Morgunblaðið - 10.12.1974, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1974
rw r '*
39
Minning skipverjanna sem
fórust af bv. Guöbjörgu
Er ég nú mæli fyrir munn allra
starfsfélaga Ágústs þessa síðustu
7 mánuði, kveðjum við hann með
kærum minningum og þökk fyrir
eftirbreytniverða viðkynningu f
starfi.
Ekki er oss mönnum gert að
meta tilgang lifsins eða þætti
þess, en þungbært er þegar ung
hjón með óskabörn sín verða að
skilja kærleiksrikum samvistum,
en með það i huga að — „anda,
sem unnast fær aldregi eilífð
aðskilið" — skulum við treysta
umhyggju hins alvalda og biðja
eftirlifandi eiginkonu, börnum og
öðrum ástvinum Ágústs styrks og
blessunar.
Fyrir hönd starfsfélaga
Friðgeir Grímsson.
Þeir deyja ungir, sem guðirnir
elska, er manni efst i huga, þegar
maður þarf að sjá á bak svo
ungum og hæfileikarikum vini,
sem Gústi var. En hvers vegna var
svo snemma á hann kallað og til
hverra heima fór hann. Um það
efaðist hann raunar aldrei sjálfur
og taldi jarðlífið einungis for-
skóla að æðra tilverustigi.
Gústi fæddist i Reykjavik 14.
september, 1942, einkasonur
hjónanna Gyðu Ágústsdóttur og
Höskuldar Helgasonar, en auk
Gústa áttu þau eina dóttur, Þor-
björgu, unga listakonu hér í borg.
Gústi sleit barnsskónum í mið-
bænum, þar sem hann framdi sín
bernskubrek, sem hann með frá-
sagnargleði skemmti okkur svo
oft með. Síðan tók við alvara lífs-
ins og lögð var stund á húsasmíði,
en ekki var látið þar við sitja, því
takmarkið var hátt og maðurinn
ákveðinn og þar sem mikill lista-
maður bjó í honum, var stefnt að
þvi að læra byggingarfræði, sem
og var gert.
Rúmu ári áður en haldið var
utan til náms, varð ung og indæl
stúlka á vegi hans, Auður Haf-
steinsdóttir og segir mér svo hug-
ur um, að þar hafi verið gagn-
kvæm ást við fyrstu sýn. Þau
Fyrir hartnær tuttugu árum
stóðu vinir tveir uppi á Arnarhól
og horfðu yfir höfnina. Annar
þeirra var sjötugur verkamaður,
en hinn var þriggja ára dreng-
hnokki. Gamli maðurinn var afi
minn, en snáðinn ég. Þetta var
árla sunnudagsmorguns, og við
félagarnir stóðum þarna og héld-
umst í hendur. I raun og veru er
það aðeins tvennt, sem ég man
greinilega frá þessum sunnudags-
morgni. Annars vegar afa minn
og hins vegar kolakranann gamla,
sem gnæfði yfir höfnina í allri
sinni sótsvörtu dýrð.
Þegar maður er lítill snáði,
heimspekilega þenkjandi og óviss
um heiminn í kring um sig, tengir
maður gjarnan tilveruna við
ákveðnar persónur og ákveðna
hluti. Hugsunin nær enn þá svo
skammt, að persónur þessar og
hlutir afmarka í rauninni til-
veruna og verða jafnframt hald
manns í henni. Þegar snáðinn svo
nær meiri þroska og fullorðnast,
verður honum ljóst, að það er
engu líkara, en þessar persónur
og þessir hlutir séu það eina, sem
minningin geymi óskert. Þannig
er því farið með afa minn og
kolakranann. Þeir rísa hátt i
minningunni, eins og fjallhnúkar
upp úr skýjabelti. Við þá var allt
miðað, út frá þeim allur skilning-
ur dreginn.
