráðgáta sem
lögreglan glímir við.
„Já, það er mér nauðsynlegt að búa úti á Spáni
til að ná einbeitingu við skriftirnar. Ég skil varla
hvernig íslenskir rithöfundar sem búa hér á landi
geta komið út bók árlega. Ég kem svo miklu í verk
úti en svo litlu í verk hér heima. Svo fær maður
líka gott sjónarhorn á Ísland þegar maður býr er-
lendis, ferskari sýn á landið og efnivið bóka
minna. Það er einmitt vegna ára minna erlendis
sem ég elska Ísland meira nú en áður, því núna hef
ég lært að meta allt það sem gerir Ísland svo sér-
stakt, eins og náttúruna sem ég tók sem sjálfsögð-
um hlut áður fyrr þegar ég bjó bara á Íslandi.“
Blaðamaður Morgunblaðsins spyr hvort það eigi
ekki allir einstaklingar í svona tvöföldu sambandi
við samfélagið sitt, að vilja búa þar og yfirgefa það,
en Óttar er ekki viss um það. „Flestir Spánverjar
sem ég þekki eru til dæmis himinlifandi með land-
ið sitt og vilja ekkert fara. Þeim finnst maturinn
sinn bestur og veðrið er alltaf gott. Þetta er auð-
vitað ekki svona hér á Íslandi. Við búum við
veðravíti og uppnefnum landið okkar skerið,
klakann eða djöflaeyjuna. En svo kemur íslenska
sumarið og þá lagast allt. Stundum upplifi ég í
raun tvær þjóðir hér á landi, sumar-Íslendinga og
vetrar-Íslendinga. Öfgarnar í birtu og veðurfari
eru mun minni á Spáni og það hefur áhrif á fólk-
ið,“ segir Óttar.
Lærði mannganginn með móðurmjólkinni
Nýja skáldsaga hans fjallar öðrum þræði um skák
en Óttar hefur teflt frá því hann man eftir sér. „Ég
lærði mannganginn með móðurmjólkinni og hef
teflt alla mína ævi, varð meðal annars Norð-
urlandameistari í skák með grunnskólanum mín-
um. Þetta er ástríða og ef maður smitast einu sinni
þá er þetta alltaf til staðar. Pabbi minn tefldi einn-
ig mikið og var einn af tveimur Íslendingum sem
unnu Bobby Fischer heitinn í skák (hinn var Frið-
rik Ólafsson). Það var í fjöltefli í Kaupmannahöfn
árið 1962. Heima hjá mér hékk alltaf stór ljósmynd
af viðburðinum. Þetta var meira að segja falleg
skák, pabbi fórnaði manni til að vinna. Mig hafði
því lengi langað til að skrifa spennusögu tengda
skáklistinni.“
Spurður hvaðan hugmyndin að nýju bókinni
kom svarar Óttar: „Hún vaknaði fyrir þremur ár-
um þegar ég sá heimildarmynd á Spáni um
Spassky/Fischer-skákeinvígið í Reykjavík 1972.
Pabbi hafði oft talað um einvígið við mig og lýst
því fyrir mér, en fyrst þegar ég var á Spáni og með
fjarlægð á Ísland áttaði ég mig á því að þetta væri
alveg frábært efni í bók.“ Þess má geta að Arnaldur
Indriðason gaf nýverið út skáldsögu sem byggist
einnig á skákeinvíginu fræga, en Óttar telur harla
ólíklegt að þeir hafi vitað hvor af skrifum annars
þangað til núna, en í hans tilviki vissu einungis
mamma hans, bróðir og kærasta að hann væri að
skrifa um einvígið.
„Bókin mín gerist líka í nútímanum, en um mál
sem teygir anga sína aftur til ársins 1972. Rauði
þráðurinn er í rauninni Eimreiðarhópurinn svo-
kallaði, en hann var einmitt stofnaður ’72. Með-
limir hópsins stjórnuðu Íslandi í nánast 25 ár. Að-
alpersóna bókarinnar er ung kona sem uppgötvar
hluti um Eimreiðarhópinn og það mál leiðir hana
til ársins 1972. Þetta er nokkurs konar pólítísk
spennusaga, enda var einvígið hápólitískt. Þarna
vorum við með Ameríkanann Fischer og Sov-
étmanninn Spassky, fulltrúa stórvelda kalda
stríðsins, að mætast við taflborðið og það á litla Ís-
landi.“
Þótt Óttar sé nýbúinn að gefa út skáldsöguna
sína er hann strax byrjaður á næstu bók. „Já, og þú
mátt gjarnan koma því að um hvað hún er, svo
það verði enginn árekstur á milli okkar Arnaldar
aftur. Þetta verður sjálfstætt framhald Átta-
blaðarósarinnar og mun öðrum þræði fjalla um
árásina á Goðafoss árið 1944. Þannig að ef Arn-
aldur er að lesa þetta, eða einhver sem þekkir
hann, þá vinsamlegast ekki skrifa spennusögu um
árásina á Goðafoss fyrir næstu jól,“ segir Óttar og
hlær.
