Morgunblaðið - 10.12.1974, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1974
RAUÐI Krossinn á íslandi á fimmtíu ára starfsafmæli í dag. Þegar RK var stofnaður hérlendis
höfðu alþjóðasamtök hans starfað í 61 ár. Ein af ástæðum þess að félag var ekki stofnað hér fyrr
var að sem ófullvalda ríki gat ísland ekki tekið þátt í alþjóðlegu starfi.
[ heimsstyrjöldinni fyrri höfðu Alþjóðasamtök RK unnið mikið starf, reynt að bera friðar- og
sáttarorð milli aðila og auk þess innt af hendi hjálpar- og líknarstarf í ófriðnum. Rauði krossinn
hafði að vísu fyrir styrjöldina 1 914—1 91 8 aflað sér trausts fyrir margháttuð störf [ þágu friðar-
og líknarmála, en vegur RK óx mjög vegna framlags hans ípfriðnum.
Formenn
Rauða
krossins
Aðdragandi og stofnun
Sumarið 1924 hafði komið hingað
fyrir milligöngu Alþjóðasambands
Rauða kross félaga yfirlæknir I
danska hernum, Frants G.J. Svend-
son að nafni. Flutti hann erindi ð
fundi Læknafélags fslands og hvatti
þar mjög til stofnunar íslandsfélags
Rauða krossins. Munu læknar og
ýmsir fleiri hafa byrjað undirbúning
að stofnun.
Þann 10. desember er siðan hald-
inn stofnfundur i Kaupþingsal Eim-
skipafélagshússins. Sveinn Björns-
son, hæstaréttarmálaflutningsmaður
og síðar forseti lýðveldisins íslands.
og Steingrímur Matthiasson læknirá
Akureyri voru meðal þeirra sem
höfðu undirbúið málið og haft sam-
band við Alþjóða rauða krossinn.
j fyrstu lögum félagsins segir að
tilgangur þess sé að veita aðstoð við
sjúka og særða i friði og ófriði, þegar
slys, voða eða farsóttir ber að hönd-
um, að vinna að útbreiðslu Rauða
kross hugmyndanna á íslandi í þeim
tilgangi að glæða á þann hátt
bræðraþel milli þjóða, að taka þátt i
útbreiðslu I þeim tilgangi að bæta
heilbrigðishætti þjóðarinnar og
varna sjúkdómum, ef ófriður verður
milli erlendra aðila; að stuðla að þvi
að draga úr böli ófriðarins á þann
hátt, sem félaginu er megnugt og að
vinna að hvers konar umbótum til
hollustu, hjúkrunar og heilsubóta
hér á landi og við landið.
Fyrsti formaður er siðan kjörinn
Sveinn Björnsson, sem áður er getið.
varaform. Gunnlaugur Claessen og
ritari Guðmundur Thoroddsen. Auk
þess voru kjörnir I framkvæmda-
nefnd með þeim þeir Björn Ólafsson,
Magnús Kjaran og L. Kaaber.
Þann 9. marz 1925 veitti ríkis-
stjórnin Rauða krossinum formlega
viðurkenningu sem eina RK félaginu
ar mætti starfa á landinu og nota
merki sitt. Og í Alþjóðasamband RK-
félaga gekk RKÍ svo 10. júni 1925.
Árið eftir að félagið var stofnað
gekkst Steingrimur Matthíasson
læknir fyrir stofnun Akureyrardeildar
og var hún lengi vel eina deildin
innan RKÍ. Deildir eru nú nitján og er
Reykjavíkurdeildin þeirra fjölmenn-
ust og félagar í henni um 3 þúsund.
Form. hennar er Ragnheiður Guð-
mundsdóttir læknir.
Bæði RK i Reykjavik og á Akureyri
réðu til sin hjúkrunarkonur strax árið
1925. Á Akureyri var starfið fólgið i
heimahjúkrun og efnalitlir sjúklingar
fengu aðstoðina endurgjaldslaust.
Hjúkrunarkona RKÍ starfaði yfir sild-
veiðitimann á Siglufirði og siðar i
Reykjavik og nágrenni. Frá byrjun
janúar 1926 i Sandgerði. Var þetta
hjúkrunarstarf mikils metið og brýn
nauðsyn á þvi. Í Sandgerði reisti RKÍ
sjúkraskýli með sérstakri baðdeild
og var hvort tveggja mikið notað,
enda var saman komið fólk svo
hundruðum skipti á vertíðum í Sand-
gerði á þeim árum.