En síðan þetta gerðist eru liðin
tuttugu ár, og heimurinn hefur
stöðugt verið að breytast. Fyrir
nokkrum árum var kolakraninn
fjarlægður, og í dag kveð ég afa
minn, Stefán Guðnason, í hinsta
sinn. Þeir afi minn og kolakran-
inn, sem fyrir tuttugu árum voru
hald mitt í tilverunni, þeir tveir,
sem ég tengdi helst hugtökum
eins og eilífð og varanleika, eru
nú horfnir af sjónarsviðinu og
birtast þar aldrei á ný.
gengu í hjónaband 10. október,
1964, þá hún aðeins 17 ára gömul
og sjálfsagt yngsta brúðurin það
árið. Þá var haldið til Kaup-
mannahafnar til náms, þar sem
Gústi lauk prófi i byggingarfræði.
Stuttu eftir heimkomuna, komu
litlu sólargeislamir, fyrst Haf-
steinn Höskuldur sem er 6 ára og
siðan prinsessa Auður Gyða sem
er 4 ára. Nú fengu hinir listrænu
hæfileikar hjónanna að fullu
notið sín við að opna börnunum
ævintýraheim og þvi til sönnunar
þurfti ekki annað en að koma inn
í barnaherbergið og sjá þau sofa
þar vært, hann á vörubílspalli og
hún i dúkkuhúsi, hönnuðu af
byggingafræðingnum og frú.
Fyrir tæpum fjórum árum
síðan dró þó ský fyrir sólu, er í
ljós kom, að Gústi gekk ekki heill
til skógar. En þrátt fyrir harðan
dóm, var hafist handa við að
byggja upp framtíðarheimilið að
Þernunesi 4, Arnarnesi. Heimili,
er endurspeglaði í mótun sinni
alla þá auðgi hugans, sem ungu
hjónin áttu til að bera. Hver af-
lögufær stund var nýtt til hins
ýtrasta við uppbygginguna og þó
að af Gústa drægi stöðugt og sjúk-
dómslegan gerðist æ lengri og
þyngri, fékk ekkert brotið á bak
aftur lífslöngun hans, festu og
áræði. Karlmennskan og bjart-
sýnin var svo rík hjá honum, að
hann lét aðra alrei finna til þess i
návist sinni, hve aðþrengdur
hann var orðinn í lokin.
En nú er komið að leiðarlokum
og ég bið Guð að geyma góðan
dreng, styrkja góða eiginkonu og
hugga litil hjörtu.
Já, þannig endar lífsins
sólskinssaga!
Vort sumar stendur aðeins
fáa daga.
En kannski á upprisunnar
mikla morgni
við mætumst öll á nýju
götuhorni.
(TG).
Haukur Hauksson.
Agætt skáld hefur likt lífi sinu
við sandkorn og sagt, að and-
spænis dauðanum muni lífið
aðeins mælast sem ein svipstund.
Og vist er, að lif eins manns
virðist ákaflega smár og snubb-
óttur kvistur, sé það borið saman
við þann meið, sem það er hluti
af. En því má hins vegar ekki
gleyma, að frá öðru sjónarhorni
getur sandkornið virst stærra en
sólin og svipstundin sem eilífð. 1
það minnsta finnst mér lifsferill
afa mins svo langur, að ég á erfitt
með að gera mér fullkomlega
grein fyrir honum.
Afi minn, Stefán Guðnason var
fæddur 8. október 1882 á Lauga-
vegi 30 i Reykjavík, og var hann
þvi 92 ára, er hann lést. Það má
vera, að þessi 92 ár séu ekki
mikill hluti mannkynssögunnar,
en sannarlega eru þau hin við-
burðaríkustu sem um getur, og á
það ef til vill ekki hvað síst við
um sögu okkar lands. Þjóðfélagið
allt hefur raunar umturnast. Hér
hafa skipat á uppgangsár og
krepputimar. Island hefur breyst
Laugardaginn 30. nóv. s.l. barst
sú hörmulega frétt til Isafjarðar
að þrjá skipverja hefði tekið út af
b/v Guðbjörgu og þeir drukknað
er straumhnútur gekk yfir skipið
er það var statt djúpt út af Látra-
bjargi daginn áður. Þessir menn
voru:
Ari Jónsson bátsmaður, fæddur
á Hvammstanga 16. ágúst 1933.