Jólabækurnar
Hugmyndin að Lygara Óttars M. Norðfjörðs kviknaði fyrir þremur árum þegar hann sá heimildarmynd á Spáni
um sögulegt skákeingvígi þeirra Spasskys og Fischers í Reykjavík 1972.
Morgunblaðið/Ómar
Spenna og skák
á litla Íslandi
Óttar Norðfjörð er með nýja spennusögu fyrir jólin sem
nefnist Lygarinn og er einvígi Fischers og Spasskys í bak-
grunni sögunnar.
Börkur Gunnarsson borkur@mbl.is
Nytjabækur
Bankastræti núll
Einar Már Guðmundsson
Mál og menning
Bók [Einars] er skemmtileg
aflestrar, þegar verst lætur verður
þetta hálfgert röfl og blaður en
þegar best lætur er þetta leiftrandi
skemmtilegt. Hann er með
ýmiskonar óvæntar tengingar í
texta sínum og skemmtilegar frásagnir úr eigin
lífi. Hann lætur ýmsa fá það óþvegið, meira að
segja foringja sinn, fjármálaráðherrann
Steingrím J. Sigfússon, fyrir að framkvæma allt
það sem hann var á móti þegar hann var í
stjórnarandstöðu. Það er nefnilega hægt að
segja það um Einar Má að hann lætur engan
stýra sér. Hann fylgir ekki flokki sínum blint. Á
meðan flestir listamenn fylgdu flokkslínunum
blint í Icesave-málinu þá spyrnti hann við
fótunum, en biðst þó afsökunar á framferði
sínu með orðunum: „Vandi stjórnmálamanna er
ekki þeir sem gagnrýna þá heldur jáhirðin í
kringum þá, bitlingasnatarnir,
metorðastritararnir og þeir sem halda að þeir
eigi alltaf að vera þægir og að gagnrýni lýsi
óánægju.“
Börkur Gunnarsson
Hrossafræði Ingimars
Ingimar Sveinsson
Uppheimar
Hrossafræði Ingimars er bók
sem allir þeir sem eiga hesta,
hafa áhuga á hestum eða eru
með hross í hagagöngu ættu
að eiga. Fáir eru jafn mikill
fróðleiksbrunnur um íslenska hestinn og
Ingimar og það er öðrum áhugamönnum um
íslenska hestinn í nútíð og framtíð ómetanlegt
að hann hafi sett hrossafræði sín í eina bók fyrir
þá til að njóta og læra af.
Ingveldur Geirsdóttir
Íslensk listasaga – frá síðari hluta 19.
aldar til upphafs 21. aldar.
Ritstjóri Ólafur Kvaran. Höfundar Júlíana Gott-
skálksdóttir, Æsa Sigurjónsdóttir, Hrafnhildur
Schram, Gunnar J. Árnason. Jón Proppé,
Hanna Guðlaug Guðmundsdóttir, Ásdís
Ólafsdóttir, Laufey Helgadóttir, Dagný Heiðdal,
Halldór Björn Runólfsson, Gunnar B. Kvaran,
Harpa Þórsdóttir og Eva Heisler
Listasafn Íslands & Forlagið
Hér eru komnar bækur sem
mikil þörf hefur verið á;
viðamikið og vandað verk,
skrifað fyrir almenning, og ætti
að mennta og fræða
landsmenn, sem hafa upp til
hópa furðulega litla þekkingu og takmarkaðan
skilning á því mikilvæga listformi sem
myndlistin er. Listformi þar sem bestu
listamennirnir eru á hverjum tíma að bregðast
við samtíma sínum, og eru um leið í
persónulegri samræðu við alþjóðlega strauma
og stefnur, en sitja ekki kyrrir í öryggi hins liðna.
Einar Falur Ingólfsson
Íslenskir kommúnistar 1918-1998
Hannes H. Gissurarson
Almenna bókafélagið
Mér finnst Hannes Hólmsteinn
hafa unnið mikið afrek með
þessari bók. Það liggur við að það
sé veikleiki á bókinni hvað hann
gerir lítið af því að draga ályktanir
af þeim upplýsingum, sem hann hefur safnað
saman, og mundi kannski einhver telja það
ólíkt höfundinum, sem er betur þekktur fyrir
flest annað en að liggja á skoðunum sínum.
Myndirnar í bókinni eru stórmerkilegar og
frágangur mjög góður.
Styrmir Gunnarsson
Kristín Gunnlaugsdóttir - Undir rós
Pál Valsson og Ásdís Ólafsdóttir
Eyja útgáfufélag
Bókin gefur gott yfirlit yfir
listsköpun Kristínar. Samtal þeirra
Páls er upplýsandi og með túlkun
sinni varpar Ásdís áhugaverðu ljósi
á myndheiminn. Annars sjá
lesendur úrval myndverka Kristínar.