Verkefnin framan af
Verður nú stiklað á stóru á þeim
verkefnum sem RKÍ fékkst við fyrstu
starfsárin, en óþart mun að kynna
starfsemi RKÍ nú, svo umsvifamikil
sem hún hefur verið. RKÍ kom á lagg-
irnar forskóla fyrir hjúkrunarnema í
Hjúkrunarkvennaskólanum. Hófst
þessi starfræksla 1937 og var hald-
ið uppi til 1949. Árið 1932 keypti
RKI blaðið ,,Unga ísland" og sá um
útgáfu þess f átján ár. Var það með
efni yfir börn og unglinga og hugaði
alveg sérstaklega að fræðslu um
heilbrigðismál. „Almanak skóla-
barna" gaf RKÍ öllum skólanemend
um 12 ára og eldri og var þar að
finna ýmsar heilsufarslegar ábend-
ingar. 1941 —1968 gaf RKÍ sömu
leiðis út timarit um heilbrigðismál,
„ Heilbrigt lif".
Frá árinu 1925 hefur félagið hald-
Björn Tryggvason f rá 1971
Dr. Sigurður Sigurðsson 1941 —
1947
Björgúlfur Ólafsson 1 929— 1 933
Sveinn Björnsson 1 924— 1 926
Árin 1 964— 1 969 tók RKÍ þátt i þróunarverkefni i Nígeríu.
Námskeið i skyndihjálp hafa alla tið verið mikill þáttur í starfsemi RKÍ. Myndin
tekin við slíka stund i Hagaskóla 1 970
Davíð Scheving Thorsteinsson
1 96P —1971
Þorsteinn Scheving Thorsteinsson
1947—1961
Gunnlaugur Einarsson 1938—
1941
Dr Gunnlaugur Claessen 1 926_
1929og 1933—1938
Sjúkrabílakostur RK og borgarinnar 1 944
ið fjöldamörg ókeypis námskeið um
allt land um skyndihjálp og gefið út
kennslubækur og leiðbeiningar um
þau efni. Sömuleiðis hefur RKÍ hald-
ið námskeið I heimahjúkrun og með-
ferð ungbarna.
Reykjavikurbær hafði átt sjúkra-
bifreið I nokkur ár, þegar RKÍ var
stofnað. RKÍ gekkst svo fyrir þvi að
önnur bifreið var keypt og notuð til
sjúkraflutninga utan Reykjavikur.
Síðan hefur RKÍ og siðan Reykjavik-
urdeildin annast sjúkraflutninga i
samvinnu við Slökkviliðið og Reykja-
víkurborg og ræður nú yfir 5 bifreið-
um, en samtals eru 15 bílar starf-
ræktir beint eða óbeint á ýmsum
stöðum á landinu, undir handleiðslu
RKÍ.
Framkvæmdastjóri var ráðinn til
félagsins i fyrsta sinn árið 1938, eða
fjórtán árum eftir að félagið var
stofnað. Siðastliðin sex ár hefur
Eggert Ásgeirsson gegnt þeirri
stöðu.
Er hér var komið sögu voru veður
öll válynd og styrjaldarhættan vofði
yfir Evrópu. Frá starfi RKÍ á striðsár-
unum er sagt í öðrum greinum I
tilefni afmælisins og verður þvi ekki
vikið að því sérstakleg hér.
Sumardvalarheimili RKÍ hóf starf-
rækslu 1 952 og var það rekið i fjölda
ára og er verið að byggja það starf
upp á ný.
Eins og fram hefur komið eru nú
19 deildir innan RKÍ og starfa þær
að margvislegum verkefnum, blóð-
söfnun, fjársöfnun til nauðstaddra,
kennslu i skyndihjálp, útlánum
sjúkragagna til veikra og sjúkraflutn-
inga o.fl. Blóðsöfnunarbíl fékk RKÍ
að gjöf frá Seðlabankanum fyrir sjö
árum og hefur hann verið rekinn I
samvinnu við blóðbankann.
Reykjavikurdeildin er stofnuð árið
1950 og var sr. Jón Auðuns, fyrrver-
andi dómprófastur, fyrsti formaður.
Kvennadeildin varstofnuð 1966 og
hafa þær deildir unnið mikið og
merkt starf. Má nefna sjálfboðastarf
kvennadeildarinnar við rekstur sölu-
búða á sjúkrahúsunum, heimsóknir
til aldraðra og sjúkra, bókaútláns-
vinnu á sjúkrahúsum og ótal margt
fleira. Form. kvennadeildarinnar er
Katrin Hjaltesteð.
Geta má að síðustu tólf árin hefur
RKÍ verið til aðstoðar Flóttamanna
stofnun S.þ. við fjársafnanir.
Er hér aðeins talin upp nokkur
atriði i giftudrjúgri sögu RKÍ, sem
allir landsmenn eiga þakkarskuld að
gjalda.
Fáeinir punktar úr starf-
semi Rauða krossins +