Ari lætur eftir sig eiginkonu, Kol-
brúnu Sigurðardóttur og fjögur
börn.
Garðar Jónsson háseti, fæddur
á Isafirði 25. sept. 1950. Garðar
var giftur Sesselju Ingólfsdóttur
og áttu þau tvær dætur.
Guðmundur Gislason háseti,
fæddur á Isafirði 19. maí 1935.
Guðmundur var giftur Rögnu Sól-
berg og áttu þau tvö börn auk
þess lætur Guðmundur eftir sig
stjúpson og dóttur er hann átti i
áður en hann giftist Rögnu.
Guðmundur hafði um nokkur ár
verið formaður Sjómannafél. ís-
firðinga og gegnt öðrum trúnaðar-
störfum fyrir sjómannasamtökin.
Þessum mönnum var það sam-
eiginlegt, að þeir byrjuðu lífsstarf
sitt á því að sækja á fiskimióin til
fanga og undu sér við það starf til
hinsta dags.
Það er mikils um vert fyrir
hvern einstakling, þegar hann
mótar viðhorf sitt til lifsins og
velur sér ævistarf, að þá hverfi
hann að þeim vettvangi þar sem
hann fær starfsþrá sinni fullnægt
og sú tilfinning sé ráðandi i huga
hans.að hann sæki einhverja lífs-
gleði í starfið.
Þó að sjómannsstarfið sé oft og
eftilvill oftar unnið við erfiðar
aðstæður hvað viðkemur veður-
fari og á það sérstaklega við hér
útaf Vestfjörðum, þegar sótt er á
úr smábænda þjóðfélagi í þjóð-
félag nútima framleiðsluhátta.
Reykjavík sem fyrir aldamótin
var aðeins smábær, er nú borg.
Með henni hefur afi minn alist
frá bernsku til dauða. Hún hefur
því jafnan sett sitt mark á hann,
en sömuleiðis hefur hann skilið
eftir sin spor í henni. Hann hefur
lifað með henni og háð lífsbaráttu
sína innan marka hennar. 1 henni
lifði hann og dó.
Árið 1906 gekk afi minn að eiga
Vigdisi Sæmundsdóttur, ömmu
mína. Þau lifðu saman í 63 ár eða
þar til hún lést fyrir nokkrum
árum. Hjónaband þeirra var far-
sælt. Eignuðust þau 9 börn og eru
7 þeirra á lífi. Afkomendur þeirra
munu nú vera á annað hundrað.
Stefán, afi minn, var lærður
skósmiður, en í kreppunni miklu
gerðist hann verkamaður. Vann
hann lengst af sem verkstjóri hjá
Reykjavikurborg og hætti þeim
starfa ekki fyrr en hann var
orðinn aldraður. Þó að starfs-
dagur hans væri langur og
erfiður, átti hann sér tómstundir,
sem hann helgaði að miklum
hluta tónlistinni. Tónlistin átti
hug hans allan. Hann var einn af
stofnendum hljómsveitarinnar
Hörpu sem seinna varð Lúðra-
sveit Reykjavíkur.
Eg kynntist afa minum ekki
fyrr en hann var kominn á sín
efri ár. En í minum augum var
hann alltaf tákn hins hlýja, ein-
læga og mannlega. Þegar ég var
smásnáði, var mér oft tyllt upp á
borð í stofunni heima hjá afa og
ömmu að Bergstaðastræti 17. Var
ég þá látinn syngja kvæðið um
héraskinnið, sem biður ásjár hjá
jólasveininum undan vopnum
veiðimannsins. Sjálfsagt hafa þau
ekki verið fögur I mér hljóóin, en
fólkið á heimili afa og ömmu
hafði gaman af þeim. 1 minum
huga hefur afi minn alltaf verið
Iikastu jólasveininum i kvæðinu.