Bakgrunnur hennar í myndlistinni er
óvenjulegur; nám í klassískum fagurlistaskólum
á Ítalíu og í íkonagerð, og hefur það mótað
óvenjulegan fígúratífan myndheiminn. Verkin
eru birt nokkurn veginn í tímaröð, þannig að
góð tilfinning er gefin fyrir þróuninni, en inn á
milli er þó skotið stöku nýju verki, þar sem
áherslan er á kynkraftinn, eða skissu af nakinni
konu með Bónuspoka, sem nýlega varð að
málverki. Andinn og tímalaus hreinleikinn sem
einkennir mörg eldri verkanna, og hið nýja
umfjöllunarefni, hispurslaus kynhvötin, mætast
í innilegri mynd af móður með unga dóttur, þar
sem bleikur víbrator stendur jafnrétthár þeim í
rammanum. Megináhersla bókarinnar er síðan
á þessi nýjustu verk.
Einar Falur Ingólfsson
Rosabaugur yfir Íslandi
Björn Bjarnason
Ugla
Rosabaugur yfir Íslandi veitir
heildstæða mynd af átökunum á
árunum fyrir hrun. Þar má á einum
stað finna ótal heimildir um
opinbera umræðu, þar semmargir
létu glepjast, aðrir vildu glepjast og
sumir höfðu þann starfa að glepja. Bókin er
ómetanleg öllum þeim vilja skilja íslenskt
samfélag á dögum bólunnar miklu, þann
ofmetnað og ofstopa, sem átti drjúgan þátt í
hruninu og gerði það miklu verra en ella. Hún er
skyldulesning fyrir allir áhugamenn um íslensk
þjóðmál, stjórnmál og ekki síst fjölmiðla.
Andrés Magnússon
Saga Akraness I og II
Gunnlaugur Haraldsson
Uppheimar
Og höfundurinn hefði líka mátt
vera gagnorðari – sleppa
umfjöllun um ákveðin atriði og
efni, stytta mál sitt. Yfirleitt verða
bækur betri með því. Það er
sömuleiðis umhugsunarvert hvort
efni bóka skilar sér til lesandans í langlokutexta.
Lýsingar á örnefnum, sem eru færð inn á kort,
eru áhugaverðar en betur hefði farið á því að
efnið hefði t.d. verið fært inn á mynddisk eða
gert aðgengilegt á netinu. Raunar má spyrja sig
hvort heimildarrit sem taka heilu hillufaðmana
eigi rétt á sér lengur – þegar öll miðlun
upplýsinga er að færast í nýtt og hentugra form,
en þannig verður sagan fólki veganesti á líðandi
stund. Almennt má hins vegar segja að þau tvö
bindi Akranessögunnar sem nú liggja á borðinu
séu góð; enda þótt til staðar séu ágallar sem
reifaðir eru hér að framan.
Sigurður Bogi Sævarsson
Sjálfstæð þjóð
Eiríkur Bergmann
Bjartur
Um Sjálfstæða þjóð er það að
segja að þeir starfsmenn
Evrópusambandsins sem fengið
hafa það hlutverk að kortleggja
Ísland hljóta að skemmta sér yfir
lýsingum á skrælingjalýðnum sem
lifir og hrærist í eigin heimóttarskap.
Baldur Arnarson
Stolnar stundir
Ágúst Borgþór Sverrisson
Sögur
Sagan er vel skrifuð og frásagnir
Ágústs af yfirborðsmennsku og
innihaldsleysi í lífi söguhetjunnar
eru vel útfærðar. Hinsvegar verður
erfiðara og erfiðara að lesa um
Þóri eftir því sem á líður þar sem
lesandanum líkar sífellt verr við hann. Undir
lokin fer af stað atburðarás sem gefur sögunni
ákveðið ris en að lokum varð maður feginn að
geta lokað bókinni og hætt að lesa um þennan
mann. Kannski var það tilgangurinn og bókin
vekur vissulega upp spurningar sem hefðu þó
kannski verið þarfari fyrir nokkrum árum.
Hallur Már
Trúður – Borg óttans
Sigurður Fannar Guðmundsson
Sölumiðlun Suðurlands-sms ehf.
Eins og sjá má er Trúður – Borg
óttans gædd misfellum. Helsti
lösturinn er þetta stílaflökt, líkt og
Sigurður sé enn að finna skáldfótum sínum
forráð. Það er gnægð vísbendinga í bókinni um
að Sigurður hafi þetta í sér, en hitt og þetta þarf
að tálga til.
Arnar Eggert Thoroddsen
Valeyrarvalsinn: sagnasveigur
Guðmundur Andri Thorsson
JPV
Hér þarf lesandinn ekki að fást við
ládeyðu og tilþrif á víxl heldur er
nokkurn veginn um samfelldan
stílgaldur að ræða sem heldur
dampi svo til sleitulaust.
Lesandinn stelst ósjálfrátt til að
óska sér að bókin hefði verið 50–100
blaðsíðum lengri en sé að gáð hefur
Guðmundur Andri líkast til haft á réttu að
standa að stilla bókina af einmitt í þessa lengd.
Höfundi tekst með afbragðsvel stíluðum
textanum að koma svipmyndinni til skila; hann
fangar ímyndunaraflið, hreinlega kveikir á
skilningarvitunum. Valeyrarvalsinn er
yndislestur spjaldanna á milli.
Jón Agnar Ólason