Hann var ákaflega barngóður, og
það var alla tíð eins og hann segði
börnunum að koma til sín; hann
væri vinur þeirra.
Skafti Þ.
dýpstu mið, þá er þrátt fyrir allt
eitthvað sem heillar þá menn sem
til langframa hasla sér þar völl.
Tilbreyting er ávallt nokkur í
þessu starfi. Stundum gefur á að
lita himin og haf í því formi að
það sem fyrir augun ber heillar
hugann og vekur upp góðar
kenndir.
Sjómennska er séð frá köldum
raunveruleika venjuleg atvinnu-
grein, sem er allmjög áhættu-
meiri en margar aðrar atvinnu-
greinar og áhættumesta atvinnu-
greirt, sem stunduð er hér á landi.
Það fylgir allri vinnu og öllu
mannlifi viss áhætta, misjafnlega
mikil. Maður sem velur sér sjó-
mennsku að lífsstarfi, veit um þá
hættu sem starfinu fylgir, en
velur það samt. Þeim hinum sama
getur gengið margt til.
1 dag verður kvödd hinztu
kveðju Anna Elísabet Vignir,
Samtúni 40, en hún lézt á Borgar-
spítalanum 30. nóv. Þótt Anna
hafi ekki verið við fulla heilsu
undanfarið, kom okkur sem næst
henni stóðum lát hennar mjög á
óvart.
Anna fæddist að ögri við
Stykkishólm 2. sept. 1903. For-
eldrar hennar voru Soffía
Jóhannesdóttir og Þorgrímur
Ölafsson, og var hún yngst
fjögurra systkina. Hún missti for-
eldra sína mjög ung, fyrst móður
sína og skömmu síðar föður sinn.
er bátur hans fórst á Breiðafirði.
Er þetta gerðist mun Anna hafa
verið aðeins þriggja ára og var
hún þá tekin til fósturs af Ragn-
heiði Snorradóttur, sem skömmu
síðar gerðist ráðskona hjá Bald-
vin Bárðdal organleikara og bóka-
verði við amtsbókasafnið i
Stykkishólmi. Hjá Ragnheiði og
Baldvin átti Anna sitt æskuheim-
ili og reyndust þau henni á allan
hátt sem bezt mátti, enda kallaði
hún þau ávallt mömmu og pabba.
Anna naut venjulegrar skóla-
göngu i Stykkishólmi, en það kom
brátt í ljós að hún hafði óvenju-
lega góða námshæfileika og þráði
að læra meira, en fósturforeldrar
hennar voru f átækt fólk, sem ekki
hafði tök á að kosta hana til frek-
ara náms, en hún sagði mér að
hún hafi grátið beiskum tárum
vegna þess að hún fékk ekki að
læra meira. Þó má segja að Anna
hafi verið heppin að vera í
Stykkishólmi, því fræðslumögu-
leikar voru meiri þar en víða
annarsstaðar á þeim tíma.
Eins og þá var títt um unglinga,
varð Anna snemma að fara að
vinna fyrir sér og dvaldist hún
nokkur sumur inni í Dölum, aðal-
lega á Hróðnýjarstöðum. Þar var
þá stór systkinahópur og fjöl-
mennt heimiii. A Hróðnýjarstöð-
um kynntist hún tilvonandi eigin-
manni sinum, Sigurhans Vigni
ljósmyndara og var hún aðeins 17
ára er þau hétu hvort öðru eigin-
orði. Tveimur árum siðar gengu
þau i hjónaband og hófu búskap i
Stykkishólmi. Þar fæddist þeim
dóttirin Iris. Arið eftir, 1925,
fluttust þau búferlum til Reykja-
víkur, þar sem þau hafa búið
síðan. Árið 1928 fæddist þeim
sonurinn Ragnar. Fleiri barna
varð þeim ekki auðið. Bæði börn
þeirra eru búsett hér í Reykjavík
og eiga f jölskyldur.
Kreppuárin komu hart - við
önnu og Sigurhans eins og flesta
aðra. Ár eftir ár drifu þau sig til
Siglufjarðar til að bjarga afkom-
unni. Anna fór i síldina en Sigur-
hans tók myndir. Á þessum árum
kom hinn mikli lífskraftur önnu
vel í ljós, sem sagt að duga eða
drepast og með samstilltu átaki
tókst þeim að yfirstiga alla erfið-
leika. Kreppan var ekki fyrr um
garð gengin en þau strax árið
1940 fóru að huga að þvi að eign-
Ungum og hraustum mönnum
er ævintýraþrá og viss löngun til
framtakssemi i blóð borin. Fáar
stöður eru jafnliklegar til þess að
leiða menn á vit ókunnra ævin-
týra sem sjómennska, hvort sem
þar á í hlut fiskimaðurinn eða
farmaðurinn.
Að þvi leyti er starfið eftir-
sóknarvert í augum fullhugans og
ólikt eftirsóknarverðara en störf,
sem unnin eru I landi innan
fjögurra veggja eða í takmörkuðu
umhverfi, þó úti sé. Þar verður
oft litið um daglega tilbreytni, en
reynslan hefir oft sýnt okkur að
jafnvel þar er hættan eftilvill nær
en margur hyggur.
Þráin eftir hinu ókunna og
óvænta er oft yfirsterkari en eðli-
Framhald á bls. 30.
ast sitt eigið hús. Ég held að ég
fari rétt með, að aleigan hafi þá
verið tiu þúsund krónur, kannski
var það minna, en þeim mun
meiri bjartsýni. Húsið að Samtúni
40 reis og þar hafa þau átt sitt
heimili siðan 1942.
Ég hefi þekkt önnu frá því er
ég var unglingur, en raunveruleg
kynni hófust er ég varð tengda-
sonur hennar árið 1945. Þau
kynni hafa öll verið á einn veg.
Hún hefur ávallt reynst mér hinn
bezti vinur. Anna var skapkona
mikil og fór ekki í launkofa með
það, sem henni þótti miður, né
heldur það, sem henni líkaði vel.
Hún var manna sáttfúsust og
erfði aldrei stundinni lengur þótt
eitthvað bæri útaf. Hún var mikill
vinur vina sinna, hjálpfús og þá
oft stórtæk ef svo bar undir,
trygglynd og föst fyrif. I lands-
málum hafði hún ákveðnar skoð-
anir og fór ekki dult með. Hún
var virkur félagi i Hvöt um árabil.
Eins og áður sagði, var Anna
yngst þessara fjögurra systkina,
sem urðu foreldralaus svona
snemma á lifsleiðinni. Systir
hennar, Sesselja, dó fyrir nokkr-
um árum, en hún var elzt systkin-
anna. Bræður hennar tveir eru á
lifi, þeir Asgrimur bóndi á Borg
og Jóhannes bóndi i Eiðhúsum i
Miklaholtshreppi á Snæfellsnesi.
Mikill harmur er nú kveðinn að
eiginmanni hennar, sem nú er
aldraður orðinn og farinn að
heilsu. Hann þakkar langa og
hamingjurika samveru og allt,
sem hún hefur verið honum frá
fyrstu tíð.
Það verður dauft yfir jóladegin-
um nú í þetta sinn, en sá dagur
hefur ávallt verið tileinkaður afa
og ömmu í Samtúni 40 eins og
smáfólkið sagði, en minningin lif-
ir og þau af barnabörnum önnu,
sem komin eru til þroska munu
ávallt geyma þessar dýrmætu
stundir i huga og hjarta-
Börn hennar, barnabörn og
tengdabörn þakka henni ástriki
og vináttu á lifsleiðinni.
Guðm. Hannesson.
Stefán Guðnason fyrrv.
verkstjóri - Minning
ANNA VIGNIR
-3RNMNGARORÐ